Психологиялық ағарту. Мектеп психологының жұмысындағы бұл бағыт негізінен ата-аналар жиналыстарына, сынып сағаттарына және педагогикалық ұжымның алдында сөз сөйлеуге қатысу арқылы жүзеге асырылады.
Өткізілген ата-аналар жиналыстарының тақырыптары: «Бірінші сынып оқушыларына мектеп ортасына бейімделудегі психологиялық көмек» (1сын.), «Оқушыларды орта мектепте оқу жағдайларына бейімдеу: мәселелер мен міндеттер" (5сын.); «Ата-аналар мені түсінбейді немесе жасөспірімді қалай естуге болады» (6кл.); «Көтермелеу және жазалау туралы» (2сын.); «Мектептегі баланың оқуы мен мінез-құлқындағы отбасылық қарым-қатынастардың көрінісі» (3сын.); «Мен әлемде жалғыз емеспін» (10сын.); «Қазіргі қоғамдағы әкелер мен балалардың мәселелері» (7сын.); «Күйзеліске төзімділік, балаға ҰБТ-ны сәтті тапсыруға қалай көмектесуге болады» (11сын.); «Кіші мектеп оқушысының өсу дағдарыстары» (4сын.); «Жасөспірімдердің мамандық таңдауы және өзін-өзі анықтау процесіндегі ата-аналардың рөлі» (9сын.); «Адамдар арасында өмір сүре білу» (8сын.); сондай-ақ «Қашықтықтан оқыту кезінде балаға қалай көмектесуге болады?» тақырыбына бірыңғай жалпы республикалық ата-аналар жиналысы және «Жасөспірімдердің күйзелісі мен өз-өзіне қол жұмсау мінез-құлқының алдын алу» бірыңғай облыстық ата-аналар жиналысы (5-11 сын.) өткізілді. Барлық жиналыстар ZOOM платформасында өтті.
Педагогикалық ұжым үшін ағымдағы оқу жылында мектеп психологтары келесі іс-шараларды өткізді: инновациялық қызметке дайындық мәселелері бойынша педагогтерге диагностика және кеңес беру; педагогикалық төзімділік мәселелері бойынша диагностика және кеңес беру; «1 және 5 сынып оқушыларының тиімді бейімделуі» семинары; «Мұғалімнің психологиялық саулығы» семинар-тренингі; «Психологтың жас мамандарға ұсыныстары»; «Жасөспірімдік өз-өзіне қол жұмсау мәселелеріндегі педагогтарды ақпараттандыру» тақырыптарына сөз сөйлеуі, сынып жетекшілеріне арналған дәріс: «Оқушылардың мінез-құлқы мен адамгершілік дамуындағы ауытқулардың алдын алу».
Ағымдағы оқу жылында өз-өзіне қол жұмсаудың алдын алудың республикалық бағдарламасын іске асыру жалғастырылды. Өз өзіне қол жұмсаудың алдын алу бағдарламасы 8-10 сынып және колледждердің 1-курс оқушыларына бағытталған және жасөспірімдердің психикалық денсаулығын жақсартуға және 3 түрлі шара жүргізу арқылы өзін-өзі бүлдіретін мінез-құлықтың алдын алуға бағытталған:
1. Оқушылардың хабардарлығын арттыру: оқушылардың психикалық денсаулығы туралы хабардарлығын арттыруға, мәселелерді шешу дағдыларын дамытуға және қажет болған кезде психологиялық қолдау іздеуді ынталандыруға бағытталған мектеп психологтары өткізген үш семинардың сериясы. Үш семинар стандартты тұсаукесерге сәйкес өткізілді. Әр оқушы семинарлардың мазмұнын, соның ішінде көмек алу туралы ақпаратты жинақтайтын брошюраны алуы керек еді. Брошюраларды оқушылар электронды форматта алды. Дәл осындай ақпарат алты плакат арқылы ұсынылды.
2. Мектеп қызметкерлерін оқыту (өз-өзіне қол жұмсаудың «вахтерлерін» оқыту): қиын жағдайдағы оқушыларды немесе өзін-өзі бұзатын мінез-құлықтың жоғары қаупі бар оқушыларды қалай тануға болатындығын және оларды көмек сұрауға сендіру үшін оларға қажетті қолдауды қалай ұсынуға болатындығын үйретуге бағытталған мектеп қызметкерлеріне арналған семинарлар. Сондай-ақ, мектеп қызметкерлері семинардың мазмұнын қорытындылайтын және қызметтер мен кеңес беру қызметтері туралы байланыс ақпаратын қамтитын ақпараттық буклет алды.
3. Суицидтік мінез-құлыққа қатысты қауіпті оқушыларды анықтау: жасөспірімдер толтыратын сауалнаманы қолдану арқылы психологиялық күйзеліске ұшыраған және өз-өзіне қол жұмсау мінез-құлықтың жоғары қаупі бар оқушыларды ерте анықтауға арналған бағдарлама.
Сауалнама нәтижелері бойынша суицидтік ойлау, күйзеліс және/немесе басқа психологиялық мәселелері жоғары оқушыларға мектеп психологымен сұхбат (жартылай құрылымдық сұхбат) өткізу ұсынылды. Егер осы сұхбаттың нәтижесінде баланың қосымша көмекке мұқтаж екендігі анықталса, психолог ата-аналарды хабардар етіп, маманға кеңес беруге жіберді.
Сауалнама объектісі кәмелетке толмағандар болғандықтан, олардың заңды өкілдерінен (ата-аналарынан/қамқоршыларынан) хабардар етілген келісім алынды, олардың ерікті қатысуы және құпиялылығы қамтамасыз етіледі.
Суицидтің алдын-алу бағдарламасының сәтті нәтижелері қажет болған жағдайда қайта бағыттау, бағалау және емдеу үшін ресурстарды дайындау үшін мектеп әкімшілігімен, денсаулық сақтау жүйесімен және қоғамдағы басқа қызметтермен тиімді ынтымақтастық орнатуға байланысты.
Бағдарлама кезеңдерін іске асыру кезектілігі:
1. Бағдарлама туралы оқушылардың ата-аналарын/қамқоршыларын ақпараттандыру.
2. Бағдарлама бойынша деректер жинауға ата-аналардың/қамқоршылардың келісім нысандарын алу.
3. Оқушыларды бағдарлама туралы ақпараттандыру.
4. Тәуекел тобындағы оқушыларды анықтау үшін сауалнама жүргізу.
5. Ықтимал қауіп-қатер тобы ретінде анықталған оқушылармен сұхбат жүргізу және қажет болған жағдайда оларды денсаулық сақтау қызметіне қайта бағыттау.
6. Мектеп өызметкерлерін оқыту.
7. Жасөспірімдерді психикалық денсаулық, күйзеліс және өз-өзіне қол жұмсау, дағдарыс жағдайында көмек алу жолдары туралы хабардарлықты арттыру бағдарламасы бойынша оқыту.
Ағымдағы оқу жылында 6-8, 10 сынып оқушыларын қашықтықтан оқытуға байланысты сауалнама екінші жартыжылдыққа ауыстырылды. 2020 жылдың желтоқсанында 8-сынып оқушылары үшін онлайн форматта оқыту дәрістері өткізілді, екінші жартыжылдықта офлайн форматта ақпарат қайталанды. Екінші жартыжылдықта ата-аналар жиналысы өтті, 87 ата-ана бағдарламамен таныстырылды, оның ішінде 77 ата-ана бағдарлама шеңберінде баланың сауалнамаға қатысуына келісім берді, 10 ата-ана баланың сауалнамаға қатысудан бас тартты. Сауалнама жүргізу нәтижелері бойынша қауіпті топтағы 4 оқушы анықталды, ата-аналар нәтижелермен танысты, психиатр дәрігерінің консультациясына жіберілді, балаға көмек көрсету және қолдау бойынша ұсыныстар алды. Ағымдағы оқу жылында жүргізіліп жатқан алдын алу жұмыстарына қарамастан, аяқталған суицид оқиғасы орын алды.
Бұдан басқа, қызметтің түзету-дамыту қызметін оқу-әдістемелік жарақтандыру мәселелері қалып отыр.
Келесі оқу жылында мектептің психологиялық қызметінің тиімділігін арттыру мақсатында өзін-өзі дамыту және өзін-өзі тәрбиелеу деңгейін арттыруды жалғастыру жоспарлануда.