Ќазаќстан Республикасыныѕ Білім жјне єылым министірлігі
жүктеу/скачать 1,38 Mb.
|
Isaeva.Etnoped-2012
| Лекция мәтіні(қысқаша):
Отбасы ғасырлар бойы өмір сүріп келе жатқан адам баласының әлеуметтік ортасы. Халықтың салт – дәстүрлері мен әдет – ғұрыптарының сақтаушысы. Сондықтан, отбасы тәрбиесі халықтың ой – арманымен, әр түрлі іс - әрекетімен, мол тәжірибнсімен және ұлттық дәстүрімен байланысты дамып, ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келе жатқан тарихи мұра. Отбасы туралы халықтың түсінігі бірнеше ғасырлар бойы күнделікті тұрмыс және өмір тәжірибесіне сүйену негізінде пайда болған. Отбасы ең алғашқы жастарды тәрбиелеу ортасы. Оның негізгі мақсаты – балалар тәрбиесі. Отбасыдағы ең басьты тұлға ана мен әке, ата мен әже. Оларды қазақ халқы өте жоғары бағалайды, сыйлайды, ізет етеді. Мұның мәні – үлкен кісілердің даналығын, олардың ғасырлар бойы тұрмасын, өміріндегі еңбек және қоғамдық іс - әрекетінің барысында жинақталған мол тәжірибесін бағалау. Қазақ халқының тарихы дәстүрге өте бай. Отбасы үшін ежелден келе жатқан тән қасиеттің бірі баласын жанындай көруі. Әрбір отбасында балаларды еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу, денесін шынықтыру, үлкенді құрметтеу, туысқандық кең байланыс, көршілермен және ұлты басқа өкілдермен достық,ізгілік қатынастар жасау осының бәрі қазақ халқының салт джәстүріне байланысты болған. Отбасында әрбір ана өз баласын кірлі көйлек кигізбей, дәмсіз тамақ ішкізбей, ыстыққа күйгізбей, суыққа тоңғызбай, қатты жерге жатқызбай өсіріп, баласын өнегелі жігіт, озат мал өсіруші, он саусағынан өнер таматын шебер етіп тәрбиелеуді арман етті. Ал бала туу ана мен әке үшін үлкен оқиға, отбасылық салтанат болып, жақсы ниет, мерекемен аяқталу дәстүріне айналған. Жастардың өнегелі тәрбиелілігінің басты бір белгісі – үй және мал шаруашылығының басқару тәсілдерін, жеке адамның ізгі қасиеттерін білу. Олар: ұйымдастырушылық қабілет, еңбеккерлік, табандылық, тапқырлық, қамқорлық, ерлік т.б. Ата - аналардың әржақты іс - әрекекттерінің түрлерін талдап жинақтасақ, отбасында тәрбиенің екі саласы халықы педагогикасында үлкен орын алады. Олар: ана мен әке тәрбиесі, ата мен әже тәрбиесі. Ана мен әке тәрбиесі – бұл өзара ынтымақтастық, тілектестік мақсатқа сәйкесті тәрбие, дене тәрбиесін іске асырудың жолдары мен тәсілдерін іздестіру арқылы ұлдары мен қыздарын адалдыққа, кішіпейілдікке, инабаттылыққа, қарапайымдылыққа, қайырымдылыққа, еңбек сүйгіштікке, ұстамдылыққа, төзімділікке, өмірдегі табиғаттағы сұлулықты сүюге, қазақ халқының ерлік дәстүріне тәрбиелейді. Ана мен әке жасөспірімдерге әр уақытта толық сенімділікпен қарап, ер балалар мен қыздар арасындағы қарым – қатынастың, махаббаттың дұрыс дамуына басшылық етсе, онда жастардың өмірге деген көзқарасы, адамгершілік сезімі қалыптасып , қоғам алдындағы жауапкершілігі артады. Халық педагогикасында отбасы тәрбиесінің екінші бір саласы - ата және әже тәрбиесі. Қазақ отбасында ана мен әкеден басқада тәрбие міндеттерін атқаратын және басшылық ететін дана адамдар ата мен әже. Ұлы орыс педагогы К.Д.Ушинский аталар мен әжелерді тәрбиені нәзік түсінетін «Табиға педагогтар » деп санады. Ш.Айтматов өз әжесін үлкен тәрбиешім деп санайды. Ата мен әже отбасының ұйытқысы, отбасы мүшелерінің тірегі, үлгісі өнеге көрсетуші, ақыл айтушы, балаларын, немерелерін өсіріп тәрбиелейді, өмірге еңбек етуге жолдама береді, дайындайды. Қазақ халқы «Отан отбасынан басталады» дейді. Олай болса отбасы тәлім тәрбиенің негізгі көзі, түп қазынасы. Қанша заман өтсе де бабаларымыздың мол тәжірибесіне, тағлымы мен дәстүрлеріне және отбасы тәрбиесінің негіздеріне сүйене отырып әке мен ана, ата мен әже ұрпақтың шын азамат болып өсуіне қамқорлық жасаған. жүктеу/скачать 1,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|