МОНТЕСКЬЕ Шарль Луи (1689–1755) – фр. ағартушысы-философы, саяси ойшыл, социолог әрі тарихшы. Дүниетанымы бойынша – деист. М.
қоғамдық адамгершілік тәртіптерді сақтаудағы діннің белгілі бір ролін мойындағандағымен, теология мен шіркеуді қатты сынға алды. М. қоғам мен табиғат құбылыстары бағытынан жалпы заңдылықтар идеясын дамытты. Провиденциализмді жоққа шығара отырып, ол заңды «заттар табиғаты- нан туатын қажетті қатынас» деп түйді. Табиғи хұқ теориясының жалпы алғышарттарын мойындай отырып, М. дәйекті рационалистік концентра- цияларды жақтаушыларға қарағанда, бұл теорияға сәйкес қоғамдық заң- дардың әмбебап жүйесін жасау мүмкін емес деп санады, өйткені халық- тардың өмір жағдайлары түрліше болып келеді. Осыдан басқару заңдары мен формаларының әртүрлілігі шығады. М. социологиядағы геогр. бағыт- тың негізін салушылардың бірі болды, қоғамдық тәртіптер мен әдет ғұрыптардың қалыптасуында климаттың, топырақтың, жер қыртысының т.с.с. ерекше маңызын атап көрсетті. Сонымен бірге М. қоғамдық ортаның роліне үлкен мән беріп, оның саяси құрылыс пен заңдар ұғымымен сәйкес- тігін тұжырымдады. Феод. абс. тәртіптерді сын төзіне алып, бурж. мен дворяндықтың саяси ынтымағының идеологы ретінде, орташа конститу- циялық монархия идеясын және өкімет билігін бөлісу ұстанымын жақтады.
Достарыңызбен бөлісу: |
