мемлекет – ол озбырлық деген ойға келеді. Бірақ ол – қажетті
озбырлық, өйткені қазіргі заманғы адамзат онсыз бола алмайды. Ал
мыңдаған жылдар өткен соң, яғни адамзат адамгершілік тұрғыда ке-
мелденген кезде, мемлекеттің ары қарай өмір сүруі қажетсіз болып
қалады. Адамдардың моральдық жетілуі шынайы адамдық ахуалдың
орнауына келтіреді және
мемлекетке, құқыққа және
шіркеуге деген
мұқтаждық жойылады.
Шамасы, Фихтенің нақ осы көзқарастары келешек коммунистік
қоғамда «жаңа адам» дін, мемлекет, құқық сияқты құбылыстарға
мұқтаж болмайды деп санайтын Маркс пен Энгельске де үлкен ықпал
еткен болуы керек.
Ойшылдың Германияны қайтадан өркендету үшін
