Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің бұйрығы 2015 жылғы 18 маусым №393 Астана қаласы

1-тармақ мынадай мазмұндағы 5) тармақшамен толықтырылсын:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4 сыныптары үшін «Дүниетану» пәнінен типтік оқу бағдарламасы» деген 7-қосымшада:

4-тармақ мынадай мазмұндағы 13), 14) тармақшалармен толықтырылсын:

«13) еңбексүйгіштікке, өзінің және өзгенің еңбегіне құрметпен қарауға баулу;

14) қоғамдық игілік және олардың құндылығы туралы түсінік беру.»;

8-тармақтың 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«1) адам еңбегі, еңбек ету арқылы нәтижеге қол жеткізудің маңыздылығы;»;

10-тармақтың 2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«2) еңбек және оның адам өміріндегі маңызы. Еңбек өмірді жақсартудың негізгі құралы ретінде. Адамның табиғатты қорғаудағы қызметі.»;

15-тармақтың 7) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«7) пайдалы қазбалар және оны қорғау. Тау жыныстары туралы түсінік. Тығыз және бос тау жыныстары. Пайдалы қазбалар және олардың түрлері. Гранит. Құм. Саз және әктас. Ас тұзы. Мұнай және табиғи газ. Адам өмірі үшін пайдалы қазбалардың маңызы. Бар байлықты бүкіл қоғамның игілігі үшін пайдалану;»;

18-тармақтың 2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«2) еліміздегі егіншілік пен мал шаруашылығы. Егіншілік пен мал шаруашылығын дамыту үшін жасаған жағдайлар. Бар байлықты бүкіл қоғамның игілігі үшін пайдалану. Көрнекі құралдар. Қазақстанның физикалық картасы;»;

20-тармақтың 3) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«3) адам қолымен жасалған заттар, өз еңбегінің құндылығы туралы;»;

22-тармақтың 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«1) адамның қоршаған әлеммен өзара қарым-қатынаcы, еңбек арқылы өмірді жақсарту туралы;»;

24-тармақтың 11) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«11) пайдалы қазбалардың адам өміріндегі, оларды қоғамның игілігі үшін пайдаланудағы рөлі туралы;»;

26-тармақтың 6) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«6) туған өлкенің егіншілігі мен мал шаруашылығы, даму жағдайлары, оларды қоғамның игілігі үшін пайдалану туралы;»;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4 сыныптары үшін «Дене шынықтыру» пәнінен типтік оқу бағдарламасы» деген 12-қосымшада:

9-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«9. Типтік оқу жоспарына сәйкес пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 1-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 99 сағат;

2) 2-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 102 сағат;

3) 3-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 102 сағат;

4) 4-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 102 сағат.»;

12-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«12. Курс мазмұны келесі бөлімдерден тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

1-кесте

18-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«18. Курс мазмұны келесі бөлімдерден тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

25-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«25.Курс мазмұны келесі бөлімдерден тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

34-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«34. Курс мазмұны келесі бөлімдерден тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4 сыныптары үшін «Қазақ тілі» пәнінен типтік оқу бағдарламасы (қарапайым және негізгі деңгей) (оқыту қазақ тілінде емес)» деген 16-қосымша осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптары үшін «Қазақ тілі» пәнінен типтік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)» деген 26-қосымшада:

42-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

«42. «Мәтін және стиль» (3 сағат). Мәтіннің ойлау жүйесін дамытудағы рөлі. Тақырып және мәтін. Мәтінді жоспарлаудың жолдары. Сөйлем мүшелерінің мәтіндегі қызметі. Құрмалас сөйлемдердің мәтіндегі қызметі. Мәтіндегі сөз таңдау, сөз қолдану (қисыны), сөз әрлеу. Н.Назарбаевтың «Тәуелсіздік толғауы» мәтінінің тақырыбы мен идеясы. Толғау мәтінінің құрылымдық бөліктері. Толғаудағы сөздік қолданыстар қисыны, қайталама сөздердің, қаратпа сөздердің қолданыс ерекшелігі:»;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптары үшін «Орыс тілі» пәнінен типтік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде емес)» деген 28-қосымшада:

33-тармақтың 2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«2) «Общество» (Государственный язык и язык межнационального общения. Родной язык. Я говорю на нескольких языках. Из истории тюркской письменности. Из истории славянской письменности. Язык писателя как итог великого труда души. Красота языка в устах художников слова. Древние города Казахстана. Казахстан сегодня. Н.Назарбаев. «Слово о Независимости». Прошлое и настоящее России. Золотое кольцо России. Известные ученые России и Казахстана. Роль спорта в моей жизни. Искусство создавать здания, сооружения, памятники. Декоративное прикладное искусство. Олимпийские и неолимпийские виды спорта. О современных технологиях);»;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптары үшін «Қазақстан тарихы» пәнінен типтік оқу бағдарламасы» деген 40-қосымша осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныптары үшін «Адам. Қоғам. Құқық» пәнінен типтік оқу бағдарламасы» деген 42-қосымшада:

3-тармақ мынадай мазмұндағы 8-1) тармақшамен толықтырылсын:

«8-1) қоғамдағы жемқорлық құбылыстарының әртүрлі түрлеріне иммунитет қалыптастыру;»;

4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«4. Пәннің базалық мазмұнын анықтау. 9-сынып оқушылары үшін «Адам. Қоғам. Құқық» курсының мазмұнын іріктеу іс-әрекеттік, тұлғалық-бағдарлы және құзыреттілік тәсілдерге негізделген. «Адам. Қоғам. Құқық» пәнінің мазмұны жалпы адамзаттық құндылықтарға, демократизм принциптеріне, гуманизм мен ғылымилық, заңдылықтар мен патриотизмге негізделген. Бұл пәнді оқытуда оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру, оқыту процесінің әдістемесі мен ұйымдастырылуын анықтайтын әдіснамалық принциптерге сүйену қажет.»;

8-тармақтың 7) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«7) «Жеке тұлға және ұжым», ұжымдылық, жеке тұлғалылық, конформизм, адам әрекетіндегі қадір-қасиет, ілтипат, сатылмайтындық, сыпайгершілік, әдептілік, диалог, пікірталас, өзара түсіністік, әріптестік, ынтымақтастық;»;

9-тармақтың 4) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«4) «Қоғамның саяси өмірі» (3 сағат), «Қоғам және саясат», саясат ұғымы, саяси қызмет және оның ерекшеліктері, саяси қызметтің субъектілері, қоғамдағы саяси жүйе;

«Мемлекет және оның қоғамдағы рөлі», мемлекет – саяси жүйенің басты институты, мемлекеттік билік, құқықтық мемлекет, мемлекеттің жемқорлыққа қарсы стратегиясы;

«Азаматтық қоғам», азаматтық қоғам түсінігі, азаматтық қоғамның шығу тарихы, қоғамдық ұйымдар, адамның азаматтық ұстанымы, азаматтық қоғам жемқорлық құбылыстарына қарсы әрекет факторы ретінде;»;

9-тармақтың 5) тармақшасының бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

«5) «Қоғамның рухани өмірі» (3 сағат), «Қоғамның рухани негізі», адамның рухани әлемі, жеке тұлғаның рухани мәдениеті, дүниетаным, наным, сенім, мораль және адамгершілік, ізгілік (гуманизм), адалдық, белсенді өмірлік ұстаным;»;

10-тармақтың 1) тармақшасының үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

««Құқық бұзушылық және заңдық жауапкершілік», заңдық жауапкершілік ұғымы мен түрлері, құқықбұзушылықтардың белгілері мен түрлері, кәмелетке толмағандардың заңдық жауапкершіліктерінің ерекшеліктері, сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтарының түрлері және ерекшелігі;»;

10-тармақтың 3) және 4) тармақшалары мынадай редакцияда жазылсын:

«3) «Қазақстандық құқықтың базалық салаларының негізгі түсініктері» (2 сағат), азаматтық құқықтың негізгі түсінігі, азаматтық құқықтың ерекшеліктері, азаматтық құқықтың субъектілері, кәсіпкерлік ұғымы, заңды және жеке тұлға түсінігі, шарттар ұғымы, кәмелетке толмағандардың қатысуымен азаматтық-құқықтық қарым-қатынастардың ерекшеліктері, қоғамдағы сыбайлас жемқорлық құбылыстарының факторлары мен шарттарын еңсерудің негізгі құқықтық нысандары;

«Әкімшілік құқықтың негізгі түсінігі», әкімшілік құқықтың ерекшеліктері, әкімшілік құқықбұзушылықтар, әкімшілік жазалар, әкімшілік жазалаудың түрлері, кәмелетке толмағандардың әкімшілік жауапкершілігі, сыбайлас жемқорлық сипатындағы құқық бұзушылық үшін әкімшілік жауапкершілік;

4) «Еңбек құқығының негізгі түсініктері» (2 сағат):

«Еңбек құқығының ерекшеліктері» (еңбек қатынастары, еңбек шарты, жұмыс уақыты мен демалыс уақыты, еңбекақы, тәртіп бұзушылық ұғымдары), кәмелетке толмағандардың еңбегін құқықтық реттеу;

«Қылмыстық құқықтың негізгі түсініктері», қылмыстық құқық ерекшеліктері, (қылмыс, қажетті қорғаныс, қажетті қорғаныс шегін арттыру, қылмыстық жазалау түсінігі), кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауапкершілігі, сыбайлас жемқорлық сипатындағы құқық бұзушылық үшін қылмыстық жауапкершілік;»;

13-тармақтың 12) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«12) кәсіби этиканың моральдық, адамгершілік принциптері;»;

14-тармақтың 12) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«12) моральдық, этикалық, адамгершілік және құқықтық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы нормаларды талдау және жинақтау;»;

15-тармақтың 9) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«9) әлеуметтік ортаның ерекшелігін дұрыс бағалай, қоғамға қарсы, сыбайлас жемқорлық құбылыстарына, идеологиялық, құқыққа қарсы және діни сипаттағы әрекеттерге қарсы тұра білу.»;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптары үшін «Дене шынықтыру» пәнінен типтік оқу бағдарламасы» деген 48-қосымшада:

10-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«10. Типтік оқу жоспарына сәйкес «Дене шынықтыру» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

5-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 102 сағат;

6-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 102 сағат;

7-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 102 сағат;

8-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 102 сағат;

9 сынып – аптасына 3 сағат, барлығы 102 сағат.»;

13-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«13. Курс мазмұны келесі бөлімнен тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

1-кесте

26-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«26. Курс мазмұны келесі бөлімнен тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

37-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«37. Курс мазмұны келесі бөлімнен тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

48-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«48. Курс мазмұны келесі бөлімнен тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

59-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«59. Курс мазмұны келесі бөлімнен тұрады:

1) тақырыптық жоспар:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Негізгі орта білім деңгейінің 5-9-сыныптары үшін «Орыс тілі» пәнінен типтік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)» деген 49-қосымшада:

74-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

«74. Н.Назарбаев. «Слово о Независимости». Текст. Особенности организации текста в разных стилях» – 11 ч., из них 2 ч. – развитие речи, 1 ч. из которых – сочинение, 1 ч. – изложение; 1 ч. – диктант:»;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптары үшін «Қазақ тілі» пәнінен типтік оқу бағдарламасы (негізгі және орта деңгей) (оқыту қазақ тілді емес)» деген 51-қосымша осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген «Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптары үшін «Қазақ әдебиеті» пәнінен типтік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілді емес)» деген 52-қосымшада:

10-тармақтың 1) тармақшасының алтыншы бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

«9-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;»;

36-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«36. Оқыту орыс тілінде жүргізілетін мектептерде шығармаларды оқып, талдауға 30 сағат, шығармашылық жұмыстарға 2 сағат, сыныптан тыс оқыған шығармалары туралы әңгімелеуге 2 сағат, барлығы 34 сағат бөлінген.»;

38, 39, 40, 41 жән 42-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

«38. «Халық ауыз әдебиеті» (7 сағат):

1. 
   Халық ауыз әдебиеті және оның туу, пайда болу жолдары (1 сағат). Ауыз әдебиетінің жазба әдебиетінен ерекшелігі. Әдебиет теориясы: фольклор туралы түсінік. Өзіндік ізденіс жұмыстары: «Қазақ фольклористикасының тарихы»;
   
2. 
   «Тұрмыс-салт жырлары» (1 сағат). Тұрмыс-салт жырларының халық өмірімен, күнделікті тыныс-тіршілігімен байланысы және ежелгі дәуірлердегі бабалар дүниетанымы. Фольклор жанрларының тұрмыс-тіршілікпен тікелей байланыстылығы. Тұрмыс-салт жырларының түрлері. Тұрмыс-салт жырларының тәлім-тәрбиелік мәні, жанрлық ерекшеліктері. Төрт түлік мал, наурыз жыры, бесік жыры, жар-жар, беташар, т.б. Әдебиет теориясы: лирикалық және эпикалық жанрлар. Өзіндік ізденіс жұмыстары: Наурызға байланысты өлең-жырлар;
   
3. 
   «Батырлар жыры. «Қамбар батыр» жырынан үзінді» (1 сағат). Батырлар жырының жанрлық ерекшелігі. Ондағы ел қорғау идеясы. Батырлар жырының халық тарихымен байланысы. Қамбар батыр жырының көтерген тақырыбы. Жырдағы Қамбар батыр бейнесі. Оның мінезіндегі адамгершілік, қайырымдылық, ерлік, батырлық қасиеттердің көркем бейнеленуі. Батырдың ата-анасына деген қамқорлығы. Жырдағы батырдың тұлпары Қарақасқа аттың образы. Қамбардың Назым сұлумен танысуы, екеуінің арасындағы сүйіспеншілік. Сыртқы жауға қарсы күрес. Жыр тілінің көркемдік ерекшелігі. Әдебиет теориясы: шендестіру, баяндау;
   
4. 
   «Лиро-эпостық жырлар. «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырынан үзінді» (2 сағат). Лиро-эпостық жырлардың батырлар жырынан ерекшелігі. «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырындағы ұлттық мәдениет, тұрмыс-салт көрінісі. Қозының өзіне ақылы мен көркі сай жар іздеп шығуы. Сұлулық, адамгершілік қасиеттердің ерлік және батыр намысымен тұтастықта сипатталуы. «Қыз Жібек» жыры мен «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жырының ұқсастықтары мен айырмашылықтары. Жырдағы негізгі кейіпкерлердің портреттері. Тіліндегі көркемдік айшықтар. Жырдың көп вариантты болуының мәні. Әдебиет теориясы: композиция, сюжет, монолог, диалог. Өзіндік ізденіс жұмыстары: «Айман-Шолпан» жыры;
   
5. 
   «Айтыс. «Біржан мен Сара» айтысы» (2 сағат). Айтыс туралы жалпы түсінік. Айтыстың шығу тегі, даму ерекшеліктері. Әлем әдебиеті тарихындағы көріністері. Ш.Уәлихановтың зерттеу еңбектеріндегі айтыс туралы деректер. Айтыстың түрлері, айтылу дәстүрі, жанрлық ерекшеліктері. Айтыстың драмалық жанрмен ұқсастығы. «Біржан мен Сара» айтысының тарихи негіздері. Айтысқа тән дәстүрлері, композициясы. Сюжеттік даму желісі. Біржан-Сара айтысындағы тартыстың шарықтау шегі. Логикалық қисын. Сөзге тоқтау. Көркемдік ерекшеліктері. Әдебиет теориясы: импровизация. Өзіндік ізденіс жұмыстары: қазіргі айтыс үлгілері.
   

1) «Орхон ескерткіштері. «Күлтегін жазуы» (1 сағат). Жазба ескерткіштердің тарихи оқиғалар мен тұлғаларға арнап, тасқа қашалып жазылған жырлар екендігі. Орхон-Енисей жазба ескерткіштерінің зерттелу тарихы. Орхон жазуларының мазмұны, композициялық құрылымы. Жанрлық сипаты. Жырдың танымдық, тәрбиелік мәні. Әдебиет теориясы: жырдың композициясы туралы. Тіл дамыту: жырдан үзінді жаттау. Пәнаралық байланыс: дүниежүзі тарихы. Өзіндік ізденіс жұмыстары: Н. Келімбетов. Ежелгі дәуір әдебиеті. – Алматы, 1991.

40. «XV-XVIII ғасырлардағы жыраулар поэзиясы» (2 сағат):

1) «Асан қайғы. «Бұл заманда не ғаріп?», «Еділ бол да, Жайық бол» жырлары (1 сағат). Жырау өмір сүрген тұстағы тарихи-әлеуметтік жағдай. Асан жырларындағы ел бірлігін сақтау, жайлы қоныс іздеу идеясы. «Құйрығы жоқ, жалы жоқ» жырының идеялық мәні. Жерұйықты іздеуінің түпкі мақсаты. Асан қайғы жырларының көркемдік-философиялық ерекшелігі. «Естіні көрсең, кем деме», «Еділ бол да, Жайық бол» жырларындағы адамгершілік мәселелерінің көркем жинақталуы. Әдебиет теориясы: өлең ырғағы. Өзіндік ізденіс жұмыстары: «Жеті ғасыр жырлайды» жинағы;

2) «Бұқар жырау. «Ай, Абылай», «Батырың өтті Бөгенбай» толғаулары»
(1 сағат). Бұқар жырау Қалқаманұлының ХV ғасырдан бастау алған жыраулық өнерді биік белеске көтерген жырау, көрнекті қайраткер екендігі. Оның өмірі туралы соңғы деректер. Бұқар шығармаларының көркемдік-эстетикалық мәні. Бұқар жырау жырларындағы замана сипаты, тарихи тұлғалар бейнесі. Оның қазақ поэзиясын тақырыптық жағынан байытуы. Әдебиет теориясы: ұйқас түрлері. Пәнаралық байланыс: тарих, география, электрондық оқулық (Махамбет туралы). Өзіндік ізденіс жұмыстары: М.Мағауин.