Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ministry of education and science of republic of kazakhstan
жүктеу/скачать 2,16 Mb.
|
| ТҮРК ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРІ
ТЮРСКИЕ ПИСЬМЕННЫЕ ПАМЯТНИКИ Taşağıl A. İstanbul/Türkiye HUNLAR ZAMANINDA TİNG-LİNG BOYLARININ OYNADIĞI STRATEJİK ROL Ting-ling'ler, Büyük Hun İmparatorluğu zamanında Orta Asya bozkırlarında özellikle Kuzey Kazakistan sahasında boy gösteren önemli bir Türk kökenli halktır. Bir bakıma Türk halklarının temelini meydana getirirler. Onlardan sonra Kao-ch'e'lar, sonra Tölesler, nihayet Kıpçak ve Oğuzlar gelirler. Haklarında az bilgi olmasına rağmen oynadıkları stratejik rol çok mühimdir. Çünkü Çin'e uzak alanda yaşadıkları için fazla tanınmamışlardır. Ama, zaman zaman Wu-sun'larla Wu-huan ve Hsien-pi'lerle birlikte hareket ederek, Büyük Hun İmparatorluğunu zarara uğratmışlardır. Bizce esas önemli olan Ting-ling'lerin Türk Dünyasına ve Kazak tarihine stratejik katkısıdır. Geniş bir açıdan bakıldığında bozkırların batısındaki Türk haklarının çoğunun atası olmalarına rağmen tarihçiliğimizde fazla yer almazlar. Ancak, Ting-ling'lere bakmazsak Türk Dünyasının kökenini çözemeyiz. Başlangıçta Ting-ling'ler kendilerinden Hunlara bağlanmışlardır. Çünkü, Büyük Hun İmparatorluğunun hükümdarı Ch'an-yü'sü Mo-tu'yu kendilerinden görmüşlerdir. Ancak, aradan zaman geçince siyasi ilişkiler zayıflamış, özellikle Hunların güçten düşmesi üzerine kendilerine bağımsızlık kazanma anlamında adımlar atmışlardır. Konuyla ilgili Çin kaynakları açıkça belirtmese de bağımsız bir Ting-ling Devleti söz konusudur. Fakat dediğimiz gibi bu konuda yeterli malumat yoktur. Aradan asırlar geçtiğinde batıya Avrupa yönüne doğru göç edenTürk boylarının kökeni de Ting-ling'lere yani Ogurlara dayanmaktadır. Esas önemli tarihi rollerini Avrupa tarafında oynadıkları söylenebilir. жүктеу/скачать 2,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|