167
арасындағы қарым-қатынастардың мұраты деп санай отырып, оған
оралудың мүмкін еместігін жақсы түсінген. Сол 1775 жылы Энцикло-
педия үшін жазған «Саяси экономия туралы» атты мақаласында ол
мейлінше айқын және кесімді түрде: «Меншік құқы – азаматтардың
құқықтарының ішіндегі ең қасиеттісі және еркіндікке қарағанда, тіпті
кей жағдайларда аса маңыздысы да болып табылады», – деп мәлімдеді.
Ж.Ж.Руссо жеке меншіктің пайда болуының экономикалық
себептерін табуға тырысты. Ол себептерді Руссо ең күшті адамның
басқалардай емес, өзінің табанды еңбегі арқылы көп өндіретінінен көрді.
Ең бір епті және тапқыр адам, басқалармен салыстырғанда, көбірек
пайда табады. Жер өңдеуді жақсарту азық-түліктің молшылығын ту-
дырады, байлық пайда болады. Нәтижесінде, жаңа кәсіптер шығады.
Шын мәнінде, қоғамның өндіргіш күштерін ары қарай дамытуға
жеткізген темірді игеру – адамзаттың тарихында тағдыр шешуші рөл
атқарды. Пайда болған байлық азшылықтың қолында шоғырлана бас-
тады, ал қалғандары кедейшіліктен көз ашпады. Шешуші сәт туды:
адамзат өзінің өмір сүруінің табиғи кезеңінен
Достарыңызбен бөлісу: 
