1.Морфологиялық критерий. Зерттеліп отырған органикалық формаға тән белгілерді табу мақсатымен ,оған морфологиялық-анатомиялық талдау жасалды. Сөйтіп бұл кретерий түрдің морфологиялық оқшаулығын көрсетеді.Бұл кретирийлердің ең ертедегі түрлердің бірі. Мұнда Д.Ж..Рей мен К.Линеийден бастап барлық буындардағы систематиктер пайдаланып келеді. Практикалық жұмыста бұл қарапайым және қолайлы. Ботаникадағы және зоологиядағы анықтамалардың бәрі осының негізінде құрылды.
Морфологиялық кретерийдің қолдануын көрсететін мысал ретінде VII түсті таблицада салынған сары шымшықтың үш түрін қарап өтейік. Бұлар Parus туысына жататын үш түр : Үлкен сары шымшық, Қоңыр басты шөже торғай, Айдарлы сары шымшық . Осы түрдің әрқайсының өзіне тән белгілері бар екендігін бзайқау қиын емес. Алайда сары шымшықтың айдары бар, төбесі жолақ реңді. Басқа екі түрінде айдары жоқ төбелері қара реңді .Анықтамада айдарлы сары шымшық тезада, ал үлкен сары шымшық пен қоңыр бас сары шымшық антитезада. Соңғы екеуі үлкен –кішілігіне және бауырының реңіне қарап бірінен –бірін ажыратуға болады. Үлкен сары шымшықтың ірілеу және оның бауырысары, ал қоңыр бас шөже торғайдың бауыры ондай сары емес. Бұл мысалдың морфологиялық кретерий негізінде осыдан жүз жыл бұрын Линей сипаттаған түрлер қазіргіде сол креттерий арқылы анықталатынын көреміз. Мұнда біз сыртқы құрылысының және реңінің айырмашылықтарын пайдаланып жақын түрлердің ажыратудың өте қарапайым морфологиялық талдау әдісін қарап өтейік. Морфологиялық креттерий ішкі оргондардың морфологиялық және гистологи ялық құрылысы сияқты, құрылымдық белгілерін талдау қажет екендігін еске алуға тиістіміз.
