Ситуациалық есептер Есеп 1. «Қазақ мыс» АҚ жер асты кенін зерттегенде анықталғаны жұмысшылар кәсіптік зияндылықтың кешенді әсеріне ұшырайды, ШРЕК және ШРЕД әсері жоғары (шу, діріл, шаң, суық шағын климат, аэрозольдар, май, көміртегі тотығы, азот тотығы). Бастың, аяқ-қолдың жарақаттану қаупі тұрақты түрде болып тұрады. Шатырдан әрдайым су тамшылайды.
Тапсырма: а) кендегі жұмысшыларды қамтамасыз ететін ЖҚЗ комплектісін
анықтаңыз.
б) жұмысшыларды ЖҚЗ-мен қамтамасыз етуде санитариялық дәрігердің рөлі қандай.
Есеп 2. Химиялық зауытқа мүсәтір спирті құйылған цистерна жеткізілді (аммиактың сулы ерітіндісі). Спиртті құйғаннан кейін цистернаның ішіне кіріп тазалау қажет болды. Аммиактың ШРЕК-сы 20 мг/м3; цистернаның ішіндегі концентрациясы 2000 мг/м3. Аммиактың терінің ауыр химиялық күюіне әкелетіні белгілі.
Тапсырма: а) Тазалау жұмыстарын жүргізу үшін қандай ЖҚЗ қолданылады?
б) ТМЖҚЗ-ның қандай қорғану дәрежесі болуы керек?
Есеп 3. Автобазаға бензин құйылған цистерна жеткізілді. Бензинді құйып алғаннан кейін, ішінде тұнба қалып қойды. Оны ішіне кіру арқылы ғана тазартуға болады. Бензиннің ШРЕК 100 мг/м3, ал цистернаның ішінде 5000 мг/м3-ке дейін жетеді.
Тапсырма: а) Цистернаға тазалау жұмыстарын жүргізу үшін қажет ЖҚЗ атаңыз.
б) ЖҚЗ-ның қандай қорғану дәрежесі болуы керек?
Есеп 4. Машина жасау зауытының жинақтау цехында доғалы электрлік дәнекерлеу бөлімі бар. Дәнекерлеу барысында жұмыс зонасындағы ауаға вольттік доғаның ультракүлгін сәулесінің аэрозоль конденсациялары бөлінеді, ол дәнекерлеушілерге электроофтальмияны шақырады. Дәнекерлеу процесінде тыныс алу зонасына азот тотығы, көміртегі тотығы және басқа газдар бөлінеді. Электродтарды алмастыру барысында электротравма және қолдың механикалық жарақаттану қаупі туады.
Тапсырма: а) электрлік дәнекерлеушілер үшін қажетті ЖҚЗ атаңыз.
б) шаңға қарсы «Лепесток» типтегі респиратордың тиіміділігін атаңыз
Есеп 5. Механикалық цехтардағы негізгі технологиялық процестерге әртүрлі металл кесетін станоктарда металдарды кесіп, суық өңдеу жатады. Жұмыс барысында ұсақ заттар жұмысшының көзіне және терісіне түсіп, макро және микротравмаларға әкелуі мүмкін. Металл кесетін станоктармен жұмыс істегенде жағатын майлар және жағатын – суытатын сұйықтықтар, киімге, қолдың терісіне түсіп зақымдап және майлы аэрозоль түрінде дем алатын ауамен өкпеге еніп пневмопатияны шақыруы мүмкін. Станоктағы шу 100-105 дБА жетеді.
Тапсырма: а) жұмысшыларды өндірістік зиянды факторлардан қорғайтын ЖҚЗ
атаңыз.