Ќазаќстан республикасы
Төмендегі мақалдарға тән ұйқас түрлерін анықтаңдар. Қазақ мақалдарының жинағын пайдалана отырып, әртүрлі ұйқасқа құрылған мақал-мәтелдерге 5-6 мысал келтіріңдер
жүктеу/скачать 0,66 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2-тақырып: Шешендік сөздер
| 3. Төмендегі мақалдарға тән ұйқас түрлерін анықтаңдар. Қазақ мақалдарының жинағын пайдалана отырып, әртүрлі ұйқасқа құрылған мақал-мәтелдерге 5-6 мысал келтіріңдер.
Жаман сайға су түссе, Өткел бермес кешуге, Жаман кісіге мал бітсе, Сусын бермес ішуге. *** Қошқар болар қозын Маңдай жер дөң болар. Жақсы болар жігіттің, Етек-жеңі кең болар. *** Өз сөзіңді шекер дейсің, Өзге сөзді бекер дейсің. Өзіңді-өзің хан көтеріп, Өзге жұртты нөкер дейсің. *** Қасқа, жайсаң билер бар, Қасына ерген қулар бар. Бидің басы қауақтай, Қудың басы қуықтай. 2-тақырып: Шешендік сөздер 1. Төменде келтірілген шешендік сөздердің мәтінін мұқият оқып шығып, шешендік сөздердің қай түріне жататынын анықтаңдар. (Шешендік сөздер. –Алматы:Отау, 1992. Құраст. Б.Адамбаев). 1.«АТЫҢ ЖАМАН БОЛСА...» Таймас шешен айтты деген сөз Атың жаман болса, Қамшылай-қамшылай Дәрменің кетер. Балаң жаман болса, Айқайлай-айқайлай Қадірің кетер. Қатының жаман болса Кедейлік жуық болар Шайың суық болар. Наның күйік болар. Көңіліңе қайғы толар. Үйіңнен мейман кетер, Кедейлік қуып жетер. (51-б.) 2. БҰЛ ДҮНИЕДЕ НЕ ЖЕТІМ? - Бұл дүниеде не жетім? Санай берсең көп жетім. Үйрек-қаз қалқып ұшпаса, Дария-шалқар көл жетім. Ел жағалай қонбаса, Бетегелі бел жетім. Ұлығы әділ болмаса, Төресін түзу бермесе, Болады байтақ ел жетім. Өз бетімен білмесе, Айтқан сөзге ермесе, Ұқпасқа айтқан сөз жетім. Замандасы болмаса, Өңкей жастың ішінде Қария болар тез жетім. Қара қасты, қыпша бел Сылаңдаса алдыңда, Сөзіңді қабыл алмаса, Құр қараған көз жетім.(73-б.) 3. ...Боран жас кезінде жарлы болып, Жантай деген байға жалданады. Жантай тынышсыз адам болып, ұрыс шығарып, Боранның қолы Жанатйға тиеді. Жантай Боранның маған қолы тиді деп билерге Боранның үстінен шағым береді. Алқа-қотан отырған билер Боранға сөз береді. Сонда Боран былай дейді: Жалға жүрдім Жағалбайлы Жантайға, Бір тай алмақ болып алты айда. Жарымадым асына, Тұман түсті басыма, Шайтан болып ұрысып, Қолым тиді басына. Уа, билер, жақсылар, Бірің қайың, бірің тал. Бірің шекер, бірің бал. Айтып-айтпай немене, Бәріңе мәлім біздің хал. Бірің балға, бірің төс, Бірің айт та, бірің кес. Алдарыңа салынды іс, Арамға бермей әділ шеш! Отырғандар Боранның ісін мақұлдап, Жантайдан тайын әперіпті. Боран содан кейін сөзге қатысып, шешен атаныпты.(127-б.). жүктеу/скачать 0,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|