78
АРУАҚ – жан денеден бөлек өмір сүреді деген көне ұғымнан туған діни наным бойынша қайтыс болған адамдардың тіршіліктегі адамдарды желеп- жебеп жүретін рухы. А. түсінігі генотеистік сенім-нанымдар жүйесіндегі ата-бабалар культімен тығыз байланысты. Көзі тірісінде дара тұлға ретінде көріне білген халықтың қадірлі адамдарының А-тарын құрметтеу қазақ мәдениетіне тән құбылыс. Ш. Уәлиханов айтқандай «қазақтар Алладан гөрі А-тың есімін көбірек атаған». Дәстүрлі көшпелі қазақ қоғамында құрметті адамдар (әдетте, ел намысы мен азаттығы үшін күрескен батырлар, әділ билер, шапағатты ел және ру басылары, атақты ақын-жыраулар, діни қай- раткерлер т. б.) А-ы ел қорғауға аттанған сарбаздардың ұранына айналған. А-тарды құрметтеу, оларға сыйыну, қолдауын тілеу, қиын-қыстауда А-тан арқатіреу іздеу дәстүрлі қазақ мәдениетінде кең тараған құбылысқа жатады (зиярат маңында А-ға арнап дұға оқу, бата жасау, сырқат адамдардың қайыр- шапағат тілеп, А-тың басына түнеуі, мәжбүрлі қоныс аударғанда зияраттан бір уыс топырақ ала кету т. б.).
Достарыңызбен бөлісу: |
