Ќазаќстан республикасыныѕ білім жјне єылым министірлігі

Глоссарий 
 
1. Аридтік аймақ- ауа райы құрғақ аймақ. 
2. Гоминид- адамның арғы ата-бабалары. 
3. Плиоцен- өтпелі кезең. 
4. Палеолит- ерте тас дәуірі 
5. Мезолит- орта тас дәуірі.
6. Неолит- жаңа тас дәуірі. 
7. Матриархат- аналық рулық қауым. 
8. Патриархат – аталық рулық қауым. 
9. Тұрақ-ежелгі адамдар мекені. 
10. Археология- (архео-көне, ежелгі;логос-оқимын) . 
11. Этнография-(этнос-халық, логос- оқимын) 
12. миф-аңыз,ертегі. 
13. Методология- зерттеу әдістерінің жиынтығы. 
14. Шежіре- төтенше маңызды жазба дерек. 
15. Руналық- ежелгі түркі жазуы. 
16. Шаньюй- ғұндар көсемі, ханы. 
17. Он оқ будун- 10 тайпа одағы. 
18. Түркі- «төркін», «әскери ақсүйек». 
19. Этногенез- халықтың шығу тегі. 
20. Қаған- ең жоғарғы әскери лауазым, хан, тек. 
21. Эфталиттер- ақ ғұндар. 
22. Половецтер- қыпшақ тайпалары. 
23. Протогород- үлкен, қала тектес қоныстар. 
24. «Шад» - түмен (10 000 адам) басы. 
25. Вассал- біреуге бағынышты, тәуелді. 
26. Моңғол империясы- Шыңғыс хан және мұрагерлері құрған мемлекет. 
27. Тархан- ақсүйектерге берілетін әскери лауазым. 
28. Ұлыс бектері- тарханнан төмендеу билік иесі. 
29. Қараша бектер- қара сүйектен шыққан билеуші. 
30. «Яссы» (Жасақ)- Шыңғыс ханның заңдар жинағы. 
31. Тамға-ерекшелік белгісі, таңба. 
32. Құл- ешқандай құқы жоқ, басыбайлы адам.
33. Кесене-архитектуралық құрылыс, мазар. 
34. «Диуани хикмет» (Даналық кітабы) – Қожа Ахмет Яссауидың кітабы. 
35. Тарихнама- шежіре, ауызша және жазбаша естелік. 
36. Әз, Әз Жәнібек, Әз Тәуке- әділ билік жүргізген ел басыларына 
айтылатын билік сөзі. 
37. «Қасым ханның қасқа жолы» - Қасым хан кезіндегі мемлекеттік 
құқықтың негізін реформалау үлгісі. 
38. «Жеті Жарғы»- Әз Тәукенің билік және заң қағидалары. 
39. «Қазақтардың алтын ғасыры»- Тәуке хан билік құрған жылдар. 
40. «Жоңғар» - батыс-моңғол тайпалары, «сол қол » деген ұғымды 
білдіреді. 
41. «Ойрат» - төрт тайпа одағы деген ұғым. 
42. «Қоңтайшы»- Жоңғар билеушісі. 

2 
43. «Ақтабан шұбырынды»- 1723 немесе Жоңғар шапшылығының 
нәтижесінде қазақтардың босуы. 
44. Торғауыттар- еділ бойы қалмақтары. 
45. Бодандық- өз еркімен бағыну, бой ұсыну. 
46. Рухани мәдениет- адамның ақыл-ойының, санасының өсуі. 
47. Материалдық мәдениет- заттай мәдениет. 
48. Елші-бір елдің өкілі, дипломат. 
49. Төре, қожа- жоғарғы діни қабаттың өкілдері. 
50. төлеңгіт- төрелерге қызмет етуші әлеуметтік топ. 
51. Сұлтан- ақсүйек, Шыңғыс хан ұрпағы. 
52. рулық одақ- «Ата балалары» , біріккен тарихи топ. 
53. Тайпа- біріккен бірнеше рулық одақ. 
54. шариғат- мұсылмандардың діни заң-қағидалары. 
55. Жырау- философиялық толғау- өлең шығаратын халық әдебиет өкілі. 
56. Би- шешен, халық мойындаған ру-жүз, мемлекет қайраткері. 
57. Отар- бір елді екінші бір үлкен елдің күшпен немесе саяси әдіспен 
жаулап алуы. 
58. Зекет, харадж- алым-салық түрлері. 
59. Ұлт-азаттық қозғалысы- белгілі бір ұлтты, халықты азат ету жолындағы 
күрес. 
60. Блокада- әскери қысым, қоршау. 
61. Уақытша ереже- 1867-1868 жылдардағы реформа. 
62. Облыс- 5-8 уезден тұрды (19-ғасыр)
63. Уезд- 5-8 болыстан тұрды (19-ғасыр)
64. болыс- 8-15 ауылдан тұрды (19-ғасыр)
65. адай көтерілісі- 1870 жылы Кіші жүз қазақтарының қозғалысы. 
66. «алаш» партиясы- 1917 ж жілдеде Орынборда құрылды. 
67. I. Дүниежүзілк соғыс- 1914-1918ж соғыс. 
68. Азамат соғысы- 1918-1920 ж соғыс. 
69. Автономия- жеке билеу құқығы бар мемлекет. 
70. Федерация- бір мүдделі бірнеше мемлекеттер одағы. 
71. Қазақ АКСР- Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы. 
72. Индустрияландыру- ауыр өнеркәсіп саласын дамыту. 
73. Күштеп ұжымдастыру- 1929 ж басталған саяси-экономикалық науқан. 
74. «Кіші Қазан» идеясы- Ф. Голощекиннің Қазақстанда Кеңес өкіметін 
орнату саясаты. 
75. Репрессия- жазықсыз жазалау, қудалау шаралары. 
76. Ұлы Отан соғысы- 1941-1945 ж арасындағы соғыс. 
77. тың игеру- жоспарсыз егіс көлемін ұлғайту (1954) 
76. АЛЖИР, КарЛАГ, ГУЛАГ- жазалау орындарының қысқарған атауы. 
77. «Жылымық жылдар»- 1953-1964 жылдар аралығындағы Н.С. 
Хрущевтік кезең. 
78. Тоқырау жылдары- 1970-1980жж. саяси-экономикалық, әлеуметтік
дағдарыс.
79. Қайта құру – 1985ж. КСРО басшысы М.Горбагевтың саясаты.
80. Желтоқсан оқиғасы - 1986ж. жастар, студенттер қозғалысы. 

3 
81. Егемендік туралы декларация – 1990ж. 25- қазандағы Қазақ КСР-нің 
тәуелсіздігі туралы құжат.
82. Мемлекеттік рәміздер – ту, елтаңба, әнұран.
83. Конституция – Ата заң, мемлекеттің негізгі заңы.
84. Парламент – Заңдар шығарушы өкімет органы.
85. Сенат- Парламенттің Жоғарғы палатасы
86. Мәжіліс – Парламенттің Төменгі палатасы
87. Үкімет – мемлекеттің атқарушы органы 
88. «Қазақстан-2030» - Қазақстан Республикасының 2030жылға дейінгі 
даму бағдарламасы.
89. Президент – Қазақстан Республикасы Конституциясы бойынша ең 
жоғарғы мемлекеттік лауазымы 
90. Жолдау – Қазақстан Республикасы президетінің жыл сайынғы өз 
халқына белгілі мемлекеттік мақсаттарды жүзеге асырудағы негізгі 
мігндеттері көрсетілген қорытынды есебі мен болашақтың жоспары