-мақсат Қаржылық тұрақтылықты арттыру және сақтандыру нарығын одан әрі дамыту үшін қажетті жағдайлар жасау

2019 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының сақтандыру ұйымдарына тәуекелге бағдарланған қадағалау енгізілді.

Тәуекелге бағдарланған қадағалаудың негізгі міндеті – ертеден араласу және олардың қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін уақтылы қадағалау іс-қимылдарын қабылдау және олардың қызметіндегі тәуекелдердің ұлғаюына жол бермеу мақсатында қаржы ұйымдарының қызметіндегі тәуекелдер мен кемшіліктерді анықтау және болдырмау.

2019 жылғы 31 қаңтардан бастап сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының пруденциялық нормативтеріне қайта сақтандыру тәуекелі ескерілген ең төменгі төлем қабілеттілігі маржасын ұлғайту бойынша өзгерістер енгізілді. қаржы жылы аяқталғаннан кейінҚазақстан Республикасының бейрезиденттеріне берілген сақтандыру сыйлықақыларының мөлшерісақтандыру сыйлықақыларының жиынтық мөлшерінің жиырма бес пайызынан асып кеткен жағдайда, төлем қабілеттілігі маржасының ең аз мөлшерінің есептелген сомасы екі есеге ұлғаяды.

Сақтандыру резервтерін есептеу әдістемесін жетілдіру мақсатында 2019 жылғы қыркүйекте «Сақтандыру резервтерін қалыптастыруға, есептеу әдістемесіне және олардың құрылымына қойылатын талаптарды бекіту туралы» Ұлттық Банк Басқармасының 2019 жылғы 31 қаңтардағы № 13 қаулысымен (бұдан әрі – №13 қаулы) сақтандыру резервтеріндегі қайта сақтандырушының үлесін қалыптастыру бөлігіндегі талаптар қайта қаралды.

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне сақтандыру және сақтандыру қызметі, бағалы қағаздар нарығы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2018 жылғы 2 шілдедегі № 166-VI Қазақстан Республикасының Заңымен (бұдан әрі-№ 166-VI заң) «Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына Қазақстан Республикасының бейрезиденті қайта сақтандыру ұйымдарының және сақтандыру тәуекелдерін қайта сақтандыруға беруге тыйым салынатын (blacklist) Қазақстан Республикасының бейрезиденті сақтандыру брокерлерінің тізілімін уәкілетті органның жүргізу бөлігінде өзгерістер енгізілді.
Сақтандыру ұйымдарының шығындарын ұлғайту.

Ықтимал тәуекелді басқару жөніндегі іс-шаралар:

Сақтандыру шарттарын жасасу тәсілдерін қайта қарау (электрондық нысанда сақтандыру шарттарын жасасу), бұл бұдан әрі, сақтандыру делдалдарына жүгінбей, сақтанушылардың сақтандыру шарттарын жасасу рәсімін жеңілдетуге, сондай-ақ сақтандыру ұйымдарының шығыстарын азайтуға (қағаз сақтандыру полистерін дайындауға сақтауға арналған шығыстар) мүмкіндік береді.

2019 жылғы 1 қаңтардан бастап халыққа және бизнеске Интернетте сақтандыру қызметтерін қашықтықтан алу (онлайн-сақтандыру) мүмкіндігін көздейтін № 166-VI Заңның жекелеген нормалары қолданысқа енгізілді. Сонымен қатар, онлайн-сақтандыру «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасына Іс-шаралар жоспары тармақтарының бірі болып табылады. Онлайн-сақтандыру жұмысының тетіктерін анықтау мақсатында Ұлттық Банк Басқармасы сақтанушы мен сақтандырушы арасында электрондық ақпараттық ресурстармен алмасу тәртібін, сақтандыру шартын жасасу туралы хабарлау қағидаларын және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының бағдарламалық-техникалық құралдары мен интернет-ресурстарына қойылатын талаптарды регламенттейтін қаулыны (бұдан әрі – Онлайн-сақтандыру жөніндегі қаулы) бекітті.

Онлайн-сақтандыру мынадай ерекшеліктердің болуын көздейді:

• 
  деректерді верификациялау және онлайн-сақтандыру сервисін жеңілдету үшін сақтандыру компанияларына мына бес мемлекеттік дерекқорларына қолжетімділік берілді (қосылғаны: 1) ҚР Әділетминінің «Жеке тұлғалар» ДҚ («ҚРҰБ шлюзі БАК арқылы); 2) ҚР Әділетминінің «Заңды тұлғалар» ДҚ («ҚРҰБ шлюзі БАК арқылы); 3) ҚР ІІМ «Автомобиль» ДҚ;
  4) ҚР ІІМ «Жүргізуші» ДҚ; 5) ҚР Еңбекминінің «Орталықтандырылған деректер банкі» ДҚ;
  
• 
  міндетті және ерікті сақтандыруда онлайн шарттар жасау мүмкіндігі;
  
• 
  қызмет көрсетудің тәулік бойы қол жетімділігі;
  
• 
  географиялық қол жетімділікті және Қазақстан өңірлерін сақтандыру қызметтерімен қамтуды арттыру (шалғай аймақтардың тұрғындары мен қозғалысы шектеулі азаматтарға сақтандыру компаниясының кеңсесіне бару қажеттілігі жоқ);
  
• 
  сақтандырудағы қағаз және өзге де растаушы құжаттардың күшін жою (жеке басын куәландыратын құжаттар, жүргізуші куәлігі және сақтандыру компаниялары сұрататын өзге де құжаттар);
  
• 
  сақтандыру бойынша мәмілелерге сақтандыру агенттерінің қатысуын болдырмау;
  
• 
  сақтандыру полисін сатып алуға 10% жеңілдік ұсыну;
  
• 
  сақтандыру полистерінің бланкілерін қолдан жасауға немесе жарамсыз бланкілерді беруге байланысты алаяқтық іс-әрекеттер тәуекелдерін болдырмау;
  
• 
  сақтандыру шартын жасау уақыты 3-5 минутқа дейін қысқартылды;
  
• 
  сақтандыру полистерінің қағаз бланкілерін пайдалануды болдырмау (сақтандыру компанияларының 250 млн теңге мөлшерінде қатаң есептілік бланкілеріне шығыстарын жыл сайын үнемдеу);
  
• 
  клиенттің қағаз досьесін жүргізу қажеттілігін жою және сақтандыру компанияларының оларды жинау мен сақтауға арналған тиісті шығыстарын алып тастау;
  
• 
  бақылау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органдарға бірыңғай сақтандыру дерекқорларына (бұдан әрі – БСДҚ) электрондық сұрату жіберу арқылы сақтандыру полисінің болу-болмауын тексеру мүмкіндігі берілген. Бұл шара, басқа шаралармен қатар көлік құралдарының жүргізушілеріне сақтандыру полисінің қағаз бланкісін өзімен бірге алып жүру және оны жол полициясы қызметкерлеріне көрсетпеу мүмкіндігін берді. Сақтандыру полисінің болуын жол полициясы нақты уақыт режимінде БСДҚ-дан мәліметтерді сұрату арқылы тексереді.
  

– Мемлекеттік Деректер базалары мен ақпараттық жүйелердің қол жетімсіздігі (жұмыстағы іркілістер) себебі бойынша сақтандыру шарттарын қашықтықтан жасасудың мүмкін еместігіне байланысты жағдайларды болдырмау;

– онлайн-сақтандырумен қамтуды ұлғайту және электрондық сақтандыру қызметтерінің қолжетімділігін арттыру мақсатында электрондық нысанда сақтандыру шарттарын жасасу үшін өзіне-өзі қызмет көрсету электрондық терминалдарын пайдалану заңдастырылады;

– сақтандыру ұйымдарының call-орталықтарын дамытуға бағытталған шаралар;

– сақтандыру компанияларынан және БСДҚ-дан SMS және e-mail-хабарламалар түрінде сақтанушыларға хабарламалардың тиімділігін арттыру;

тұтынушының Қазақстан заңнамасында көзделмеген қосымша ақылы қызметтерді таңуға тыйым салу.

Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының инвестициялық мүмкіндіктерін кеңейту және АХҚО аумағында жұмыс істейтін қор биржасында сатылатын бағалы қағаздарды сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сатып алу мүмкіндігі бөлігінде қолданыстағы заңнамада көзделген кедергілерді жою мақсатында «Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне қаржы нарығын реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Ұлттық Банк Басқармасының 2019 жылғы 10 қыркүйектегі № 151 қаулысымен сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сатып алуы үшін бөлінген бағалы қағаздар тізімі кеңейтілді, салымдарды (депозиттерді) орналастыру үшін ЕДБ шекті рейтингі төмендетілді, өтімді активтер есебіне негізгі құралдар енгізілді (жоғары өтімді активтердің 5%-нан аспайтын мөлшерде), кері «Репо» операциялары 100% мөлшеріндегі жоғары өтімді активтер ретінде танылды.

Сондай-ақ сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сапасы мен өтімділігі бойынша активтерінің есебіне және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жоғары өтімді активтерінің есебіне үлестес банктердегі ақша мен салымдар және үлестес заңды тұлғалардың бағалы қағаздары енгізілген.
2.3-мақсат. Бағалы қағаздар нарығын одан әрі дамыту үшін қажетті жағдайлар жасау.
Отандық эмитенттердің халықаралық сауда алаңдарына, соның ішінде ЕАЭО-ға қатысушы елдерге кетуі.

Ықтимал тәуекелді басқару жөніндегі іс-шаралар:

Отандық қор нарығының тартымдылығын арттыру, инвесторлық базаны кеңейту және отандық нарыққа қатысушылардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру жөнінде шаралар қабылдау.

2019 жылы қазақстандық бағалы қағаздар нарығы көрсеткіштерінің жақсарғаны байқалады, мәселен акциялар нарығын капиталдандыру бір жыл ішінде 11,2%-ға өсіп, 17,2 трлн теңгені құрады(көрсеткіштің өзгеруі бірқатар компаниялар акцияларының осы индикаторын есепке енгізу және кейбір атаулардың акцияларына бағаның айтарлықтай өсуі есебінен болды), KASE Индексінің мәні 2 363,79 тармаққа дейін 2,6%-ға өсті (2019 жылы KASE Индексінің өкілетті тізіміне «Қазатомөнеркәсіп «Ұлттық атом компаниясы» АҚ акциялары енгізілді. Индекстік акциялардың ішінде «Қазақстан Халық жинақ банкі» АҚ қағаздары «Казкоммерцбанк» АҚ-тысатып алғаннан кейін көшбасшы болды).

2019 жылдың соңында мемлекеттік емес эмиссиялық бағалы қағаздар эмитенттерінің саны 1 630 құрады, бұл 2019 жылғы 1 қаңтармен салыстырғанда 27 бірлікке немесе 1,7%-ға артық, оның ішінде ұйымдастырылған нарықта 196 эмитент тіркелген.

Номиналды ұстауды есепке алу жүйесіндегі қосалқы шоттардың саны2020 жылғы 1 қаңтарда 121 168 бірлікті құрады, бұл 2019 жылғы 1 қаңтармен салыстырғанда 475 бірлікке немесе 0,4%-ға артық.

• 
  KASE қор нарығында «Мәскеу биржасы» АҚ (MOEX) ПАО сауда-клирингтік жүйесінің базасында әзірленген ASTS+ сауда-клирингтік жүйесі енгізілді. KASE жаңа сауда-саттық жүйесінде ашылған сауда-саттыққа қаржы құралдары бойынша KASE орталық контрагент функцияларын орындауға кірісті;
  
• 
  KASE мен 2019 жылғы қаңтар айындағы MOEX29 арасындағы стратегиялық әріптестік туралы Келісімді жүзеге асыру барысында KASE мен MOEX KASE 32 360 акциясын сату бойынша мәміле жасады. Осы мәміленің қорытындысы бойынша KASE капиталындағы MOEX үлесі KASE дауыс беретін акцияларының 3,37%-ын құрады;
  
• 
  2019 жылғы 1 шілдеден бастап KASE-де шетел валюталарымен сауда-саттық өткізу кезінде сауда-саттық күнінің ұзақтығы артты: валюталық сауда-саттықтың аяқталу уақыты 15:30-дан 17:00-ге ауыстырылды. Бұл өзгерістер сауда күнін ұзарту және шетелдік және халықаралық қатысушылар үшін теңгемен есеп айырысу мүмкіндіктерін кеңейту шеңберінде олардың қатысушылары үшін сауда-саттыққа қол жетімділігін арттыру мақсатында енгізілді;
  
• 
  KASE биржалық нарығының қызметі туралы хабардарлықты арттыру мақсатында, сондай-ақ қазақстандық қор нарығында капитал тарту мүмкіндіктері туралы Мәскеу (Ресей), Минск (Беларусь), Ташкент (Өзбекстан), Шымкент, Ақтөбе, Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында «KASE Day» бірқатар іс-шаралар өткізілді;
  
• 
  шетелдік институционалдық инвесторларды Қазақстанның қор нарығының әлеуеті және оған қол жеткізу тәсілдері туралы ақпараттандыру мақсатында Лондон қаласында «Kazakhstan: Local Markets Development;
  
• 
  кәсіпкерлер мен KASE тұрғындары үшін қаржылық сауаттылықты арттыру мақсатында «Атамекен»ұлттық кәсіпкерлер палатасымен, «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қорымен, халықаралық қаржы корпорациясымен (IFC), «Қазпошта» АҚ және басқа да ұйымдармен бірлесіп оқыту іс-шараларын өткізді.
  
• 
  Ұлттық Банктің қысқа мерзімді ноттарымен және ҚР Қаржы министрлігінің мемлекеттік бағалы қағаздарымен мәмілелер үшін т+2 схемасы бойынша есеп айырысулар енгізілді. ҚР МБҚ Clearstream халықаралық есеп айырысу жүйесінде есептелетін бағалы қағаздар тізіміне енгізілді.
  

• 
  клиенттерге кредиттік көмек беру құқығы берілді (маржиналдық мәмілелер жасау арқылы);
  
• 
  заңды тұлғалардың есебінен және олардың тапсырмасы, өз есебінен және өз мүддесінде, басқарудағы активтер есебінен қолма-қол ақшасыз шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру, мәмілелер бойынша лимитті жеке тұлғалардың есебінен алу құқығы берілді (бұрын белгіленген лимит шеңберінде тек жеке тұлғалардың есебінен мәмілелер жасасу көзделген);
  
• 
  тек қор биржасында мәмілелер жасау бойынша шектеу алынып тасталды.
  

2019 жылы Ұлттық Банк «АХҚО Әкімшілігі» АҚ-мен, Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарымен, қоғамдық бірлестіктермен және т.б. бірлесіп «Астана» халықаралық қаржы орталығын (АХҚО) құру және дамыту мәселелері бойынша жұмыстар жүргізді.

Институционалдық инвесторларды АӨҚО биржасына жіберуді және АӨҚО биржасының ресми тізіміне енгізілген бағалы қағаздарды жоғары өтімді және институционалдық инвесторлар инвестициялауға рұқсат етілген ретінде тануды көздейтін Ұлттық Банктің нормативтік құқықтық актілеріне өзгерістер жарияланды.

Ұлттық Банкте AIX CSD (АХҚО депозитарийі) корреспонденттік шотын ашуға қатысты «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» ҚР Заңының 30-бабының

«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларына төлем жүйелерінің жұмыс істеуі және төлем қызметтері нарығын реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Ұлттық Банк Басқармасының 2019 жылғы 28 қарашадағы

Ұлттық Банк БАӘ қаржы реттеушілерімен екі құқықтық, реттеуші жүйелердің қатар жұмыс істеуі, БАӘ-де халықаралық қаржы орталықтарын құру мақсаттары мен міндеттері мәселелері бойынша кездесулер ұйымдастырып, өткізді.

БАӘ-нің реттеушілері өкілдерімен консультациялардың қорытындысы бойынша «Астана» халықаралық қаржы орталығы туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына түзетулердің жобасы дайындалды,ол ҚР Парламенті Мәжілісінің қарауында тұр(2019 жылғы 27 қарашада жіберілді) және онда мыналар қамтылған:

1) АХҚО қатысушыларына Қазақстан Республикасының азаматтарына және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған және Орталықтың қатысушылары болып табылмайтын заңды тұлғаларға (оның ішінде депозиттерді қабылдау, банк шоттарын ашу және жүргізу) қаржылық және кәсіби қызметтер көрсетуге тыйым салу;

- заңды тұлғаларға шетел валютасымен кредиттер беру;

- қайта сақтандыру.

2) АХҚО қатысушыларына Орталықтың қатысушылары болып табылмайтын Қазақстан Республикасының резиденттеріне сақтандыру қызметтерін көрсетуге, сондай-ақ Орталықтың қатысушылары болып табылмайтын Қазақстан Республикасының үшінші тұлғаларының пайдасына сақтандыруды жүзеге асыруға, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген міндетті сақтандыру сыныптары бойынша сақтандыру қызметтерін көрсетуге тыйым салу.

3) АХҚО қатысушылары арасындағы ақшалай міндеттемелер теңгеден өзгеше валютада көрсетілуі және орындалуы тиіс екендігі туралы талаптар. Өзге міндеттемелер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шетелдік/ұлттық валютамен көрсетіледі және орындалады.

Қазақстан Республикасының Үкіметі Ұлттық Банк түзетулерінің жобасын мүдделі мемлекеттік органдар мен ұйымдарға келісуге жіберді.

Сонымен қатар, АӨҚО Комитеті мен Ұлттық Банк арасында 2019 жылғы 27 наурыздағы № 105ҰБ өзара ынтымақтастық пен көмек көрсету туралы келісімді әзірлеу және жасау бойынша жұмыстар жүргізілді. Келісімнің мақсаты екі реттеушінің өзара іс-қимылы үшін, оның ішінде өзара қызығушылық тудыратын мәселелерді талқылау үшін негіздемелік жағдайлар жасау болып табылады.

Сондай-ақ Ұлттық Банк пен АХҚО Қаржылық қызметтерді реттеу жөніндегі комитеті арасында ақпарат, оның ішінде конфиденциалды ақпарат алмасу туралы келісімнің жобасы әзірленді. Ақпарат, оның ішінде конфиденциалды ақпарат алмасу туралы келісім реттеушілердің алдына қойылған міндеттерді орындау, қаржы нарығын қадағалаудың тиімділігін арттыру, қадағалаудағы ұйымдардың заңсыз қызметке тартылуына жол бермеу үшін ақпарат алмасуға мүмкіндік береді.

АХҚО қызметі мен даму мәселелері бойынша БАҚ, жеке және заңды тұлғалардың және тағы да басқа тұлғалардың сұратулары бойынша түсіндірулер дайындау тұрақты негізде жүргізілді.

Бүгінгі таңда, салықтық ынталандырумен қоса, қор нарығына нивесторларды тарту үшін барлық жағдай жасалған. Инвесторлардың KASE-деакциялармен және облигациялармен мәмілелер жасауы кезінде алынған кірістерін босататын бірқатар салық жеңілдіктері бар. Сондай-ақ, жеке тұлғалардың бағалы қағаздар бойынша дивидендтер және сыйақы түріндегі кірістеріне салық жеңілдіктері көзделген.

Осымен қатар, Ұлттық Банк халықтың қаржылық сауаттылығын арттыру және әртүрлі қаржы құралдарына, оның ішінде бағалы қағаздарға салуға қатысты инвестициялық мүмкіндіктерін кеңейту бойынша тұрақты негізде жұмыс жүргізеді.

Уәкілетті органның эмитенттерге қатысты бақылап-қадағалау функциялары қысқарды. Бағалы қағаздарды шығару және орналастыру бойынша рұқсат беру рәсімдері оңтайландырылды, бұл эмитенттердің қор нарығына шығуына және олардың қызметінің айқындылығын арттыруға ынталандырады.

Эмитенттер жариялайтын ақпарат тізбесін оңтайландыруды, сондай-ақ қаржылық есептілік депозитарийін жалғыз дереккөзі ретінде айқындай отырып, эмитенттер жариялайтын ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарының әртүрлі көздерінде қайталануын болдырмауды көздейтін шаралар іске асырылды.Ұлттық Банктің эмитенттерге қатысты кейбір заңнамалық актілерге енгізген түзетулері ақпаратты жария ету жөніндегі G20/ОЭСР корпоративтік басқару қағидаттарымен келісіледі, олар ақпаратты тарату арналарының пайдаланушылардың қажетті ақпаратқа тең құқықты, уақтылы және шамадан тыс шығыстармен байланысы жоқ қол жеткізуін қамтамасыз етуге тиіс.

KASE ресми тізімінің құрылымында шағын және орта бизнес эмитенттері үшін балама алаң жасалды. Балама алаңға жіберілетін бағалы қағаздарға листингтің жеңілдетілген рәсімі қолданылады, ол ең аз листингтік жинақтарға (листингтік жинақтарда 30%-дан артық үнем), ақпаратты ашудың жеңілдетілген талаптарына қаржылық консультанттың болуы жөніндегі талаптардың болмауына негізделеді. Бұл ретте қолданыстағы бизнес-процесті қаржыландыру және бизнес жобаны кеңейту үшін қаржылық емес сектор компанияларына басымдық беріледі. Бұдан басқа, KASE-де старт-ап жобаларына арналған алаң және шағын және орта бизнес субъектілеріне жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің (ЖШС) ұйымдық-құқықтық нысанында қаржыландырудың балама көзін (ЖШС-та үлестерді саудалау) беруге арналған Private Market алаңы жұмыс істейді.

2019 жылғы қыркүйекте Ұлттық Банк Басқармасы бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларын пруденциялық реттеуді жетілдіруге бағытталған бірқатар нормативтік құқықтық актілерге түзетулер қабылдады. Атап айтқанда, бұл түзетулерде мыналар көзделеді:

- өтімді активтер есебіне кіретін қаржы құралдарының тізбесін, оның ішінде өтімді активтер тізбесін «Астана» халықаралық қаржы орталығының қор биржасында ашық саудаға жіберілген бағалы қағаздармен толықтыру арқылы кеңейту;

- өтімді активтер есебіне қабылданатын қаржы құралдарының құнын оларға тән тәуекелдер деңгейіне қарай (яғни бағалы қағаздардың кредиттік рейтингіне және (немесе) листинг санатына қарай) дифференциалды өлшеу.

Қашықтан кіру жүйелерін пайдалана отырып, қор нарығына инвесторларды тарту және сауда талаптарын жеңілдету мақсатында клиенттің электрондық цифрлық қолтаңбасы негізінде сауда операцияларын жүргізуді және брокердің клиентке жеке кабинет арқылы электрондық қызмет ұсынуын қоса алғанда, брокерлердің электрондық қызметтер ұсыну мүмкіндігі енгізілді.

Брокерлік ұйымдар өз клиенттеріне эмиссиялық бағалы қағаздармен және басқа қаржы құралдарымен саудаға қатысуы үшін бағалы қағаздар нарығына тікелей кіру қызметін көрсету үшін Direct Market Access (DMA) жүйесін пайдаланады. Сауда платформалары (оның ішінде мобильді) арқылы сауда алаңдарына тікелей рұқсаты бар брокерлер клиенттерінің санын есептеу. Бүгінгі таңда жиынтық клиенттік базаның жартысына жуығы (45,5%) сауда-саттыққа қашықтан кіру рұқсаты бар клиенттерге тиесілі (20,7% - 01.01.2017 ж. ). Брокерлердің сауда-саттыққа қашықтан кіру арқылы клиенттермен жасайтын мәмілелерінің саны өсіп келеді. Мысалы,
2017 жылмен салыстырғанда мұндай мәмілелер саны 4 есеге дерлік өсті және 2019 жылы мұндай мәмілелердің орташа алғандағы саны 2017 жылғы 11 506-мен салыстырғанда 41 785 болды.

KASE клиенттерінің нарық секторларына кіруі үшін мүмкіндіктерін арттыру бойынша жұмыс шеңберінде «SMA-клиент» функциясы әзірленді. «SMA-клиент» - сауда-саттыққа қатысушымен соңғысының тапсырмаларды өңдеудің шағын жүйесі арқылы көрсетілген сауда-саттыққа қатысушыға берілетін оның тапсырмалары негізінде аталған тұлға есебінен және оның мүддесінде ASTS+ сауда-клирингтік жүйесінде мәмілелер жасауы үшін шарт жасасқан тұлға. Демеушілік рұқсаты бар клиент деп тапсырма бойынша сауда-саттыққа қатысушы мәміле жасау мақсатында сауда-клирингтік жүйесіне өтінім беретін жеке және заңды тұлғаны айтады. Демеушілік рұқсаты бар клиенттердің тапсырмалары тапсырмаларды өңдеудің шағын жүйесі арқылы сауда-саттыққа қатысушыға беріледі.

Осылайша, SMA-клиент жүйесінің DMA алдындағы негізгі артықшылығы - клиенттер мен сауда-саттыққа қатысушылардың сауда-клирингтік жүйесінің шағын жүйелеріне тікелей рұқсат алу мүмкіндігі (KASE мүшесінің бағдарламалық қамтамасыз етуін қолданбастан жүйеге тікелеу өтінім беруі).

Отандық брокерлердің қызметін ырықтандыру шеңберінде олардың инвестициялық мүмкіндіктері кеңейтілді, атап айтқанда брокерлерге отандық кастодиандарға соқпай, тікелей шетелдік есеп айырысу ұйымдарында жеке шоттар ашу мүмкіндігі берілді. Банк холдингінің инвестициялық стратегиясына талаптар белгіленді және облигациялар нарығында банк холдингтерінің инвестициялық мүмкіндіктері кеңейтілді, нәтижесінде нарықта банк холдингтері ретінде стратегиялық инвесторлар пайда болады.

Брокерлердің өз есебінен және өз мүддесінде, сондай-ақ клиенттер – жеке және заңды тұлғалардың есебінен және тапсырмасы бойынша, сондай-ақ басқарудағы активтер есебінен қолма-қол ақшасыз шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүзеге асыру мүмкіндігі енгізілді.
Банктік және сақтандыру (қаржылық) холдингтерінің инвестициялық саясатының шектеулері

Ықтимал тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралар:

Сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарының тізбесін кеңейту.

«Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне қаржы нарығын реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Ұлттық Банктің 2019 жылғы 10 қыркүйектегі № 151 қаулысымен банктік және сақтандыру холдингтерінің инвестициялық мүмкіндіктері кеңейтілді.

Қазақстан Республикасының қаржы секторын дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы бірнеше кезеңді болжайды, осыған байланысты жоспарланған іс-шараларды іске асыру 2030 жылға дейін жүзеге асырылатын болады.

20.12.2019 ж. ЕАЭО мүше мемлекеттердің қаржы нарығы саласындағы заңнамасын үйлестіру туралы келісім (бұдан әрі – Келісім) ратификацияланды. Келісім  29.05.2014 жылғы ЕАЭО туралы шарттың 70-бабының 3-тармағына сәйкес, ЕАЭО шеңберінде ортақ қаржы нарығын құру, көрсетілетін қызметтер секторларында (банк секторында, сақтандыру секторында, бағалы қағаздар нарығындағы көрсетілетін қызметтер секторында) қызмет түрлерін жүзеге асыруға арналған лицензияларды өзара тануды және ЕАЭО мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарына кемсітушіліксіз қол жеткізуді қамтамасыз ету,  мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарындағы мемлекеттік реттеуді жетілдіру және бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру қажеттігі мақсатында әзірленді.

Келісім шеңберінде мүше мемлекеттердің әрқайсысы, сол мүше мемлекеттің қандай нормативтік құқықтық актілері жақындастыруға жататыны туралы шешім, сондай-ақ мүше мемлекеттердің қаржы нарығы саласындағы заңнамасын үйлестіру жөніндегі шараларды іске асыру дәйектілігін белгілеу туралы шешім қабылдайды.

Қазіргі уақытта Ұлттық Банк ЕАЭО мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестіру жоспарын әзірлеу сатысын жүзеге асыруда, өйткені Келісімнің 6-бабының 1-тармағына сәйкес, Келісім күшіне енген күннен бастап 9 ай ішінде мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестіруді жүргізу кезеңдері мен мерзімдерін көрсете отырып, мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестіру жоспарын (бұдан әрі – үйлестіру жоспары) әзірлейтіні көзделген.

Депозитарий Келісімге кіру үшін қажетті ішкі мемлекеттік рәсімдерді мүше мемлекеттердің орындауы туралы соңғы жазбаша хабарламаны дипломатиялық арналар бойынша алған күннен бастап күнтізбелік 30 күн өткеннен кейін Келісім күшіне енеді (Ішкі мемлекеттік рәсімдер Ресей Федерациясында және беларусь Республикасында аяқталды. Арменияда және Қырғыз Республикасында рәсімдер жалғасуда).

Эмитенттер мен инвесторлар үшін салықтық ынталандыру (жеңілдіктер) механизмін құруға қатысты.

Ұлттық Банк «Қазақстан қаржыгерлерініңқауымдастығы» ЗТБ-мен бірлесіп, салық салынуға жататын жеке тұлғалардың кірісінен, ашық және аралық инвестициялық үлес қорларының жарналарын сату кезіндегі құн өсімі кірісінен алып тастауды көздейтін түзету жасады. Салықтық жеңілдіктің негізгі мақсаты бизнесті дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау және осы жеңілдіктер қолданылатын нарықтар мен экономиканың салаларында сұранысты ынталандыру, жеке тұлғалар тарапынан инвестициялық үлес қорларына қызығушылықты ояту болып табылады.

Бұл түзетуді Республикалық бюджет комиссиясы қолдады және «Қазақстан Республикасының салық салу және инвестициялық климатты жетілдіру мәселелері жөніндегі кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы шеңберінде бастамашылық етті.
2.4-мақсат. Жинақтаушы зейнетақы жүйесін одан әрі дамыту бойынша жағдайлар жасау

БЖЗҚ зейнетақы активтерінің кірістілігі (кемінде 4%)

Ықтимал тәуекелдерді басқару бойынша іс-шаралар

БЖЗҚ зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыру

2019 жылдың қорытындысы бойынша (2019 жылғы 1 қаңтардан бастап 31 қаңтар аралығындағы кезеңге) БЖЗҚ салымшыларының шоттарына бөлінген БЖЗҚ зейнетақы активтерінің кірістілігі 5,4% мөлшерде жылдық инфляция деңгейімен 6,57% құрады. 2019 жылы зейнетақы активтері бойынша нақты кірістілік 1,17% құрады.

Осылайша, БЖЗҚ зейнетақы активтерінің нақты кірістілігі 2019 жылы белгіленген мақсатты мәннен кемінде 4% -дан 2,57% -ға асты.

Нысаналы мақсатқа қол жеткізу үшін есепті кезең ішінде зейнетақы активтеріне қатысты инвестициялық қызметті жүзеге асырды. 2020 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңес 2019 жылға бекіткен бағыттар шеңберінде БЖЗҚ зейнетақы активтерін келесідей инвестициялады:

˗ орташа жылдық кірістілігі 8,7%, 584,1 млрд теңге сомасына Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздарын сатып алды;

• 
  орташа жылдық кірістілігі 11,1%, 337,2 млрд теңге сомасына квазимемлекеттік сектор субъектілерінің борыштық бағалы қағаздарын сатып алды;
  

˗ 600 млрд теңге сомаға басым жобаларды кредиттеу тетігі («қарапайым заттар экономикасы») шеңберінде орташа жылдық кірістілігі 10,9%, 72,3 млрд теңге сомасына екінші деңгейдегі банктердің облигацияларын сатып алды.

Шетел валютасымен көрсетілген БЖЗҚ зейнетақы активтері БЖЗҚ инвестициялық декларациясында белгіленген валюталық активтердің жалпы құрылымы мен инвестициялық стратегиясына сәйкес инвестициялар салынады.

2019 жылы БЖЗҚ зейнетақы активтерінің портфеліне Перу, Индонезия, Филиппин және Ресей үкіметтерінің мемлекеттік бағалы қағаздары сатып алынды. Осы бағыттағы инвестициялар көлемі орташа жылдық кірістілігі 2,8% болатын, 197,5 млн АҚШ долларын құрады.

Сонымен қатар, БЖЗҚ зейнетақы активтері бойынша кірістілікке қол жеткізу және оны ұстап тұру үшін күн сайын зейнетақы активтеріндегі бос ақша қалдықтары ақша нарығының құралдарына салынды.

Зейнетақы активтерін басқарудың тиімділігін арттыру мәселесіне қатысты

Ұлттық Банк зейнетақы активтерін бәсекелі ортаға беру тетігін жасады, ол мыналарды көздейді:

- инвесторларға зейнетақы жинақтарының жеткіліктілік шегінен асатын бөлігін аудару үшін басқарушы компанияны таңдау құқығын беру;

- зейнетақы активтері бойынша кірістіліктің белгіленген минималды мәнінен төмен емес кірістілікті қамтамасыз ету;

- жеке басқарушы компания басқаратын зейнетақы жинақтарына қатысты инфляция бойынша мемлекеттік кепілдеменің болмауы;

- БЖЗҚ-ны жинақтаушы зейнетақы жүйесі үшін тұтастай алғанда «бір терезе қағидаты бойынша» бір әкімші ретінде сақтау (бірыңғай ақпараттық жүйені жүргізу, салымшылардың (алушылардың) жеке зейнетақы шоттарын есепке алу, зейнетақы активтерін бірыңғай бағалау).

2019 жылдың қараша айында зейнетақы активтерін әртараптандыру және кірістілігін арттыру бойынша жүргізіліп жатқан жұмыс аясында дамыған елдердегі компаниялардың акцияларына және инвестициялық деңгейдегі корпоративті облигацияларға индекстелген инвестициялар үшін зейнетақы активтерінің валюталық портфелінің бір бөлігін шетелдік басқарушы компанияларға кезең-кезеңімен беру процесі басталды.

Дамыған елдердің акцияларына инвестициялау үшін HSBC Global Asset Management (UK) Limited сыртқы басқарушы тартылды, оған «Жаһандық пассивті акциялар» мандаты бойынша 100,0 млн АҚШ доллары көлемінде ақша қаражаты аударылды.

Инвестициялық деңгейдегі корпоративтік облигацияларға инвестициялау үшін Principal Global Investors (Europe) Limited және PGIM Fixed Income екі сыртқы басқарушы тартылды, оларға

«АҚШ долларымен көрсетілген, жоғары капиталдандырылған инвестициялық деңгейдегі жаһандық корпоративтік облигациялар» мандаты бойынша 200,0 млн АҚШ доллары (әрқайсысына 100,0 млн АҚШ доллары) көлемінде ақша қаражаты аударылды.

Нәтижесінде, 2020 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша сыртқы басқарудағы зейнетақы активтерінің валюталық портфелінің үлесі БЖЗҚ зейнетақы активтері көлемінің 2,0%-на дейін ұлғайды (211,9 млрд теңге немесе 553,8 млн АҚШ доллары).

БЖЗҚ инвестициялық декларациясында белгіленген зейнетақы активтерінің валюталық портфелінің мақсатты бөлінуіне сәйкес шетелдік басқарушы компанияларға беру жоспарланған қаражаттың жалпы көлемі 2,8 млрд долларды құрайды, оның ішінде жаһандық акциялар мандаты бойынша 1,3 млрд АҚШ доллары, инвестициялық деңгейдегі корпоративтік облигациялар мандаты бойынша 1,5 млрд АҚШ доллары. Акциялар мен облигациялар нарығына кірудің қолайсыз сәтіндегі тәуекелдерді азайту мақсатында зейнетақы активтерін тарту және сыртқы басқаруға беру 2 жыл ішінде кезең-кезеңмен жүзеге асырылады.

Жоғарыда аталған жұмыс зейнетақы активтерін басқаруды жетілдіруге және нәтижесінде ұзақ мерзімді болашақтағы зейнетақы жинақтарының кірістілігін арттыруға бағытталған.
Халықтың жинақтаушы зейнетақы жүйесіне сенім білдірмеуі

Ықтимал тәуекелдерді басқару бойынша іс-шаралар:

Халық арасында жинақтаушы зейнетақы жүйесінің өзекті мәселелері бойынша жан-жақты ақпараттық-түсіндіру жұмыстары

Халықтың жинақтаушы зейнетақы жүйесіне деген сенімін арттыру мақсатында Ұлттық Банк және «Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры» АҚ тұрақты негізде бұқаралық ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілерде белсенді жұмыс жүргізіп отырады.

Ұлттық Банк пен БЖЗҚ басшыларының телеарналарда телевизиялық бағдарламаларға, республикалық радио және мерзімді баспа басылымдарына қатысуы ұйымдастырылады.

Тоқсан сайын БЖЗҚ басшыларының БЖЗҚ-дан төлемдер, зейнетақы жинақтарының, жаңа электрондық сервистердің сақталуына кепілдік беру, инвестициялық кірісті есепке жазу тетігі және проблемалы активтермен жұмыс мәселелері бойынша баспасөз конференциялары мен брифингтері өтіп тұрады. Республикалық және облыстық газеттерде, интернет-порталдардың беттерінде және телевизиялық эфирде тиісті материалдар орналастырылады.

Халықты жинақтаушы зейнетақы жүйесіне тарту үшін ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейту мақсатында, сондай-ақ Қазақстан Республикасы халқының қаржылық-құқықтық сауаттылығын арттыру мақсатында БЖЗҚ қызметкерлері кәсіпорындар мен ұйымдарға, оның ішінде республика аймақтары бойынша көшпелі іс-шараларды жүзеге асырады. Жергілікті атқарушы органдар БЖЗҚ филиалдарымен бірлесіп Әлеуметтік міндеттерді іске асыру мәселелері бойынша ынтымақтастық және өзара іс-қимыл туралы меморандум шеңберінде 2019 жылы
1 млн астам адамның қатысуымен 34,9 мың презентация өткізді.

БЖЗҚ филиалдары тоқсан сайынғы негізде «Ашық есік күні» іс-шараларын өткізді, оның шеңберінде жинақтаушы зейнетақы жүйесі туралы өзекті ақпарат берілді, сондай-ақ зейнетақымен қамсыздандыру мәселелері бойынша білікті консультациялар жүргізілді. 2019 жылы қатысушылар саны 13,9 мың адам болды.

Сонымен қатар, БЖЗҚ БАҚ-пен белсенді түсіндіру жұмыстарын жүргізуде. Республикалық және облыстық газеттер, интернет-порталдар беттерінде және телевизиялық эфирде 2019 жылы БЖЗҚ атап 39,4 мыңнан астам жарияланым орналастырылды. Бұл ретте БЖЗҚ БАҚ-тың түрлі арналары бойынша ұсынған ақпарат бойынша 34,5 мыңнан астам материал шықты. Осылайша, БЖЗҚ бастамашылық ететін ақпараттық ағын зейнетақы жүйесі туралы барлық ақпараттық өрістің 88%-ын алады.

2019 жыл ішінде БЖЗҚ филиалдарының қызметкерлері жеке зейнетақы калькуляторы үлгісін пайдалана отырып 470,4 мың дербес консультация берді.

Ақпараттық-түсіндіру жұмыстары үшін коммуникациялық арналар ретінде:

– Ақпараттық агенттіктер және интернет-порталдар пайдаланылады. Осы арналарда барлығы жедел және дәйексөздер ретінде БЖЗҚ-ны атап, 33,5 мыңнан астам жарияланым шықты;

– Телевидение. Телеарналарда 1,7 мыңнан астам материал шықты: жаңалықтар, талдамалық сюжеттер, БЖЗҚ спикерлерінің қатысуымен ток-шоу, арнайы бағдарламалар. Қыркүйек айынан желтоқсан айы аралығында 31 арнада «Zeinet.kz» /«Пенсия.kz» бағдарламасы шықты. Бағдарламаның шығарылымдарында спикерлер негізінен филиал директорлары болды, бұл бағдарламаның республика өңірлерінде танымалдығын арттыруға ықпал етті. Барлығы
15 бағдарлама қазақ тілінде және 15 бағдарлама орыс тілінде шықты. Ақпараттық-талдамалық бағдарлама көрермен аудиториясын кеңінен қамтыды, арнасының басты бағдарламасы «Информбюро» рейтингі деңгейінде рейтингке ие болды және арнаның орташа рейтингінен асып түсті. Республикалық (НТК, 31 арна) және өңірлік арналарда «БЖЗҚ электрондық сервистері» және «Зейнетақы жүйесі неден тұрады» роликтерінің ротациясы жүзеге асырылды. Жалпы эфирге 21 250 ролик шықты (19 920 өңірлік арналарда, 1585 – республикалық арналарда).

– Баспа БАҚ. БЖЗҚ бастамасы бойынша баспасөз БАҚ-тарында шамамен 2,9 мың материал жарық көрді, өйткені бұл ақпарат арнасы неғұрлым жедел БАҚ позициясынан төмен. Дегенмен, баспа БАҚ арқылы барлық нысаналы аудиториялар жас топтары бойынша, сондай-ақ тұратын жері бойынша (республикалық/өңірлік БАҚ), сондай-ақ білімінің түрі мен деңгейі бойынша (көп таралымы бар қоғамдық-саяси газеттер, сарапшылар тобы үшін іскер БАҚ) қамтылды.

– Радио. Радиоэфирге барлығы 1,2 мыңнан астам материал шығарылды. «Ретро» радиосында «Зейнетақы туралы ойлан»/ «Зейнетақы неден басталады» арнайы бағдарламасы шықты, онда жүргізушілер қазақстандық зейнетақы жүйесінің қалай құрылғандығы және зейнетақы капиталын неге қалыптастыру керектігі туралы түсінікті тілмен айтып берді. Эфирге барлығы 12 бағдарлама қазақ тілінде және 12 бағдарлама орыс тілінде шықты (барлығы 48 шығарылым).

«Қазақ радиосында» «Еңбек түбі – береке» бағдарламасы көрсетілді. Мәселен, мемлекеттік тілде 12 бағдарлама қайталанып шықты. Бұл бағдарлама әсіресе маңызды, өйткені басқа БАҚ-пен аз қамтылған, интернет жоқ аймақтарда.

Республикалық радиостанцияларда («Орыс радиосы» және «Қазақ радиосы») «БЖЗҚ электрондық сервистері» және «Зейнетақы жүйесі неден тұрады» аудиороликтері көрсетілді.

БАҚ үшін іс-шаралар. 2019 жылғы негізгі PR-жобалардың бірі астана Нұр-Сұлтанда, Шымкент, Ақтөбе, Қарағанды, Қызылорда, Өскемен қалаларында «Қазақстан Республикасының жинақтаушы зейнетақы жүйесі туралы білу қажет» атты қаржы журналистика мектебін өткізу болды. 2019 жылы өткізілген 6 мектептің нәтижесінде елордалық және аймақтық БАҚ-тың 203 қазіргі және болашақ журналистері жинақтаушы зейнетақы жүйесінің қыр-сырын біліп, жүйе және БЖЗҚ туралы ақпаратты алу және жұмыс істеу дағдыларын меңгеріп, БЖЗҚ мамандарымен танысып, олардың жоғары кәсіби деңгейін көрді.

Зейнетақымен қамсыздандыру саласындағы қаржылық сауаттылықты арттыру мақсатында болашақ салымшы-студенттер арасында Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінде, Алматыдағы Менеджмент университетінде (AlmaU), Өскемен қаласындағы Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университетінде дәрістер өткізілді. Іс-шараға 180 студент және оқытушылар қатысты.

Жастар аудиториясымен жұмыс аясында 2019 жылы «Болашақтың өз қолында»/«Твое будущее в твоих руках» жинақтаушы зейнетақы жүйесі туралы Студенттік жобалар конкурсының тұжырымдамасы әзірленіп, іске асырылды. Конкурстың шарты ретінде тұрғындарға коммуникациялардың көмегімен ақпарат жеткізу бойынша дайын тиімді шешім алу деп белгіленді (мысалы, жұмыс механикасын қоса алғанда, БАҚ-пен жұмыс жөніндегі жобаны әзірлеу, бейнеролик, тележоба және т.б. сценарийін жасау), IT-шешімдер (ойындар, арнайы қосымшалар және т. б.) және т. б. Конкурсқа 21 студент қатысып, 9 ерекше жоба ұсынылды, олар жас ұрпақтың зейнетақы жүйесіне деген қызығушылығын көрсетті.

Digital-коммуникациялар. 2019 жылғы 12 айда БЖЗҚ-ның сайтын қарып шыққандардың саны 44 млн болды. Бұл ретте көріп шыққандардың саны шамамен 2,9 млн жуық болды, Пайдаланушылардың БЖЗҚ қызметі туралы қызықтыратын ақпаратқа еркін қол жеткізуін қамтамасыз ету мақсатында БЖЗҚ Басқармасы Төрағасының ресми блог-платформасы белсенді түрде жұмысын жалғастыруда. Жыл басынан бері 420 өтініш өңделді, осы коммуникация арнасының іске қосылуынан (2017 жылдың 27 наурызы) 2019 жылдың 31 желтоқсанына дейін
2 179 өтінішке жауап берілді. Сайттың тек БАҚ және сарапшылар үшін ғана емес, сонымен қатар іздестіру арқылы беру позицияларын арттыру, негізгі сұраныстар мен сыртқы трафикті ұлғайту есебінен салымшылар (алушылар) үшін ақпараттың шынайы көзі ретіндегі маңыздылығын арттыру бойынша оң тренд сақталуда.

Facebook, Instagram, Twitter, «Одноклассники» және Instagram әлеуметтік желілеріндегі БЖЗҚ парақшалары мен топтары БЖЗҚ ақпаратын интернетте таратудың белсенді арнасы болып табылады. БЖЗҚ беттеріне жазылушылардың жалпы аудиториясы 31.12.2019 жағдай бойынша

Эмитенттердің қор нарығына шығуы үшін ынталандыру жасауға, инвесторлардың, оның ішінде шетелдік инвесторлардың отандық қор нарығына қолжеткізуін жеңілдетуге бағытталған шаралар «Эмитенттердің бағалы қағаздарды бағалы қағаздардың ұйымдастырылған нарығында орналастыру арқылы қаражат тартуға мүдделілігі төмен болуы» деген ықтимал тәуекелдер бөлімінде көрсетілген.

Жекешелендірудің 2016-2020 жылдарға арналған кешенді жоспарына сәйкес квазимемлекеттік сектордың ірі компанияларын "Халықтық ІРО" бағдарламасын іске асыру арқылы Қазақстан аумағында жұмыс істейтін екі биржалық алаңдарда қатар бәсекелес ортаға кезең-кезеңмен шығару көзделген. Осы бағдарламаны іске асырудың мақсаты Қазақстан Республикасының азаматтарын жетекші отандық компаниялардың акцияларын сатып алу мүмкіндігімен қамтамасыз ету және қазақстандық бағалы қағаздар нарығының дамуына ықпал ету болып табылады.

«Халықтық IPO» бағдарламасын жаңарту және нарықта зейнетақы активтерін жеке басқарушы компаниялар атынан жаңа институционалдық инвесторлардың пайда болуы Қазақстандағы қор нарығын жандандыруға серпін беруді болжады.

Сонымен қатар, 2019 жылы Қазақстанның қор биржасында «Қазақтелеком» АҚ, «Эйр Астана» АҚ және «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ сияқты компаниялардың акцияларын «Халықтық IPO» шеңберінде жоспарланған орналастыру жүзеге асырылған жоқ.
2.5-мақсат. Тиімді валюталық реттеуді және валюталық бақылауды қамтамасыз ету
Капиталдың ұтқырлығына әсер ететін шаралар бөлігінде мемлекеттік органдардың іс-қимылдарының үйлестірілмеуі.

Ықтимал тәуекелді басқару жөніндегі іс-шаралар:

Нормативтік базаны әзірлеу кезінде ведомствоаралық үйлестіруді күшейту, капиталдың ұтқырлығына әсер ететін шаралар бойынша келісілген шешімдер қабылдау.

Арнайы шаралар талап етілмеген. Сонымен қатар, мына іс-шаралар өткізілді:

2019 жыл ішінде Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетімен, атап айтқанда, Қазақстан Республикасында экспорттық-импорттық валюталық бақылауды жүзеге асыру қағидаларын келісу, сондай-ақ Бірлескен бұйрықтар шеңберінде өзара іс-қимыл мәселелерін пысықтау шеңберінде өзара іс-қимыл бойынша жұмыстар жүргізілді:

• 
  «Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігіне уәкілетті банктерден алынған Қазақстан Республикасынан және Қазақстан Республикасына валюталық операциялар бойынша баламасында Америка Құрама Штаттарының 50 000 долларынан астам ақша төлемі және (немесе) аударымы туралы ақпаратты беру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018желтоқсандағы №1090 және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Төрағасының 2018 жылғы 25 желтоқсандағы №527;
  

– «Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің валюталық бақылауды жүзеге асыру, ұлттық және (немесе) шетел валютасындағы қаражатты шетелден қайтармау фактілерінің алдын алу, анықтау, жолын кесу, ашу және тергеу мақсатында өзара іс-қимыл қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 21 желтоқсандағы №1101 және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Төрағасының 2018 жылғы 25 желтоқсандағы №529 Бірлескен бұйрығы.

Ұлттық Банк Басқармасының 24.04.2015 жылғы № 69 қаулысымен Ипотекалық тұрғын үй қарыздарын (ипотекалық қарыздарды) қайта қаржыландыру бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) бекітілді.

Ұлттық Банк бөлген 130 млрд теңге банктер 2004-2009 жылдар аралығындағы кезеңде берген және жалғыз тұрғын үймен қамтамасыз етілген қарыздарды қайта қаржыландыруға бағытталды.

Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, Ұлттық Банк Басқармасының 2018жылғы 27 наурыздағы №59 қаулысымен жеке тұлғалардың 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін берілген валюталық ипотекалық қарыздарын қайта қаржыландыруды көздейтін Бағдарламаға түзетулер енгізілді. Қарыздар Ұлттық Банктің 2015 жылғы 18 тамыздағы бағамы бойынша теңгемен қайта қаржыландыруға жатады (АҚШ доллары үшін 188,35 теңге). Валюталық ипотекалық қарыз алушыларды бағдарламамен барынша қамту мақсатында Ұлттық Банк Басқармасы 2019 жылғы23 желтоқсанда валюталық ипотекалық қарыздарды қайта қаржыландыру мерзімі 2020 жылғы 31 желтоқсанға дейін ұзартылды.

2020 жылғы 1 қаңтарда банктер Бағдарлама аясында 251,8 млрд теңге сомасына 36,7 мың қарызды қайта қаржыландыруға мақұлдады, оның ішінде 223,8 млрд теңге сомасына 34,2 мың қарыз қайта қаржыландырылды.

Бағдарламаны іске асыруды талдау халықтың әлеуметтік осал топтарына жататын қарыз алушылар, сондай-ақ жалғыз мүлкі қарыздар бойынша міндеттемелерді орындау есебіне банктердің балансына ауысқан қарыз алушылар қосымша мемлекеттік қолдауға мұқтаж екенін көрсетті. Осыған байланысты, Ұлттық Банк Басқармасының 23.12.2019 ж. №250 қаулысымен Бағдарламаға қарыз алушылардың аталған санаттарына қосымша көмек көрсету құқығын банктерге беруді көздейтін өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Төлем жүйелерінің үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету және резервтік орталықты тұрақты дайындықта ұстау мақсатында ҚБЕО 2019 жылы төлем жүйелерінің жұмысын резервтік орталықтың бағдарламалық-техникалық кешеніне екі рет жоспарлы ауыстыру жүзеге асырылды.

Бұл ретте 2019 жыл ішінде негізгі және резервтік серверлерде төлем жүйелерінің, жабдықтар мен байланыс арналарының бағдарламалық-техникалық кешеніне мониторинг жүргізілді.
Операциялық тәуекелдер (жабдықтың бұзылуы, персоналдың қателіктері, физикалық және ақпараттық қауіпсіздіктің бұзылуы).

Ықтимал тәуекелді басқару жөніндегі іс-шаралар:

Төлем жүйелерін резервтік орталықтың бағдарламалық-техникалық кешеніне ауыстыру жөніндегі жоспарлы (тестілік) іс-шараларды жүргізуді көздейтін шаралар кешенін қолдану (оның ішінде тәуекелдерді басқару жөніндегі ішкі құжаттар қолданылады); жабдықтың жұмыс істеу қабілеттілігінің тұрақты мониторингі; персоналдың қажетті біліктілік деңгейін қамтамасыз ету, оны оқыту; рұқсатсыз кіруден қорғау; бірқатар белгіленген іс-шаралар арқылы ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету; бірқатар шаралар арқылы физикалық қол жеткізуді басқару және өзге де шаралар.

2019 жыл ішінде жабдықтардың тұрақты мониторингі, профилактикалық жұмыстар және жүйелерді, оның ішінде қауіпсіздік жүйелерін әкімшілендіру жүргізілді. Қызметкерлердің қателіктері, физикалық және ақпараттық қауіпсіздік бұзушылықтары болған жоқ.