7. Ұйымдық-басқару жоспары
Кәсіпорынның ұйымдық құрылымыжұмыс істеуі үшін төменде келтірілген (1-сурет).
1сурет-Ұйымдық құрылым
Кесте 10. Штаттық кесте және еңбекақы төлеу қоры,теңге
Штаттық бірлік
|
Бірлік саны
|
Айлықақы
|
Жылдық жалақы қоры,мың тг.
|
Директор
|
1
|
Түскен пайда бойынша
|
|
Жеткізу менеджері
|
1
|
115 000
|
1 380 000
|
Жұмысшы және сатушы
|
2
|
90 000
|
2 160 000
|
Күзетші
|
1
|
80 000
|
960 000
|
Барлығы
|
5
|
375 000
|
4 500 000
|
Сембаева Алтынай Махмудқызы директор қызметін атқарады. Ал Әбу Айкен Инаматқызы біздің жерді қадағалап жүретін күзетші қызметін атқарады. Сатаева Айнель Жәнібекқызы жеткізу менеджерінің қызметін атқарады, яғни өнімдерді қоймаға және қоймадан заказ алушыға жеткізіп отырады. Қасымызға агроном саласын және дақылдарды өсіріп білетін 3 жұмысшы аламыз.
Кесте 11. Жобаны іске асырудың күнтізбелік жоспары
Іс-шара/ай
|
Айлар
|
Мамыр
|
Маусым
|
Шілде
|
Тамыз
|
Маркетингтік зерттеулер және ТЗН-дайындау
|
+
|
|
|
|
Қаржыландыру мәселелерін шешу
|
|
|
+
|
|
Рұқсат беру құжаттарын дайындау
|
+
|
|
|
|
Несие/грант алу
|
+
|
|
|
|
Ғимараттарды,жабдықты дайындау
|
|
+
|
|
|
Шикізат сатып алу
|
|
|
|
+
|
Маркетингтік зерттеулер және ТЗН-дайындау маусым айына жоспарлануда. Сонымен қатар, маусым айына рұқсат беру құжаттарын дайындау мен несие немесе грант алу жұмыстары жүргізілетін болады.
Келесі айға, яғни шілде айында қаржыландыру мәселелерін шешетін болсақ, тамыз айында шикізат сатып алу жұмыстары жүретін болады.
Ал ғимараттарды, жабдықты дайындау маусым айында жүзеге асырылады.
8. Қаржылық жоспар
Кесте 12. Өнім өндіруге арналған шығындарды есептеу.
Жылдар бойынша шығыстар,мың тг.
Көрсеткіштердің атауы
|
1-ай
|
1-маусым
|
2-маусым
|
3-маусым
|
Шикізат пен материал шығындары
|
600 000
|
600 000
|
1 200 000
|
1 800 000
|
Жерді жалға алу
|
170 000
|
680 000
|
1 360 000
|
2 040 000
|
Жарнама
|
15 000
|
60 000
|
120 000
|
180 000
|
Еңбекақы
|
375 000
|
4 500 000
|
9 000 000
|
13 500 000
|
Құралдарды жалға алу
|
257 725
|
1 030 900
|
2 061 800
|
3 092 700
|
Қызметшілер үшін әлеуметтік төлемдер
|
13 744
|
164 928
|
329 856
|
494 784
|
Барлық шығын
|
1 431 469
|
7 035 828
|
14 071 656
|
21 107 484
|
Кесте 15. Жобаның кірістері мен шығыстары туралы есеп
|
1-маусым
|
2-маусым
|
3-маусым
|
Шығын
|
7 035 828
|
14 071 656
|
21 107 484
|
Түсім
|
32 950 000
|
65 900 000
|
98 850 000
|
Пайда
|
25 914 172
|
51 828 344
|
77 742 516
|
R(рентабельділік)= шығын/пайда *100%=7 035 828/25 914 172*100%=27,1%
Қайтарымдылық = бастапқы шығын / пайда = 4 970 000/2 159 514 = 2,3 жыл
Кесте 16.
Атауы
|
1
|
2
|
3
|
Жыл
|
жыл
|
жыл
|
Өнімдер мен қызметтерді сатудан келген кіріс
|
32 950 000
|
65 900 000
|
98 850 000
|
Амортизация
(5%)
|
6417
|
6417
|
6417
|
Таза табыс
|
32 943 583
|
65 893 583
|
98 843 583
|
Табыс пен залалдардың қаржылық есебі
Инвестиция көлемі – 4 970 000 теңге.
Инвестициялардан түсетін табыс (кеш-фло есебі)
бірінші жылы: 32 943 583 теңге;
екінші жылы: 65 893 583 теңге;
үшінші жылы: 98 843 583 теңге;
Дисконттау мөлшерлемесі 20%-ға тең
Жоба тиімділігінің есебі.
Таза ақша ағындары былайша есептеледі:
CFi/(1+r)t
Бұл жерде CFi – жылдар бойынша ақша ағындары.
r – дисконт мөлшерлемесі.
t – жыл нөмірі, 1-ші, 2-ші, 3-ші және т.б.
мысалы, бірінші жылы мынаған тең таза ақша ағынын аламыз
32 943 583/(1+0,20)1= 27 452 986 теңге
Таза дисконттық кіріс ТДК (ағылшынша қысқартылуы NPV)
ТДК=∑CFi/(1+r)i – I,
Мұндағы I – инвестициялар көлемі.
∑CFi/(1+r)i – таза ақша ағынының сомасы.
Есептеу деректері бар кестені толтырайық.
Кесте 17
Жылдар
|
Инвести-
циялар сомасы, теңге
(I)
|
Ақша ағыны,
теңге (CFi)
|
Ақша ағыны сальдосы =
Жинақталған ақша ағыны минус инвестициялар
|
Таза ақша ағыны, тенге
(CFi/(1+r)t)
|
Таза дисконттық кіріс,
т.р. ТДК
(∑CFi/(1+r)i – I)
|
1
|
4 970 000
|
32 943 583
|
|
27 450 986
|
22 480 986
|
2
|
4 970 000
|
65 893 583
|
|
54 911 319
|
49 941 319
|
3
|
4 970 000
|
98 843 583
|
|
82 369 652
|
77 399 652
|
ТДК = 22 480 986 теңге.
Кіріс индексі былайша есептеледі:
PI=∑CFi/(1+r)i /I
PI=32 943 583/1+0.2*1/4 970 000 =5,5
PI=65 893 583/1+0.2*1/4 970 000 =11
PI=98 843 583/1+0/2*1/4 970 000 =16,6
Қорытынды:
Осылайша, ТДК>0,
Кіріс индексі(инвестициялартиімділігі) >1.
Қарапайым және дисконттық өтелімділік мерзімі 3 жылдан кем. Бұл аталған жоба орта мерзімді болашақта өзін ақтайды деген сөз, сондықтан оны тиімді деп санауға толық негіз бар.
Біз дисконттық мөлшерлемесі 20% тең NPV есептеп қойдық. Бұл жағдайда NPV = 22 480 986 теңге.
Кесте 18. Қаржылық көрсеткіштерді есептеу(IRR,NPV,PI,өтелу мерзімі)
Инвестициялартиімділігініңболжамдыкөрсеткіштері
|
Өлшем бірліктері
|
Мәні
|
Дисконттық мөлшерлеме
|
%
|
20
|
PB (жобаның өтелімділік кезеңі)
|
жыл
|
2,4
|
NPV (түскен таза табыс)
|
₸
|
22 480 986
|
PI (жобаның табыстылық индексі)
|
|
33,1
|
9. Тәуекелдерді бағалау
Кәсіпкерлік белсенділік, әсіресе бастапқы кезеңде барлық нысандар мен түрлерде қауіп-қатерге толы болады. Кез-келген кәсіпті бастамас бұрын, бизнес-идеяны іске асыру кезінде туындауы мүмкін барлық қауіптерді мұқият талдап алу керек.
Көптеген туындайтын мәселелерді келесі топтарға жіктеуге болады:
Авария немесе дүлей зілзала салдарынан болған залал
Үшінші тұлғалардың құқыққа қарсы әрекеттері
Бағаның күрт өсуіне әкелетін экономикалық жағдайдың күрт өзгеруі
Шарттық міндеттемелерді орындамау
Өнімге сұраныстың төмендеуі
Сатудың белгіленген көлеміне шықпау
Кредиттік-кассалық алшақтықтар
Болашақта пайда болған тәуекелдердің әсерін қалай тоқтатуға және салдарын азайтуға болатындығын қарастыру қажет. Соңында болашақта олардың пайда болу мүмкіндігін болдырмайтын алдын-алу шараларын әзірлеу қажет. Барлық проблемалар туындаған салдарлар мен пайда болу ықтималдығы деңгейіне қарай жіктелуі керек. Сондай-ақ, оларды сақтандырылатын және сақтандырылмайтын етіп бөлу керек. Егер сіз әрқашан тәуекелдердің бір бөлігін сақтандыруға мүмкіндігіңіз болса, бірақ қалғандары ескертуді және алдын-ала дайындалған шешімдерді қажет етеді. Бизнес-жоспарда сізде әр ықтимал тәуекелдерді қалай жеңуге болатындығы туралы жауап болуы керек. Пайда болған кезде шығындарды есептеуге тырысыңыз және оларды есептеулерде негіздеңіз. Егер сіз жақсы бизнес-жоспар жасасаңыз, бәрін алдын-ала білуіңіз керек. Тәуекелдердің әсерін бағалау әдістерінің бірі тәуекелдердің басталуын ескере отырып, қаржылық болжам жасау болып табылады. Мұндай сценарий пессимистік болып саналады. Бұл жағдайда жобаның өтелу мерзімі, пайдалылығы бойынша жеке болжам жасау қажет.
Қорытынды
Жыл сайын біздің елімізде көкөніс дақылдары егілген барлық аудандардың шамамен 10% - ы пиязға бөлінеді. Алайда , осы алаңнан алынған пияз халық пен өнеркәсіптің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жеткіліксіз.
Пияз дақылындағы көкөніс өңдеу өнеркәсібінің сұранысын толық қанағаттандыру үшін оның жалпы өндірісі жыл сайын шамамен 100 мың тоннаны құрауы керек, сондықтан пиязды өсірудегі маңызды міндеттер олардың өнімділігін, сатылымын, сапасын, қабілетін арттыру болып табылады.жақсы және ұзақ уақыт сақталады. Бұл мақсаттарға дақылда өнімділігі бойынша механикаландырылған өсіруге және жинауға жарамды ең жақсы аудандастырылған сорттарды пайдалану, пияз мен сарымсақ өсімдіктерінің биологиялық ерекшеліктері мен өсіп келе жатқан жағдайларға қойылатын талаптарын ескере отырып, қажетті агротехникалық шараларды сақтау және жүргізу қызмет етуі мүмкін.
Ашық алаңда пияз өсіру жобасының келтірілген қаржылық есептеулері, оның тиімділігінің көрсеткіштері және болжамды ақша ағындарын талдау жобаның салынған ақша қаражатын қайтару тұрғысынан тиімді екенін көрсетеді. Жоба таза ағымдағы кірісті (NPV) 22 480 986 теңгемен қамтамасыз етеді, ал дисконтталған өтелу мерзімі үш жыл. Рентабельділіктің ішкі нормасы дисконттау мөлшерлемесінен асып түседі және оған инвестициялардың балама нұсқаларымен салыстырғанда жоғары кірістілігі туралы айтады.
Жоба өткізу көлеміне сезімтал, бұл ретте еңбекақы төлеу қоры мен инвестициялардың 30% - ға дейін ұлғаюына шыдайды. Жаңа әрі сапалы құрылғыларды пайдалану және қосымша қызметтердің енгізілуі өткізуді ұлғайтуға және жобаның қаржылық нәтижелерін жақсартуға мүмкіндік береді.
Сатудың ықтимал төмендеуіне байланысты тәуекелді азайту үшін бастамашылар белсенді қызметті жылжытуға және тұрақты клиенттерді ұстап тұру үшін адалдық бағдарламаларын құруға назар аударуы керек.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Шевченко В.В.; "Тауартану және тұтыну тауарларын сараптау"; Санкт-Петербург.: ИНФРА, 2001.
Витанов А. Д. Пияздың ерте пісетін сорттарын өсіру / А. Д. Витанов / / әдістемелік ұсыныстар. - Харьков, 2005. – 12 б.
Коленченко а. н. пияздың сорттық қасиеттерін талдау / а. н. Колесниченко, Н. В. Косарева / / материалдар халықаралық студенттік ғылыми конференция (2016 ж.9-10 ақпан) 1 Том. - Белгород: Белгород ГАУДАҒЫ ФГБОУ баспасы, 2016.
Косарева Н. В.Пияз тұқымдарының параметрлерін зерттеу / Н. В.Косарева, В. М. Тымчук, С. М. Тимчук // I Халықаралық конференцияның материалдары: өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіруді қарқындату. – Белгород, 1997. – Б. 49
ДиМаттео, Л. Халықаралық бизнес құқығыжәнезаңнамалық орта: транзакциялықтұрғыданзерделеу [Текст] / Л. ДиМаттео. - 3-басылым. - Алматы : "Ұлттықаудармабюросы" қоғамдыққоры, 2019. - 680 б. - ("Жаңагуманитарлықбілім. Қазақтіліндегі 100 жаңаоқулық"). -Переводзаглавия: DiMatteo L. International business law and the legal environment: a transactional approach, 3d ed. сілтемесі:https://openu.kz/kz/books
Джолдасбаева, Г.К., Уркумбаева, А.Р. Бизнесжоспарлау :Оқуқұралы. / ҚРБілімжәнеғылымминистрлігі, Алматытехнологиялықуниверситеті. - Алматы: АТУ, 2019. - 206 б. Республикалықжоғарыоқуорындарыарасындағыэлектрондықкітапхана (РЖЭК): Сілтемесі: http://rmebrk.kz/epub
Джолдасбаева, Г.К., Уркумбаева, А.Р. Бизнесжоспарлау :Оқуқұралы. / ҚРБілімжәнеғылымминистрлігі, Алматытехнологиялықуниверситеті. - Алматы: АТУ, 2019. - 206 б. Республикалықжоғарыоқуорындарыарасындағыэлектрондықкітапхана (РЖЭК): Сілтемесі: http://rmebrk.kz/epub
Ержанова, Ж.Қ. Кәсіпорынныңинновациялықжәнеинвестициялыққызметтерінұйымдастыру: 5В050600-"Экономика" мамандығыоқуқұралы.
Әмірбекұлы, Е. Инновациялық бизнес [Мәтін] : монография / Е. Әмірбекұлы. - Алматы : Эверо, 2014. - 187, [1] б. Республикалық жоғары оқу орындары арасындағы электрондық кітапхана (РЖЭК): Сілтемесі: http://rmebrk.kz/epub
Бове, К. Л. Қазіргі бизнес-коммуникация [Текст] / К. Л. Бове, Д. В. Тилл. - 14- басылым. -Алматы : "Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қоры, 2019. - 736 б. - ("Жаңа гуманитарлық білім. Қазақтіліндегі 100 жаңаоқулық").
Достарыңызбен бөлісу: |