Қазақстанда нарықтық экономикаға көшудің алғашқы кезде үш кезеңі белгіленді

1985 ж. Наурызда КОКП ОК жаңа Бас хатшысы болып м. С. Горбачев тағайындалды. Бұл термин Горбачев алғаш рет КОКП XXVII съезінде (1986 ж.ақпан) өз баяндамасында қолданылған, бірақ "қайта құру" сөзі Сталин дәуірінің сөздігінен алынған (20-шы жылдардың соңы – 30-шы жылдардың басы). Бұл реформалардың басты нәтижесі-КСРО-дағы коммунистік тоталитарлық режимді бөлшектеу және Кеңес мемлекетінің демократиялануын бастау.

Горбачев реформаларының негізгі бағыты әр түрлі әдістермен жүргізілген партиялық-мемлекеттік аппаратты қайта ұйымдастыру болды. "Қайта құру" алты жыл бойы партия және мемлекеттік аппаратты брежневтік кадрлардан тазалау жүргізілді, ол бір жағынан тоталитарлық көсемнің ауысуында әдеттегі рәсіммен – оның жеке командасының билікке келуімен және предшественник командасының жойылуымен, партия басшылығындағы консервативті және демократиялық топтардың күресімен түсіндіріледі.1989 ж. Наурызда КОКП ОК Пленумымен басталған ауыл шаруашылығы реформасы да құлдырады. Оның басты міндеті кеңес қоғамындағы әлеуметтік шиеленісті күшейтуге алып келген 80-ші жж.шиеленіскен азық-түлік проблемасын шешу болды. Бұл міндетті шешудің құралы ауыл шаруашылығы өндірісін қайта ұйымдастыру болды. "Қайта құру" алғашқы жылдары құрылған мемлекеттік агроөнеркәсіп комитеті жойылды және азық-түлік және сатып алу жөніндегі КСРО министрлерінің мемлекеттік комиссиясы құрылды. Ауыл шаруашылығы өндірісін ұйымдастырудың басты нысаны негізінде фермерлік шаруашылықтарды құруға тырысқан колхоз және совхоздық жерлерді жалға алу болуы тиіс еді. Алайда, КСРО Ауыл шаруашылығын дамытуда түбегейлі өзгерістер болған жоқ. 90-шы жылдардың басында азық-түлік проблемасы шегіне дейін шиеленіскен (азық-түлік тапшылығы жаппай болды, және барлық өңірлерде, соның ішінде Мәскеуде де-факто карточкалық жүйе енгізілді), ал шаруалардың басым көпшілігі жерді жалға алудан бас тартты (1991 жылдың жазында жалға алушылардың шаруашылықтарында тек қана болды).

2% және 3% мал басы).

Горбачевтің басқа экономикалық реформасы біршама табысты болды – экономиканың жеке секторын заңдастыру. 1986 жылы жеке еңбек қызметі шешілді, 1988 жылы кооперативтерді жаппай құру басталды. 1991 жылдың көктемінде кооперативтік секторда 7 млн-нан астам адам (белсенді халықтың 5%) жұмыс істеді, және 1 млн-ға жуық жеке қызметпен айналысқан, бірақ мұнда да көптеген келеңсіз жағдайлар пайда болды. Жеке кәсіпорындардың абсолюттік көпшілігі өндірісте емес, саудада (1991 ж. басында) жұмыс істеді. Кооперативтердің және бірлескен кәсіпорындардың 90% - ы өндірістік қызметпен айналысқан жоқ). Жеке сектордың басты міндеттерінің бірі криминалдық капиталды "жылыстату" болды (жылына кооперативтерде 70-90 млрд.рубльге дейін "жуылды"). Кеңес қоғамының қабаттасуы тездеді (Мәскеудегі кооперативтік мейрамханадағы түскі ас 1-ші санаттағы мемлекеттік мейрамханаға қарағанда 10 есе қымбат тұрды) және әлеуметтік шиеленістің өсуі басталды.

Осылайша, Горбачевтің реформалары өзінің басты міндеттерін шеше алмады – кеңес қоғамын дағдарыстан шығару, өйткені олар өте дәйекті емес және шешілмейтін болды.