Қазахстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Өлшеуіштің кепілдігі дәлме-дәлділігінің қамсыздандыруы үшін өлшеушінің аппаратурасының тексерілуі мерзімді уақытта өткізіледі.

Өлшеушінің тәсілінің тексеруі ол - техникалық шарт немесе мемлекеттік қалыптарға өлшеушінің тәсілінің ақиқаттық мінездемесінің сәйкестігі. Өлшеуіш заттардың тексеру нәтижесінде - әдейі көзделген аса дәлелдік заттар. Тексеру әдістері - тексеру заттарының өлшеуіш құрамы, бейімдемелердің және оның қолданысының ақиқаттық метрологиялық көрсеткішінің дәлділігі үшін.

Тәжірибеде өлшегіш заттарды тексерудің екі жолы табылды:

- салыстырмалы - тексеру және өнегелі аспаптардың көрсетілімі;

- айтылмыш аумақтың шарасымен тексеру аспаптың көрсетілімін салыстыру.

Тексеру нәтижесінің өнегесінің бірінші кәсіптік әдісі болып ең жақсы метрологиялық сапа заты қолданылады.

Түпкілікті қырманның аспабының тексеруі үшін ара сапалы өнегелі магнитоэлектрикалық аспаптар қабылданады, ал айнымалы қырманның аспабының тексеруі үшін – электродинамикалық аспаптар. Ақырғы кезде сандық заттар қолданылады.

Өлшеуіш заттын ең жоғарғы үлгісі 25% жоғары болмауы тиіс. Өнегелі аспаптың ықтимал кемшілігі 3...5 рет тексергіш аспаптың кемшілігінің төмендірек болуға тиіс. Кемшілікті түрінде абсолютті аумақтардың білдіреді және түрінде салыстырмалық аумақта.

Ажыратуы:

а) өлшегіш заттың дәлме-дәл ажырамасы:

,

және - аспаптың көрсетілімінің және өлшеулік аумақтың ақиқаттық мағынасына сәйкес;

б) өлшегіш заттардың кемшілігі пайыз жүйесінде білдіріледі:

Төмендегі көрсетілген пайыздық жүесіндегі кемшілік көбінесе өлшегіш заттарды бағалау үшін қолданылады:

Жиі ара сапа шамалығының мағынасының келтірілген кемшілігі үшін өлшеуіш аспаптың шегі қолданылады. Көбінесе өлшегіш заттардың нақтылығы үшін дәлме-дәл заттар қолданылады. Мысалы, 0,5 жүйелік зат негізгі келтірілген кемшілікті болуы мүмкін, бірақ 0,5% жоғары болмауы тиіс.

Өлшегіш заттар келесі нақтылық жүйеде болуы мүмкін: 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1,0; 1,5; 2,5; 4,0.

Көп жақты аспаптар бір немесе екі негізгі шектерде тексеріледі, ал кейбіреулері басқа нүктелерінде.

Аралық нәтиже тексерулерінде келтірілген кемшілікті тағайындайды және оған аспаптың дәлме-дәлділігінің сыныбы анықталады.

Түпкілікті кернеулік қатарының өлшеулері магниттіэлектрикалық амперметірлер жүйесінде қолданылады. Аспаптың магниттік қатары - түпкілікті магнит, полюстік сүңгілердің, жылжымайтын цилиндрлерден құралады. ара әуе саңылауларда полюстік сүңгінің және цилиндрдің беттерінің арасында радиалды дала құралады, онда күш әуе саңылауы біркелкі. Рама орамымен жарты осьтарда бекітіледі және саңылауларда бұратылады.

Ара нәтиже магниттік даланың және орамның қырманының әрекеттестігінің айналдырғыштың пропорционал қырмандық кезі құралады:



- заттың түпкілігі, айланыстың және орамның ауданының санынан және индукцияден саңылаудан тәуелді болады.

Қарама-қарсылық кез:

Аспап шәкілінің есебі:

Магниттіэлектрикалық заттар біркелгі қырман кезінде жұмыс істейді. Олар биік шыдамсыздықпен, биік дәлме-дәлділікпен, шәкілдің біркелкілігімен ажыратылады, амперметр түрінде және түпкілікті қырманның вольт өлшеулерінде орындалады.