Қазіргі заманғы Қазақстанның үшінші модернизациясын жүзеге асырудағы философияның рөлі

Еліміздің үшінші модернизациясы – бұл президент Н.Ә.Назарбаевтың ХХІ ғасырдың екінші онжылдығының ортасында (2014–2016 жж., бүкіл әлемнің тарихи дамуының жаңа кезеңі басталған) Қазақстан Республикасына қатысты тарихи және жаһандық сын-қатерлерге жауабы болып табылады. Бұл аталған үшінші модернизация саясаты философияға да тікелей байланысты.

Қазіргі кезде философияның саясат үшін өте маңызды екенін атап өтуге болады. Бұл оның қоғам дамуының өте күрделі мәселелерін шешуге арналғандығымен де, қазіргі кезде бұл проблемалардың өте күрделі екендігімен де байланысты. Онтология (болмыс туралы ілім), антропология (адам туралы ілім), праксеология (практика, іс-әрекет туралы ілім), гносеология (кең мағынада, таным туралы ілім) терминдерінің мағынасын еске түсіре отырып, философияда саясаттың осы бөліктерінің әрқайсысы зерттейді деп айтуға болады. Саяси онтология биліктің, саяси уақыттың, саяси кеңістіктің болуын зерттейді; саяси антропология – адамның саясаттағы орны, адамның саяси өзін-өзі анықтауы; саяси праксеология – саяси әрекет; саяси гносеология – саясаттағы түсіндіру және түсіну және т.б.

2017 жылғы жолдау стратегиялық сипатқа ие және Қазақстан дамуының жаңа тарихи кезеңінде мемлекеттік құрылыс мәселелерін шешуге жағдай жасайтын болатын. Онда сыртқы сын-қатерлерге сәйкес келетін мемлекеттік саясатты уақытылы әзірлеу бойынша ұзақ және қысқа мерзімді міндеттер қойылады. Үшінші модернизацияның басты мақсаты – мемлекетіміздің жаңа тарихи кезеңінде және мемлекеттік құрылыстың жаңа кезеңінде жаңа өсу моделін құру. Қажетті міндеттер:

- жаңа жағдайда өсуге мүмкіндік беретін экономиканың жаңа салаларын өсіру;

- экономиканың базалық салаларын жаңғырту;

- жаппай кәсіпкерлікті дамыту және қазақстандықтардың кәсіпкерлік бастамасын босату;

- тұрғындардың нәтижелі жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету;

- ұлттың бәсекеге қабілеттілігінің негізгі факторлары ретінде адами капиталды, ең алдымен білім беру мен денсаулық сақтауды дамыту.

Үшінші (модернизация) жаңғыру – бұл қазіргі заманғы жаһандық сын-қатерлер мен әлемдік дағдарысты шешудің жоспары емес, бұл біз әлемнің дамыған 30 елінде қарқынды экономикалық өсу мен табысты ілгерілеуді қалпына келтіру үшін болашаққа бағыттап отырған сенімді көпір болып табылады.

Үшінші жаңғырту «Бес институционалды реформаны жүзеге асырудың 100 нақты қадамы» ұлт жоспарының, мемлекеттік бағдарламалар мен даму жоспарларын өсудің жаңа моделіне көшуге бағыттай отырып, алдағы онжылдыққа өзара байланысты болды.

2017 жылғы жолдаудың елдің және ұлттық экономиканың жаңа жаһандық шындыққа және жаңа әлемдік сын-қатерлерге бейімделуі үш қиын жылдан кейінгі негізгі қоғамдық сауалдарға жауап береді. Бұл түбегейлі маңызды, өйткені елдің бейімделуіне белгілі бір әлеуметтік шығындар болды және азаматтардың өмір деңгейінде көрінді. Нұрсұлтан Назарбаевтың Жолдауында бес басымдық туралы айтылған: экономиканы жедел технологиялық жаңғырту; бизнес ортаны түбегейлі жақсарту және кеңейту; макроэкономикалық тұрақтылық; адам капиталының сапасын жақсарту; институционалдық өзгерістер, қауіпсіздік және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес.

Дегенмен, осы аталған мәліметтердің философиямен қандай байланысы бар деген сұрақ туындайды. Жалпы, философия – бұл өмірдің даналығы туралы ғылым. Бұл философия білім беруден бастап экономикаға дейінгі барлық салаларда болуы керек дегенді білдіреді. Осы орайда, философия адамның өмір сүруі үшін ең жақсы жағдайларға қол жеткізудің маңызды факторларының бірі болып табылатын өмір тақырыбын білуге бағытталған. Бұл сөзсіз, еліміздегі үшінші модернизациясының мақсатына ұқсас. «Біздің өміріміз – бұл ойлауға тұрарлық нәрсе». Бұл Рим императоры және философы Аврелийдің пікірі болатын.

Менің ойымша, бұл сөздерді Қазақстанның үшінші модернизациясымен байланыстыруға болады, өйткені біздің өміріміздегі көптеген нәрсе нақты біздің ойларымызға байланысты. Бұл бірнеше рет дәлелденген болатын. Осылайша, өз елін өзгерту және оны жақсы және гүлденген болашаққа бағыттау үшін өз халқының ойлауынан бастау керек. Бұл мәселеге ақылмен және мұқиятты қарау керек.