Қазақстан Республкасы Жоғары білім және ғылым министрлігі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
СӨЖ
Тақырыбы : Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері Факультеті :География және табиғатты пайдалану
Орындаған : Амантай Дастан Тексерген: Авсыдыкова К. А.
Алматы, 2024ж Индивидуалды жоба: Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері Кіріспе Халықаралық деңгейдегі теңсіздік – қазіргі таңда әлеуметтік, экономикалық және саяси мәселелердің күрделі тоғысы. Бұл жобада біз теңсіздік көрсеткіштерін, олардың себептерін және түрлі елдердегі мысалдарды тереңірек қарастырамыз. Теңсіздік көрсеткіштері Табыс теңсіздігі
Гини коэффициенті: Бұл көрсеткіш табыстың теңсіздігін бағалайды. Гини коэффициенті 0-ден 1-ге дейін болады. 0 – абсолютті теңдік, 1 – абсолютті теңсіздік. Мысал: Оңтүстік Африка: 0.63 (2021), бұл әлемдегі ең жоғары көрсеткіштер қатарында. Дания: 0.25, әлеуметтік саясаттың нәтижесінде табыс теңдігі жоғары. Білім теңсіздігі
Білімге қолжетімділік: Білім алу мүмкіндіктеріндегі айырмашылықтар, оқу орындарының саны, оқу бағдарламаларының сапасы. Мысал: Финляндия: білім жүйесінің теңдігі мен сапасы, орта білімде оқушылардың 100%-ы тегін білім алады. АҚШ: мектептер арасындағы ресурстардағы айырмашылық, әлеуметтік-экономикалық жағдайы төмен аймақтардағы білім сапасының төмендігі. Денсаулық сақтау теңсіздігі
Медициналық қызметтерге қолжетімділік: Халықтың денсаулығына әсер ететін факторлар, өмір сүру ұзақтығы, ауруларға қарсы күрес. Мысал: Жапония: өмір сүру ұзақтығы – 84 жыл, денсаулық сақтау жүйесі тиімді, халықтың медициналық қызметтерге қолжетімділігі жоғары. Нигерия: өмір сүру ұзақтығы – 54 жыл, денсаулық сақтау жүйесі нашар, халықтың көпшілігі медициналық қызметтерге қол жеткізе алмайды. Әлеуметтік теңсіздік
Жыныстық, расалық және этникалық теңсіздік: Әртүрлі топтардың әлеуметтік статусы мен мүмкіндіктері. Мысал: АҚШ: әйелдер мен расалық азшылықтарға қатысты табыс пен мансаптық өсудегі теңсіздік. Үндістан: касталық жүйе және оның әлеуметтік-экономикалық салдары. Теңсіздіктің себептері Экономикалық факторлар
Нарықтық экономикадағы теңсіздік, жұмыссыздықтың жоғары деңгейі, әлеуметтік қорғау жүйесінің әлсіздігі. Саяси факторлар
Коррупция, саяси тұрақсыздық, азаматтық құқықтардың бұзылуы, демократиялық институттардың әлсіздігі. Әлеуметтік факторлар
Жыныс, раса, этникалық принадлежность, білім деңгейі және т.б. бойынша теңсіздік. Нәтижелері. Әлеуметтік тұрақсыздық: Теңсіздік әлеуметтік наразылыққа, протестер мен қақтығыстарға себеп болуы мүмкін. Кедейшілік: Теңсіздік кедейшілік деңгейінің өсуіне, әсіресе ауылдық жерлерде. Денсаулық мәселелері: Теңсіздік денсаулық жағдайының нашарлауына, медициналық қызметтерге қол жетімділіктің төмендеуіне әсер етеді. Мысалдар Скандинавия елдері: Дания, Швеция және Норвегияда әлеуметтік қорғау жүйесі мен теңсіздікті азайтуға бағытталған саясаттар тиімді жүзеге асырылған. Африка елдері: Оңтүстік Африкада расалық және экономикалық теңсіздіктің жоғарылығы халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайына теріс әсер етуде. Қорытынды Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері әлемдегі әлеуметтік-экономикалық жағдайды тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Бұл мәселені шешу үшін жаһандық ынтымақтастық, әлеуметтік реформалар мен экономикалық саясаттардың өзгеруі қажет. Пайдаланылған әдебиеттер Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. (2020). Әлеуметтану негіздері. Гидденс Э. (2018). Социология.
OECD (2021). Education at a Glance.
UNDP (2022). Human Development Report.
Бұл жоба халықаралық деңгейдегі теңсіздіктің кешенді талдауын ұсынады, ол осы мәселені шешу жолындағы маңызды аспектілерді қарастырады.
