Ќазаќстан Республикасы Конституциясыныѕ 52-бабыныѕ
жүктеу/скачать 7,99 Mb.
|
| АНЫҚТАДЫ:
1999 жылғы 25 ақпанда Қазақстан Республикасының Конституциялық кеңесiне Парламент Сенатының Төрағасы Ө. Байгелдидiң Қазақстан Республикасы Конституциясының 51-бабы 4-тармағының "тиiстi облыстың, республикалық маңызы бар қаланың не Республика астанасының аумағында кемiнде үш жыл тұрақты тұрған" нормасы бөлiгiне ресми түсiндiрме беру туралы өтiнiмi келiп түстi. Сенат Төрағасы Ө. Байгелди өз өтiнiмiнде осы нормада белгiленген тиiстi облыстың, республикалық маңызы бар қаланың не Республика астанасының аумағында кемiнде үш жыл тұрақты тұру шарты Қазақстан Республикасы Парламентi Сенаты депутаттарының тұрғылықты жерiн өзгертiп, Алматыдан Астанаға көшуiне және Республиканың әкiмшiлiк-аумақтық құрылымының өзгеруiне байланысты екiұшты ұғым туғызады деп дәлелдеген. Осы баптың орыс тiлiндегi "постоянно проживающий" нормасы мемлекеттiк тiлдегi мәтiндегi "тұрақты тұрған" дегеннен басқаша ұғымды бiлдiредi. Осыған байланысты өтiнiмде мынадай сұрақтар қойылған: Төрт жылға сайланған, тұрғылықты жерiн Алматы қаласына, одан кейiн Астана қаласына ауыстырған Сенат депутаттары келесi мерзiмге сайлану үшiн қайтадан дауысқа түсе ала ма? Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк-аумақтық құрылымының өзгеруi нәтижесiнде таратылған не қайта құрылған облыстың аумағында тұрған уақыты тиiстi облыстың, республикалық маңызы бар қаланың не Республика астанасының аумағында тұрақты тұрып жатқан үш жыл мерзiмге есептеле ме? Қазақстан Республикасы Конституциясының 51-бабы 4-тармағының "тұрақты тұрған" және "постоянно проживающий" деген мемлекеттiк және орыс тiлдерiндегi нормасын қалай түсiну керек? Конституцияның 51-бабының 4-тармағы контексiнде қойылған сұрақтарға түсiндiрме бергенде Конституциялық Кеңес мынаны негiзге алады. Конституцияның көрсетiлген нормасы Парламент Сенатының депутаттығына кандидаттарға қойылатын басқа талаптармен қатар тиiстi облыстың, республикалық маңызы бар қаланың не Республика астанасының аумағында кем дегенде үш жыл тұрақты тұруын талап етедi. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң (жалпы бөлiм) 16-бабының 1-тармағына сәйкес азамат тұрақты немесе көбiнесе тұратын елдi мекен оның тұрғылықты жерi болып табылады. Қандайда болмасын азаматтың Сенатқа депутат болып сайлануына байланысты оның тұрақты тұратын жерi өзiнен-өзi өзгермейдi. Сенат депутаты Парламентте өз өкiлеттiктерiн жүзеге асырған кезде қызметке сайланатын, тағайындалатын басқа да адамдар сияқты өзiнiң тұрғылықты тұратын жерiнiң шегiнен тысқары жерде жүргенде өзiнiң депутаттық өкiлеттiктерiн жүзеге асыратын жерi бойынша уақытша тұрушы болып табылады. Төрт жылға сайланған Сенат депутаттарының қайтадан дауысқа түсу мүмкiндiгiне келсек, не конституциялық нормалар, не Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" 1995 жылғы 28 қыркүйектегi конституциялық заң күшi бар Жарлығы қайтадан сайлануға тиым салмайды. Сол себептi, егер депутат өз өкiлеттiктерiн жүзеге асыру кезiнде өзiнiң тұрғылықты тұратын жерiн өзгертпеген болса, қайтадан Сенатқа дауысқа түсуге құқылығы бар. Егер Сенат депутаттары өзiнiң тұрақты тұратын жерiн өзгерткен жағдайда ол нақты әкiмшiлiк-аумақтық бөлiктен Сенат депутаттығына кандидат болып дауысқа түсу құқығынан айрылады, өйткенi ол Республиканың тиiстi аумағында тұрақты тұру туралы жоғарыда көрсетiлген талапқа сәйкес келмейтiн болады. Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк-аумақтық бөлiгiнiң атауының өзгеруi, таратылуы не қайта құрылуы тұрақты тұратын жердiң өзгеруi ретiнде қаралмайды. Демек, Республиканың тиiстi аумағында тұрақты тұратын үш жылдық мерзiмге Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк-аумақтық құрылымының өзгеруi нәтижесiнде таратылған не қайта құрылған облыстар аумағында тұрған уақыты да есептеледi. Конституцияның 51-бабы 4-тармағындағы "тұрақты тұрған" және "постоянно проживающий" нормасының түсiнiгi туралы мәселе бойынша Конституциялық Кеңес Конституцияның көрсетiлген тармағындағы "Қазақстан Республикасының кемiнде бес жыл азаматы болған, отыз жасқа толған, жоғары бiлiмi және кемiнде бес жыл жұмыс стажы бар" деген талаптар мемлекеттiк және орыс тiлдерiнде осы шақта жазылған. "Тұрақты тұру" талабы мемлекеттiк және орыс тiлдерiнде әр түрлi шақтарда баяндалған. Сенат депутаттығына кандидатқа қойылған жоғарыда тiзiп көрсетiлген талаптардың баяндалуының логикалық дәйектiлiгiне бағып, мемлекеттiк тiлде "тұрақты тұрған" деп жазылған талапты қазiргi кезде тұрақты тұрып жатқан деп түсiну қажет. Баяндалғанның негiзiнде, Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын, Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" конституциялық заң күшi бар жарлығының 17-бабы 3-тармағының 1) тармақшасын басшылыққа ала отырып, Конституцияның 51-бабы 4-тармағының "тиiстi облыстың, республикалық маңызы бар қаланың не Республика астанасының аумағында кемiнде үш жыл тұрақты тұрған" деген нормасы бөлiгiне ресми түсiндiрме беру ретiнде, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi жүктеу/скачать 7,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|