Қазақстан республикасының білім жжәне ғылым министрлігі

3.1. Зертханалық жұмыстарды ұйымдастыру

Зертханалық практикумды табысты орындаудың және авариялық жағдайларды немесе жазатайым оқиғаларды болдырмаудың қажетті шарты болып табылады. Тәжірибені өткізу әдістемесін мұқият зерделеу, кезеңдерді жоспарлау, жұмыс, қауіпсіздік техникасы қағидаларын сақтау.

Сіз жұмысты тек сөйлескеннен кейін бастай аласыз. Оның барысында мынадай сақтық шараларын көрсете отырып, эксперименттің негізгі кезеңдерін сипаттаңыз:

• 
  орнату сызбасын сыза білу, сонымен қатар бірқатар теорияларға жауап беру
  
• 
  орындалатын жұмыс тақырыбы бойынша бақылау сұрақтары.
  

Зертханалық жұмыстың сипаттамасы келесі тармақтарды қамтуы тиіс:

• 
  тақырыбы: Зертханалық жұмыс№, зертханалық жұмыстың атауы;
  
• 
  жұмыс мақсатының қысқаша тұжырымы;
  
• 
  пайдаланылған ыдыс атауларымен орнату схемасы;
  
• 
  кезеңдерге нақты бөлінген жұмыс жоспары;
  
• 
  саны және физика-химиялық құрамы туралы деректерді қамтитын кесте
  

• 
  тазартылған заттардың сипаттамалары (эксперименттік деректер жұмысты орындағаннан кейін):
  

Заттардың қарапайым физикалық константаларына температура жатады:

балқу және қайнау, заттың тығыздығы және сыну көрсеткіші.

Заттың балқу температурасы-бұл қатты (кристалды) күйден сұйық күйге өтетін температура. Ерудің басталуы - заттың жұмсару сәті және оның сұйық күйге ауысуы, ал соңы - мөлдір сұйықтықтың пайда болуы.

Егер зат химиялық таза болса, онда оның балқу температурасы 0,5-1,0°C аралығында болады.

Балқу температурасын анықтау әдетте ұзын мойны бар дөңгелек түбі (немесе жалпақ түбі) колбадан және кортикальды штепсель арқылы осы жұлдыруға салынған кең түтіктен тұратын құрылғыда жүзеге асырылады. Термометр пробиркаға салынып, оның шарына капиллярды бекіту үшін резеңке сақина қойылады (сурет. 19 а). Температурасы анықталатын зат капиллярға орналастырылады. Колба глицеринмен толтырылған және жылытылған. Балқу температурасы көзбен анықталады.

Қайнау температурасын дәл анықтау үшін құрылғылар-эбулиометрлер қолданылады. Эбулиометрдің жұмыс істеу принципі зерттелетін зат кері тоңазытқышпен қайнағанға дейін қыздырылатынына және конденсацияланатын температура өлшенетініне негізделген. Арнайы бу ұяшығы. Тиісті құрылымда жылу шығыны мен будың қызып кетуіне жол берілмейді. Алайда, мұндай құрылғылармен жұмыс істеу үшін әдетте көп мөлшерде зат қажет (бірнеше ондаған мл дейін).

Ерітіндіден қайта кристалдану мыналарды қамтиды:

а) қызған кезде заттың еруі;

б) ерімейтін қоспаларды бөлу үшін ыстық сүзу;

в) аналық ерітіндіні салқындату кезіндегі кристалдану;

г) вакуум астында сүзу.

Эксперименталды түрде қайта кристалдану келесідей жүзеге асырылады. Осылайш зат кері тоңазытқышы бар колбаға орналастырылады.

Тәжірибе бойынша есеп

И 2-1-38-2021 1 баспа 05.01.2021