Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі шәКӘрім атындағы семей мемлекеттік униврситеті

Мысалы ретінде бір аралықты ТБ арқалықты алайық. Екі тіректе еркін жатыр және екі симметриялы жүктеме шоғырланып әсер етуде(сурет 6,6). Жүк арасындағы аймақта таза иілу орын алады; көлденең күш Q=0. Жүктеудің белгілі бір кезінде бетонның созылған аймағында нормальді сызаттар пайда болады (бойлық өске перпендикуляр). Иілу моменті және көлденең күші әсер ететін аймақта көлбеу сызаттар орын алады.

Сурет 6,6. Иілетін элементтің сұлбасы.

Нормальді армирленген иілетін элементтерде бұзылу созылған арматурадан басталады. Болат ағу шегіне жеткен кезде бетонның қысылған аймағының биіктігі күрт азаяды. Тек қана арматурасы көп элементтерде бұзылу қысылған бетоннан басталады. Бұл кезде арматураның беріктігі толық пайдалынбайды да, экономикалық тұрғыдан тиімсіз болады.

Арқалықтың нормальді бойымен бұзылу түріне байланысты есептеудің екі түрі аыратылады:

• 
  Бірінші жағдай, элементтің бұзылу себебі арматураның бұзылуынан болады;
  
• 
  Екінші жағдай, элементтің бұзылуы бетонның қысылу аймағында болғандықтан болады.
  

Сурет 6,7. Көлбеу сызаттарынан пайда болған бұзылу.

Жүктеудің әрі қарай өсуімен сызаттар әрі қарай ашылып, үстіндегі бетон жаншылады, салдарынан элемент бұзылады. Көлденең қамыт арматурасында да кернеу шегіне жетеді, ал бойлық арматурадағы кернеу шектік мәніне дейін жетпеуі де мүмкін.

Дәріс 7. Иілген ТБ элементтерін нормальді және көлбеу қимасы бойынша есептеу

1. Бір арматурасы бар тік төртбұрышты және таврлы қималы элементтердің нормальді қимасы бойынша беріктігіне есептеу.

2. Иілетін элементтердің көлбеу қимасы бойынша көлденең күшке есептеу.

3. Көлденең сырықтарды есептеу

1 Кез келген симметриялы формалы элементті беріктікке нормальді қима бойынша есептегенде, элементтің шектік жағдайда тепе-теңдікте тұрғанын қабылдайдыΣМ=0жәнеΣХ=0.

Кернелмейтін бір арматурамен армирлеген кезде ΣХ=0 теңдігін келесі түрде жазуға болады:

Сурет 7,1. Иілген элементті есептеуде

а- кернеу мен күштің сұлбасы; б- бұзылу сұлбасы.

А_b= bx;  z_b= h_o- 0,5x;  S_b= А_b z_b = bx(h_o- 0,5x)

R_bbx = R_sA_s;   x = R_sA_s/(R_bb)(1.17)

ξ = x/h_o= R_sA_s /(R_bbh_o);      M ≤ R_bbx(h_o- 0,5x)(1.18)

Мұндағы,

ξ – қысылатын аймақтың салыстырмалы биіктігі.

Сонымен қатар, қысылатын аймақтың ауырлық центрімен өтетін өс арқылы момент көмегімен өрнектеуге болады:

M ≤ R_sA_s(h_o- 0,5x)(1.19)

(1.17),(1.18),(1.19) формулаларын бірге қолданады. Олар келеді егер x<ξ_Rh_o, мұндағы ξ_R- қысылатын аймақтың шектік салыстырмалы биіктігі, бұл кезде арматурадағы созу кернеуі шектік мәнге ие болады σ_s→R_s.

Элементтің көтеру күші бірдей болған жағдайда, арматура қимасы соғұрлым кіші болады, егер h_o жұмысшы қиманың биіктігі ұлғайса. Яғни арматурасы көп және аз қималарды алуға болады.

Және армирлеу үлесі μ100, келесі қатынастарды ескергенде bxR_b= R_sA_s жәнеξ=x/h_oкелесі түрде көрсетілуі мүмкін:

Осы жерде төртбұрышты қимадағы арматура үлесінің максималды мәнін табуға боладыξ_R.