Ќазаќстан Республикасы Конституциясыныѕ 52-бабыныѕ
жүктеу/скачать 7,99 Mb.
|
| АНЫҚТАДЫ:
Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесiне 2000 жылғы 10 мамырда Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң Қазақстан Республикасы Конституциясы 88-бабының 4-тармағын ресми түсiндiру жөнiндегi өтiнiшi келiп түстi. Өтiнiш беруге, жергiлiктi атқарушы органдардың өкiлеттiгiне қатысты даулар бойынша сот практикасында, әкiмдер өздерiнiң бұрын қабылдаған актiлерiнiң күшiн дербес түрде жоюға құқылы емес деген пiкiрдiң қалыптасуы себеп болып отыр, өйткенi ол жөнiнде Қазақстан Республикасы Конституциясы 88-бабының 4-тармағында тiкелей көрсетiлмеген. Өтiнiш субъектiсiнiң пiкiрi бойынша, конституциялық нормаларды бұлай түсiну, әкiмдердiң дәл осы деңгейдегi бұрын қабылданған актiлермен реттелген мәселелер бойынша шешiм және өкiм қабылдау құқығына шектеу қояды. Осыған байланысты, өтiнiште Қазақстан Республикасы Конституциясы 88-бабының 4-тармағына ресми түсiндiрме беру кезiнде, мынадай: әкiмдер өздерi қабылдаған шешiмдер мен өкiмдердiң дербес түрде күшiн жоюға құқылы ма, деген сұрақтың жауабын ескеру сұралады. Премьер-Министр өтiнiшiнде қойылған мәселеге қатысты қолданыста, Конституция 88-бабының 4-тармағын ресми түсiндiру кезiнде Конституциялық Кеңес мынаны ескердi. Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының Президентi, жоғарғы және жергiлiктi өкiлдi, сондай-ақ атқарушы органдар шығаратын нормативтiк және өзге де құқықтық актiлердiң түрлерiн анықтай отырып, бұл актiлердiң күшiн жоюдың (күшi жойылды деп танудың) мүмкiндiгi мен тәртiбiн әр кезде де белгiлей бермейдi. Қараудың нысаны болып отырған, әкiмдердiң шешiмдерi мен өкiмдерiнiң күшiн жоюға құқылы органдар мен лауазымды адамдарды көрсететiн Конституцияның 88-бабы 4-тармағынан тыс, Конституция 44-бабының 3) тармақшасы, Қазақстан Республикасының Президентi Үкiметтiң және облыстар, республикалық маңызы бар қалалар мен республика астанасы әкiмдерi актiлерiнiң күшiн жояды не толық немесе iшiнара тоқтата тұрады деп белгiлейдi, ал 88-баптың 3-тармағы Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына сәйкес келмейтiн мәслихат шешiмдерi күшiнiң сот тәртiбiмен жойыла алатындығын көзде тұтады. Конституция 88-бабының 4-тармағында да, жоғарыда аталған конституциялық нормаларда да, онда аталған актiлердi оларды шығарған органдар немесе лауазымды адамдар жоюы мүмкiн екендiгi туралы айтылмайды. Конституциялық Кеңес, Конституцияның келтiрiлген нормаларында тиiстi органдар мен лауазымды адамдардың өздерi шығарған актiлерiнiң күшiн өздерi жоюға құқықтылығы туралы тiкелей көрсетпенiң болмауы, бұл органдар мен лауазымды адамдардың өз актiлерiнiң күшiн жоюға құқылы еместiгiнен дәлел бермейдi деп пайымдайды. Бұл орайда Конституциялық Кеңес, мемлекеттiң өкiлдi және атқарушы органдарының, сондай-ақ лауазымды адамдарының, атап айтқанда әкiмдердiң, өздерi қабылдаған актiлерiнiң қажет болған жағдайда күшiн жою құқығы, олардың Конституция мен заңдарда баянды етiлген, тиiстi актiлер шығару бойынша өкiлеттiгiнен келiп шығатынын және осы өкiлеттiктi iске асырудың бiр нысаны болып табылатынын ескердi. Жоғарыда келтiрiлген конституциялық нормаларды өзгеше түсiндiру, яғни мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдарының, атап айтқанда әкiмдердiң, олардың өздерi қабылдаған актiлерiнiң күшiн жоюға құқығын жоққа шығару, аталған субъектiлердiң құзыры мен өкiлеттiгiн ешбiр негiзсiз шектеу болып, оларды жағдайдың өзгеруiн өздерi есепке алып, жiберiлген қателiктердi жөндеу және т.б. мүмкiншiлiгiнен айыру болып табылар едi, әдетте, бұл жағдай, бұрын қабылданған актiлердi толықтыру мен өзгерту, немесе олардың күшi жойылды деп тану қажеттiгiн көзде тұтады. Оның үстiне, қолданылып жүрген заң - "Нормативтiк құқықтық актiлер туралы" 1998 жылғы 24 наурыздағы Қазақстан Республикасы Заңы 27-бабының 1-тармағы, нормативтiк құқықтық актiнiң қабылдануына байланысты бұрын қабылданған барлық нормативтiк құқықтық актiлердiң немесе олардың құрылымдық бөлiктерiнiң, егер олар жаңа актiге енгiзiлген құқық нормаларына қайшы келсе немесе оларды қамтылса, күшi жойылды деп танылуға, өзгертiлуге немесе толықтырылуға тиiс екенiн ескередi. Бұл Заңның 40-бабы 2-тармағының 4) тармақшасына сай, нормативтiк құқықтық акт (оның бөлiгi немесе бөлiктерi) сол актiнi қабылдаған орган актiнiң немесе оның бөлiгiнiң (бөлiктерiнiң) күшi жойылды деп танығанда өзiнiң қолданылуын тоқтатады. Мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдарының өздерi қабылдаған актiлерiнiң күшiн жоюға құқылы екендiгi басқа заң актiлерiнiң нормаларынан да келiп шығады. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының прокуратурасы туралы" 1995 жылғы 21 желтоқсандағы заң күшi бар Жарлығы 19-бабының 1 және 2-тармақтарында: "1. Прокурор Конституцияға, заңдарға және Республика Президентiнiң актiлерiне қайшы келетiн нормативтiк және өзге де құқықтық актiлерге, мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдардың шешiмдерi мен iс-әрекеттерiне наразылық жасайды. 2. Наразылық оны шығарған органға немесе жоғары тұрған органға берiледi..." деп жазылған. Прокурордың заңсыз актiнi шығарған органға наразылық жасау құқығы Қазақстан Республикасының Азаматтық iс жүргiзу кодексi 286-бабының мазмұнынан да келiп шығады. Прокурорды заңсыз актiнi шығарған органға немесе оны шығарған лауазымды адамға наразылық жасауға мiндеттей отырып, аталған құқықтық нормалар, ешбiр шүбәсiз, бұл органдар мен лауазымды адамдар өз актiлерiнiң күшiн жоюға құқылы екенiн ескередi. Баяндалғанның негiзiнде, Конституциялық Кеңес, Конституция 88-бабының 4-тармағы әкiмдердiң шешiмдерi мен өкiмдерiнiң күшiн жоюға хақылы органдар мен лауазымды адамдардың толық тiзбесiн белгiлемейдi және ол шешiм мен өкiмдi қабылдаған әкiмнiң олардың күшiн жоя алу мүмкiндiгiн алып тастамайды деген қорытындыға келедi. Қазақстан Республикасы Конституциясы 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" конституциялық заң күшi бар Жарлығының 33, 37 және 38-баптарын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасы Конституциясы 88-бабының 4-тармағын ресми түсiндiру тәртiбiмен, Конституциялық Кеңес жүктеу/скачать 7,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|