Б б д ж у л ы Т. 0 14 Оц кол. П овестер мен ецпмелер. Алматы: Атамура
|
Төлен Әбдіков - Оң қол
| T y c i H i n
турмын, оган коса еш табигат заны на багынбайтын 6ip ерекше кубылы с болып, ауру аяк астынан оналып журе берсе деп т ы е й м ш . Ондай керемет ке зд ей со к кубылы стар болып жатады гой. Неге менщ ом1р1мде 6ip рет болмаска. Калай- ша flopirep кателеспещп? Калайша тым болмаса 6ip кубы лыс занньщ кагидаларын бузып шыкпайды? — 0 з басым емдеуге кeлeдi деп айта алмаймын, - дед1 дор1гер. « 0 з басым» деген соз тагы да менщ у м т м д 1 коздыра туседь « 0 з басым» деп тур гой. Ягни тек ©3iHiH гана жеке n i K i pi H айтып отыр. 0 3 i гана солай ойлайды. Баска дор1гер баскаша айтуы мумкш. Нака келмейтш болса, K e c i n айт- пас па едь — Ал, емделу1 мумюн бе? — деймш мен суракты езгертш. — Айта алмаймын, - дейд1 дор1гер басын шайкап. «Айта а л м а й м ы н » . Eip aK бул м ум к1н е м е с д е г е н у г ы м д ы б1лд1рмейд1. Т е к айта алмай отыр. Т о л ы к сен1м б1лд1ре ал- майды. Bopi де мумк1н гой. BipaK доршердщ: — Жалпы олай-булай болып кетсе, карап отырмай дай- ындала бергенн1н де артыктыгы жок кой, - деген co3i менщ ум1т-киялымды б 1 ржола тас-талкан кылды. «Д ай ы н д ал а беру... Ж и е н агам а айту к е р е к болды. А ки катка кылар не шара!.. Кашан айтамын... ByriH peTi келмес, ертен уй1не барып айтамын». У й ге келсем, окем уйыктап жатыр екен. Ж узш е карап отырып, ертен осы ю с щ е н айыры латы нымды угымыма сыйдыра алмай-ак койдым. Туе ауа азгантай шалдар келш, 6ipa3 отырганнан кей1н: «ByriH Toyip екенс1н, жанарьщ ж аксы боп калыпты, баланньщ куанышымен 0 лi жазылып кетерс1н», - деп ж аксы лы кты ж акындатып 6epin, уйд1- уйлер1не кайтып жатты. К еш ке окем жиен агам мен жаны ашиды деп журген жамагайын Смагулды шакыртты. Олар келгеннен кешн, жастыгын TiKTeTin, котер1л1п отырды. — Сендерд1н не ойларын бар, — дед1 жиен агама карап. - Кудай ©3i берген жанын 03i алады. Мен ризашылыгым- 35 ды 6epin отырган адаммын. Енги маган тек ел1мнщ абы- ройы кымбат. Дос бар, душпан бар. Барлык сын сендерге туседь Е -е -е , ел1мге кайда барасын десе, «бардын малын шашамын, ж о кты н артын ашамын» деген гой. С ондыктан басканы коя турып, не icTen, не кою к е р е п н акы лдаскан- ньщ арты ктыгы бол мае. - Ол дуры с кой, - дед1 Смагул mrepi жылжып. - Е ю ж ылкы бар, - дед1 окем баяу унмен созш жалгай. - Bipeyi — кулы нды бие, eKiHinici — байтал. Сосы н оз1м едей сактап журген 5-6 у сак бар. Байтал мен усактарды сойгандары н дурыс болар. А гай ы н н ы н к о н ш н коре жа- тарсындар. - Ио, оны коре жатармыз гой, TinTi к еш н ге де артык тыгы жок, - дeдi жиен агам кумшжш. - С уй ек к е салатын кшмдерд1 болек салдырып койган- мын. Былтыр Х а с е н н е н келген саптама етж бар, оны да са- льщдар. О ткен айда магазиннен алдырып койган ею паль то, 6ip плащь бар... - Ж етп есе, тагы да магазиннен аламыз гой, - дед1 жиен агам. - Bip айтарым — Айтыбай олгеш ндей журттан жылу сураушы болмандар. Сандыкта 600 сом акша бар. Жетпей бара жатса, сиырды саларсындар. - Ж ы луы куры сы н, — дед1 Смагул апама карап. - BipaK ещц 03iMi3 карап калмаймыз гой. - Камбардагы усактарды кайтесщ ? — дед1 апам. Экем eciHe жана тускендей ойланып калды. - Камбарда eKi кой бар екен гой, — дед1 содан кешн. - Оны да алдырарсындар. - Д егенм ен кеш н ж упрш журем1з бе, ертен магазин нен 6ipcbinbipa ки1м 0кeлiп койган Tepic болмас, - дед1 Смагул тагы да апама карап. - Д урыс, дурыс, — дед1 апам басын изеп. - М ундагы молдан аз, 6eciHiiii ауылдагы Оспан молда- ны алдырындар, — дед1 окем. - Дурыс айтады, - деп коштады Смагул. - Оспанды ал- дырту керек. - Байталды кей1нге калдырган дурыс болмас па екен, — деп жиен агам тагы 6ip у сы ны сты н ш еи н шыгарды. — Ертен жет1с1, жылы fleftMi3, казакты н жоралгысы таусыла ма... - Ж ылымды оздерщ акылдасасындар, - дeдi окем тап 6ip баска бipeyдiн жылын етюзгел1 отыргандай еш уайым- 36 сыз, салмакты унмен. - Биенщ жабагысы да келес1 жылга д е ш н к у н а н ш ы г а д ы . С о г а н ана т а й ы н ш а н ы к о с ы п к е р 1 ндер... - С е к е н дурыс айтып отыр, - дед1 Смагул ш акш асы - нын тыгы ны н алып жатып. - Bip кунан, 6ip тайынша осы теш р ек ке толы к ж етедг Экем есше тагы б1рдене тускендей ж асты гы ны н асты- на кол ж у п р т ш , м уш зден к у м к т е п ж асаган ш акш асы н алып, ойланып отырды да: - Мо, - дед1 жиен агама карап. - Ш акш аны сен алшы... Жиен агам шакшаны алып жатып, шыдай алмай жылап ж1берд1. Мен1н де алкымыма 6ip тушншек и р ел ш калды. Калтамнан орамалымды алып, коз1мнен соргалаган жасты сурте берд1м. Экем колымен ымдап, меш касы на шакыр- ды. Ж аны на барып отырдым. - Калкам, - дед1 даусы д1ршдеп. - Жылама, калкам... Жылама. Ж армагамбеттен уш кыз, бес ул туып ек, содан жалгыз мен калдым... Ел ортасында, урпагынын алдында иманын жолдас кылып, дуниеден ризаш ылыкпен.аттану- ды еш кай сы сы ны н мандайына кудай жазбады. Bopi де колденен ажалдан Kerri... Солармен 6ipre кетсем, кайсы- сынан жаным артык едь Ш ую р , заман тыныш, ел аман... Артымда карасын калса, кудайдан меш шайтан кыл деп ты ем есем , баска не арман бар... Мен басымды кетерш, экемнщ аурудан канша азап шек- се де сабырын жогалтпаган, байсалды жузше карадым. ToHin келген eлiмгe осыншалык калтырамай, корыкпай, саналы ботуомен калай карауга болатындыгына тан калдым. - Суйепмд1 03iMi3fliH ecKi коры мга койындар д е ген co3iM бар едь.. - дед1 окем ауыр курсш ш . - Оган ещц оуре болып кайтесщдер... Шалгай жер... Елдщ жиналуына киын болар. О сы нда-ак коя бер1ндер... * * * Экем меш жалгызым деп атаганмен, тумысымда жал гыз емесшн. Э к ем н щ eKi кызы жас кезшде сузектен кай- тыпты. Олардан кеш н туган Бигайша мен ес бшген кезде баладан кайтты. Typi ес1мде толы к калмапты. А к сар ы , шагын Kici ед г Анда-санда келсе, шешем байкус куан ган - нан eci шыгып: - Ойбай-ау, жупрсейил, Бигайша апан келе жаткан жок па, н е гы п о т ы р с ы н , - деп м е н щ де ес1мд1 ш ы гар ы п 37 ж1бередь К еш н олар б аска ж акка кеш ш к е тп де, сол ж ак- тан кай ты с болды д еген хабар келдь Апам анда-санда сы р- каттаны п калганда к е ц ш н сурап келгендерге: «Бигайша кай тканнан 6epi тебем ш анш ады, он ж ак кез1м булдырап, кермейтш болды» нем есе «Бигайша журект1 алып KeTTi гой, ж урек кетерш етш болды », - деп кы зы ны ц ел1мше байла- ны сты пайда болган ауруларын тугендеп , санап отыратын болды. Э кем уайы мы н сы ртка шыгармайтын. Торде ш ын- тактап жатып, Э п саттар ел ген де ш ыгарган ж алгыз куш н дьщ ылдатып, кал ган eKi улды н аманды гы н ты ер едь Ек1 улдыц 6ipi — Ерм ек. Тракторды ц окуы н diTipin кел- ген жылы со гы с басталды да, кузде эскер ге алынды. Б1здщ уй фермада бол аты н. Э кем бакташ ы . Ерм ектщ эр хаты Шздщ уйде тумардай сакталады . К ы с бойы апам мен экем к е зе к -к е з е к туе Kopin, 6ip-6ipiH e ж орытып, садака тас- тап, жет1 нан кудайы 6epin , e6 irep re Tycin журдь EKi KyHHin 6 i p ia n ;e апам кум алак ашып: «К алкам ны н мандайы аш ык, ж улды зы жаркырап тур, куй ы сканы 6 e p iK , мына 6 i p кум алак кiш кeн e коретш киы нш ы лы гы гой, со гы с деген онай ма, кудай буйы рса, э л ь а к OKeci мен апа- сы н куанты п , жетш келер» — деп сэуегей л ж курып оты- рар едь Eip кун1 уйге кумалакш ы М олдабай келдь Ш ай inimin болганнан кеш н апам ж ердеп ю лем ш н оюларын колы - мен сипап отырып: — Баламыз ескер д е гой, М олдеке! К ец ш м 1з купть К ол- дан келер кайран ж ок, 6ip кудайга гана сиынып отырган жайымыз бар. Х ат келмегел1 6ip айдай болып калды. К ум а лак ашып бер. Алла T m e y ii m i береш , — дедь М олдабай неге екеш белпс1з табан асты нда тунжырай калып, койны нан кум алак салган жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|