Терапиялық нанобөлшектер (ағылш. nanoparticles for therapeutic use) - ауруларды диагностикалау және емдеу үшін берілген қасиеттері (оның ішінде мөлшері, морфологиясы, бетінің жағдайы) бар биосәйкес нанобөлшектер.
Дәрі-дәрмектерді жеткізу үшін қолданылатын Микрофотография (ПЭМ) бетіне полимері бар алтын нанокл. Осы мақсаттар үшін бөлшектердің ең көп таралған түрлерінің бірі-биоүйлесімді липидті немесе полимерлі қабықпен қапталған перфторкөміртектен, кремнийден немесе Алтын ядродан тұратын композициялық нанобөлшектер. Металл негізіндегі суперпарамагниттік нанобөлшектер мен олардың оксидтері сияқты темір оксидтері сияқты, мұндай нанобөлшектерді (мысалы, парамагниттік күйдегі гадолиний бар) магниттік-резонанстық бейнелеуде контрастты агент ретінде қолдануға болады, дәрі-дәрмектерді вектормен жеткізу, фотодинамикалық терапия және т. б.
Магнитті терапиялық нанобөлшектер немесе ферромагниттік нанобөлшектер; суперпарамагниттік нанобөлшектер (ағылш. ағыл. magnetic nanoparticles for therapeutic use немесе ferromagnetic nanoparticles, superparamagnetic nanoparticles) - тұрақты немесе индукцияланған магниттік моменті бар және ауруларды диагностикалау мен емдеу үшін медицинада қолданылатын нанобөлшектер.
Терапевтік мақсаттарда қолданылатын магниттік нанобөлшектер ферро -, ферримагниттік немесе суперпарамагниттік материалдардан тұруы мүмкін. Олардың басты артықшылығы-сыртқы магнит өрісін қолдана отырып, олардың ағзадағы қозғалысын байланыссыз басқару мүмкіндігі. Шпинель құрылымы бар темір оксидтеріне негізделген нанобөлшектер (магнетит, маггемит) медицинада кеңінен қолданылады.
Терапевтік мақсаттар үшін магниттік нанобөлшектер сирек таза түрде қолданылады. Әдетте олар магниттік фазаның ықтимал уытты әсерін азайту, оның физикохимиялық тұрақтылығын арттыру және осындай капсулалардың немесе дәрілік препараттардың матрицаларының бетінде иммобилизация мүмкіндігін жасау мақсатында инкапсулирленеді немесе биоинертті матрицаларға (әртүрлі органикалық қосылыстар немесе полимерлер, оның ішінде табиғи шығу тегі) орналастырылады. Капсулалау әдетте құрамында тұрақтандырғыш реагенттері бар және "магниттік сұйықтықтар"деп аталатын Ультрадисперсті ферро-, ферри - және суперпарамагнитті бөлшектердің суспензияларында жүргізіледі.
Медицинада магнитті нанобөлшектерді қолданудың бірі-дәрі-дәрмектерді мақсатты жеткізу. Оның негізгі артықшылықтары дәрі-дәрмектердің дененің басқа мүшелері мен жүйелеріне уытты әсерін едәуір төмендету, магнит өрісін қолдана отырып, дәрі-дәрмекпен нанобөлшектерді белгілі бір жерде бағыттау және сақтау, оларды магниттік-резонанстық бейнелеу әдістерімен визуализациялау мүмкіндігін қамтиды. Магниттік нанобөлшектердің маңызды қасиеті-дәрі-дәрмектерді десорбциялау/декапсуляция механизмін бастау немесе магниттік гипертермияны жүргізу үшін оларды жоғары жиілікті магнит өрісімен жергілікті қыздыру мүмкіндігі. Суперпарамагнитті бөлшектер әдетте магнитті тасымалдаушы ретінде дәрі-дәрмектерді мақсатты түрде жеткізу үшін қолданылады, өйткені магнит өрісі әсер еткеннен кейін олар біріктірілмейді, алайда магниттік әсердің күші төмендейді, бұл бөлшектердің мақсатты объектіге жақын жерде, әсіресе қан ағымының күшті әсерімен тасымалдануы мен сақталуын қиындатады.
Белгілі бір антигендерге антиденелер "тігілген" биосәйкес молекулалармен (декстран, поливинил спирті, фосфолипидтер) қапталған магниттік нанобөлшектер магниттік бөлу технологиясында қолданылады. Мысалы, иммуносупрессивті агенттермен жабылған магниттік бөлшектер қызыл қан клеткаларына, бактерияларға немесе рак клеткаларына тез қосыла алады. Жасушаларды бөлу (бөлу) әдісі иммуномодифицирленген магниттік нанобөлшектердің суспензиясын биологиялық сұйықтық үлгісіне тікелей қосудан тұрады. 10-20 минуттық инкубациядан кейін үлгісі бар түтік магниттік сепараторға орналастырылады, онда магниттік бөлшектермен байланысқан қызығушылық популяциясының жасушалары магнитпен ұсталып, супернатант алынады.