Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ

 

110 

- 

3,0 % дейін жеткізілді, соның нәтижесінде жоңышқа көк балаусасының 

өнімі 420-650, жүгерінікі - 850-1000 ц/га жетті. 

 

ФБР  кірісі бойынша өнім деңгейін есептеу әдістемесі.

 

ФБР кірісі 

бойынша  өнім  деңгейін  есептеу  үшін  тепе-тендік  (теңдестік) 

формуласын  қолданады.  Тепе-тендіктің  (баланс)  формуласы  кіріс  және 

шығыс болігі мынадай: 

 

Q

фбр

 х К

фбр 

= Ө

қ

 х К

қ

 х 100, мұнда, 

 

Q

фбр 

- өсімдіктің өсіп-жетілу кезеңіндегі ФБР кірісі, кДЖ/га; 

К

фбр

 – ФБР пайдалану коэффициенті (ПӘК),

 

%; 

Ө

қ

   - абсолютті құрғақ биомасса өнімі, кг/га; 

К

қ

 – бүтін өсімдіктің құрғақ зат өнімінің калориялығы, кДж. 

Тепе-тендіктің  (баланстың)  кіріс  бөлігі  дақылдың  өсіп-жетілу 

кезеңіндегі  оны  егістікпен  пайдалануын  ескере  отырып  (К

фбр

)  1  га 

келетін  ФБР-ін  түсуі  (К

дж

),  шығыс  бөлігі    1  га  егістікте    өсімдіктер 

биомассасы мен жинақталған энергия мөлшері (Ө

қ

хК

қ

) (кДж). 

Мұндай  жағдайда  өнім  деңгейін  тепе-теңдіктен  шығарып  мынадай 

формуламен есептеуге болады: 

 

100

*

*

Кќ

K

Q

Ґќ

ФБР

ФБР



 ,  мұнда 

Ө

қ

 –абсолюттық құрғақ зат өнімі, кг/га; 

Q

фбр 

- өсімдіктің өсіп-жетілу кезеңіндегі ФБР кірісі, кДЖ/га; 

К

фбр

 – ФБР пайдалану коэффициенті (ПӘК), %;

 

К

қ

 – бүтін өсімдіктің құрғақ зат өнімінің калориялығы, кДж. 

 

 

Есеп шығарудың үлгісі. 

Жүгері сүрлемге.

 Бастапқы көрсеткіштер: Кфбр - 0,6%, 

Qфбр - 8,8 млрд.кДж,  К - 15600 кДж/кг. Бастапқы көрсеткіштерді формулаға еңгізіп 

қорытындысын шығарамыз. 

 

га

кг

кг

кДж

га

кДж

Ґќ

/

3385

100

*

/

15600

%

6

,

0

*

/

10

*

8

,

8

9





,  немесе  33,8  ц/га  құрғақ  зат  өнімі,  немесе 

169 ц/га көк балауса өнімі. 

 

Жоңышқа    жем  –  шөпке  (суармалы  жерде  және  үш  шабыс  өнімін  алғанда

). 

Бастапқы  көрсеткіштер:  Кфбр  -  2  %,  Qфбр  -12,5  млрд.Кдж,  К  -  21750  кДж/кг. 

Бастапқы көрсеткіштерді формулаға еңгізіп қорытындысын шығарамыз: 

 

га

кг

га

кДж

га

кДж

Ґќ

/

11494

100

*

/

21750

2

*

/

10

*

5

,

12

9





, немесе 115 ц/га құрғақ зат өнімі. 

 

Сонымен,  жүгері    егістігі  0,6%  ПӘК   пайдаланған   жағдайда  құрғақ зат  өнімі  3385 

кг/га, немесе 33,8 ц/га, немесе 169 ц/га көк балауса өнімі, жоңышқа егістігінде Кфбр 

2% -11494 кг/га, немесе 115 ц/га құрғақ зат (пішен)  қалыптасады. Есеп жолын дұрыс 

 

111 

шығарылғанын тексеру үшін  30 бетте көрсетілген Кфбр  байланысты  мүмкін өнім 

деңгейін салыстырып анықтауға болады.  

Әр  түрлі  дақылдардың  көк  балауса  массасының  өсіп-жетілу  кезеңіне  байланысты 

нақты  ылғалдылығы 65-тен  85 % - ға дейін өзгеруі мүмкін, ал құрғақ зат массасы 

35-тен  15%  -  ға  дейін,  бірақ  та  есеп  шығаруға  орташа  көрсеткішті    -  20%  алуға 

болады.  

жүктеу/скачать 12,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: