Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ұлттық тестілеу орталығЫ

 

54 

 

2.

1979 жылғы «Целиноград оқиғасы» мен 1986 жылғы «Желтоқсан 

оқиғасының» себептері мен нәтижелерін салыстырыңыз. 

Ерекшеліктері: 1979 жылғы 16-19 маусымдағы Целиноград оқиғасы –

Қазақстанда  (Қарағанды,  Көкшетау,  Павлодар  обл.  аумағы)  неміс 

автономиясын құруға қарсы ереуіл. 

1986 жылғы 16-18 Желтоқсан көтерілісі –Кеңес Одағында тоталитарлық 

жүйенің  ыдырауын  бастап  берген,  сондай-ақ  Қазақстан  халқының 

мемлекеттік тәуелсіздігін батыл көтерген оқиға. Целиноградтағы шеруге 

16-

маусымда  бірнеше  жүздеген  адам  қатысса,  19  -маусымда  бірнеше 

мыңнан  асты  деп  есептеуге  болады.  Желтоқсан  көтерілісінде  17 

желтоқсан  кешке  қарай  жиналғандардың  саны  20-30  мыңға  жетті. 

Мақсаты  жағынан,Целиноградтағы  шеруге  қатысушылар-«Қазақстан 

біртұтас!»,  «Неміс  автономиясына  жол  жоқ!»  деген  ұрандар  көтеру 

арқылы,  қазақ  жерінің  бірлігін,  тұтастығын  сақтауға  ұмтылысын 

көрсетті.1986  жылғы  Желтоқсанда  бейбіт  шеруге  шыққандардың-  «Ұлт 

саясатының  лениндік  принциптерін  сақтауды  талап  етеміз!», 

«Ешқандай  ұлтқа артықшылық  берілмесін!»,  «Әр  республикаға  –  өзінің 

басшысы!»  т.б.  осы  мазмұндағы  ұрандары  тоталитарлық  жүйе 

жағдайында  өз  пікірін  ашық  айтудан  қалған  халықтың саяси  еркіндікке, 

сондай-ақ  мемлекеттік  дербестікке  ұмтылысын  айғақтады.  Целиноград 

оқиғасы,  Целиноград  қаласы  мен  облыстың  басқа  да  елді  мекендерін 

қамтыды.  Өрескел  құқық  бұзушылыққа  жол  берілген  жоқ.  Шеруге 

қатысушылардың    кейбіреулері  әкімшілік  жолмен  жазаланды. 

Желтоқсан  көтерілісі  кезінде  өрескел  құқық  бұзушылық  пен  әділетсіз, 

қатаң  жазалау  орын  алды.  Алматы  (8,5  мың  адам  ұсталып,  2401-

уақытша  қамау  орындарына  жеткізіліп,  қалғандары  қала  сыртына 

апарып  тасталды,1,7  мыңнан  аса  адам  дене  жарақатын  алды,  сот 

үкімімен  99  адам  түрлі  мерзімге,  екі  адам  өлім  жазасына  кесілді) 

қаласынан басқа, Жезқазған, Қарағанды, Павлодар, Көкшетау, Арқалық, 

Жамбыл,  Шымкент,  Талдықорған  қалаларында,  Шамалған,  Сарыөзек 

елді мекендерінде бой көрсетулер болып өтті. Оларға 2,5 мыңнан астам 

адам  қатысып,  281-і  ұсталып,  20-дан  астамы  түрлі  мерзімдерге 

сотталды. 

Целиноградтағы  оқиға  1986  жылғы  Желтоқсан  көтерілісінің  алғышарты 

болды. 

жүктеу/скачать 0,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: