Етістіктің райлары.
Рай – іс-қимыл, әрекеттің шындық өмірге қатысын білдіретін категория. Етістіктің райлары – сөйлеушінің сөзі арқылы қимылдың шындыққа қатысын, айтушының пікірін, көзқарасын білдіретін етістік түрі. Қимылдың шындық өмірге қатысы, оған сөйлеушінің көзқарасы түрлі болуына байланысты рай да бірнеше түрге бөлінеді: ашық рай, бұйрық рай, шартты рай, қалау рай.
Негізгі тапсырмалар, сұрақтар:
1. Етістіктің райларын атаңыз, жасалу жолдарын түсіндіріңіз, мысал келтіріңіз.
2. Аудар, тіле, көмектес, істе, сөйлеткіз етістіктерін шартты, қалау рай формаларында түрлендіріңіз, сөз тіркесткрін құраңыз, әр түріне сөйлем ойлап жазыңыз.
Етістіктен өткенді қайталау сұрақтары:
1 Етістік қандай сөз табы?
2. Туынды етістіктер қалай жасалады?
3. Күрделі етістіктермен сөйлем құрастырыңыз.
4. Болымсыз, тұйық етістіктердің жасалу жолдарын айтыңыз.
5. Болымсыз етістігі бар 5 сөйлем жазыңыз.
6. Құрамында тұйық етістік айтылатын мақал-мәтел жазыңыз.
7. Есімшелердің жасалу жолын түсіндіріңіз.
8. Көсемшенің жасалу жолын түсіндіріңіз.
9. –ып, -іп, -ғалы,-келі, -ғанша, -кенше формалы 10 етістік жазыңыз, олармен еркін тіркес құраңыз.
10.Етістіктің шақтарын атаңыз, мысалдар келтіріңіз.
11.Осы шақ, келер шақ, өткен шақтардың жасалуын кескіндейтін таблица жасаңыз.
12.Етістіктің райларын атаңыз, жасалу жолдарын түсіндіріңіз, мысал келтіріңіз.
Достарыңызбен бөлісу: |
