Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі ш. Есенов атындағы каспий мемлекеттік технологиялар жәНЕ
Семинар № 1. Қақтығыс түсінігі туралы білім
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Pdf көрінісі
|
ê. ì ÉüÄæøìÄé Çç Éâ çÇîÇì ø Ç Æø øæÆÇÉ å ìà ÄïÇÉäø ÉàÆÆàô
| Семинар № 1. Қақтығыс түсінігі туралы білім.
1. Қақтығыстар туралы білімнің жинақталуы. 2. Қақтығыстанудың ғылым ретінде қалыптасуы. 3. Қақтығыстанудың әдістері мен әдіснамасы. Мақсаты: білімнің әр саласы бойынша зерттеу жҥргізіп, қақтығыстанудың ғылым ретінде қалыптасуын, оның мифология, дін, әдебиет, философия сияқты қайнар кӛздерден туындауын, қақтығыстанудың бӛлек ғылым ретінде қалыптасып, бӛлінуінің кҥрделі процесін белгілеу. 1. Қақтығыстар әлеуметтік байланыстар болған жерде бірге жҥретін, адамдардың араласуы мен қарым-қатынастынан туындайтын, ертеден бері адамзаттың тҥсіне алмай келе жатқан қоғамдық қҧбылысы. Оған дәлел-әртҥрлі халықтардың мифологиясы мен діні, кӛне әдебиеттердің фольклоры мен ескерткіштері, ежелгі және ортағасырлық ойшылдардың ойлары, әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдардың жетістіктері.
Қақтығыстарды тҥсіну ҥшін адам мен қоғамның байланысын тҥсіндіру ертеден –ақ қолға алынған. Себебі, қақтығыстанудың тамыры ертеден, әлеуметтік философияның қайнар кӛздерінен бастау алады. Конфуций- Қытайдың белгілі данасы б.д. УІ ғасырда ӛзінің шығармаларында зҧлымдық пен шыдамсыздықты тудыратын, біріншіден ол адамдардың әртҥрлі болуы мен теңсіздігі дейді.
Гераклиттің қақтығыстар туралы идеяларын ежелгі философ-материалистер қҧптаған.
Мысалы, Эпикур ауыр салдары мен зияны бар қақтығыстар адамдарды бейбіт ӛмір сҥруге, келісім жасасуға алып келеді деп ойлады. Қақтығыстарға сондай-ақ, У-ІУ ғ.ғ. ӛмір сҥрген Платон және Аристотель сияқты ғҧламалар кӛп кӛңіл бӛлді. Олардың пайымдауынша: адам - табиғи жағынан қоғамдық;
Томас Мор, Эразм Роттердамский, Френсис Бекон және басқа да гуманисттар ортағасырлық тәртіпсіздіктер мен қантӛгістерге, әлеуметтік қайшылықтарға сын айтқан ойшылдар болды. Олар қоғамды оң ӛзгерістерге бастайтын бейбіт ӛмір мен адамдар арасындағы достыққа шақырды.
Қақтығыстарды эмпирикалық тҥсіну ҧзақ уақытқа созылды. ХІХ ғасырда ғана оған ғылыми жағынан қарауға жол ашылды. Сол уақыттан бастап-ақ, қақтығыстар әлеуметтік зерттеулер ҥшін қозғала бастады. Ерекше зерттеуге жататын қақтығыстанудың қалыптасуы тарих, әлеуметтану, қҧқық, психология және басқа да әлеуметтік ғылымдардың дамуымен бірге жҥрді.
Бастапқыда, қақтығысты жағдайларды, жаратылыс қҧбылыстарын тҥсіндіру ҥшін тҥсініктер қолданыла бастады. Кӛбінесе, адамдардың психологиялық қасиеттері мен ерекше белгілеріне қарай кӛңіл бӛлінді. 2. Қақтығыстанудың негізі әлеуметтану қайраткерлері О.Конттың, Г.Спенсердің, К.Маркстың ойларымен қаланды. Бір жағынан олардың еңбектері қақтығыстанудың жалпы теоретикалық базасы болса, екінші жағынан - әлеуметтік қақтығыстарды сараптау, бағалау, реттеу мен шешу жолдарын ӛңдеуге арналған методологиялық жетекші болып табылды. 6
ХІХ-ХХ ғасырлар арасында әлеуметтану қоғамдық дамудың қозғаушы кҥшінің заңдылықтары туралы ғылым болды. Әлеуметтанудағы әртҥрлі бағыттардың ӛкілдері қақтығыстардың қоғамдағы маңыздылығын мойындаса да, тҥрлі ойшылдар қақтығыстарды мҧқият зерттеуді талап етті. Э.Дюркгейм адамдардың қоғамда бірігуін жеке және топтық жауласуға емес, олардың бірін-бірі қажетсінуінде деп тҥсіндіреді. Оның 1893 жылы жарық кӛрген «Қоғамдық еңбек бӛлінісі» еңбегінде қақтығыс-әлеуметтік ӛмірдің әмбебап қҧбылысы, егер, қақтығыс тиімді және бейбіт тҥрде шешілсе, екі жақты рӛлге ие- әлеуметтік проблемалардың белгісі және әлеуметтік теңдікті қалыптасьырудың кӛзі ретінде болдады. Макс Вебер ҥшін әлеуметтік іс-әрекеттің субьектісі бҥтіндей қоғам емес, әлекметті статусы анықталған индивид жатады. Оның ойынша, қоғам, әлеуметтік ӛнім болып табылатын адамдардың ӛзара іс-әрекеті, ол статусы бар топтардың теріс және оң іс-әрекет жасайтын адамдардың аренасы. Олар қоғамда ӛздерінің материалдық және идеялық кӛзқарастарын қақтығыс жағдайында сақтап, одан әрі кҥшейтуге, экономикалық позицияларын бекітуге мҥдделі. Георг Зиммель қақтығыстың теориясымен тек қана оның әлеуметтік мағынасына емес, оның оң жақ қҧдылықтарын да бағалай отырып, жасады. Ол адамдардың әртҥрлі тарихи жағдайларда болатын ӛзгерістерде ӛмір сҥретін адамдардың іс-әрекетінің формаларын тҥсіндіретін формальды әлеуметтанудың негізін қалаушы болып табылды. Зиммельдің ӛзі ғылыми айналымға «қақтығыс әлеуметтану» деп аталатын терминді енгізді. Швейцриялық психиатр және әлеуметтанушы Юнгтың ойынша адамның тәртібі мен мінез-қҧлқын адамның энергиясы анықтайды. ХХ ғасырда ғалымдар мен соның ішінде әлеуметтанушылар мен психологтардың қақтығыстарды зерттеуге ықыласы одан әрі арта тҥсті. Қақтығыс әлеуметтік ҥйреншікті қҧбылыс болып қала берді. Биологиялық, психологиялық, әлеуметтік және басқа да факторлардың қақтығыстарға бірден бір әсер ететін фактор екендігі мойындалды. Сондай-ақ, қақтығыстардың адамдар мен топтар расындағы қақтығыстарды шешудегі, әлеуметтік толптар мен қоғамдық кҥштердің арақатынасын тең қылатындай дағымсыз жақтары да анықталды. 3.Қақтығыстанудың әдіснамалық негізіне философиялық, саяси, және әлеуметтік ӛзгешелігі айтарлықтай байқалады. Қақтығыстанудың обьективті және субьективиті тҥсіндірмесі біріншіден қақтығыстарды қоғамдық қҧбылыс ретінде қарастырса, екіншіден, қақтығыстарды қарама қарсы субьектілері бар қҧбылыс ретінде талқылайды. Қақтығыстарды екі тҧрғыдан, біріншісі-қҧрылымдық- функционалды, екіншіден, қақтығыстардың парадигмалары арқылы қарастырып, зерттейді. Екеуі де бір біріне қарама қарсы болып табылады.
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|