D) тізбекті
E) қатпарлы
2. Суреттегі заттың мономері
A) липосомалар
B) нуклеотидтер
C) глицерин
D) аминқышқылдары
E) глюкоза
3. Ең әлсіз, денатурацияға тез бейім болатын күрделі шиыршықты құрылым түрі
A) А-сурет, бірінші құрылым
B) В-сурет, екінші құрылым
C) С-сурет, төртінші құрылым
D) D-сурет, төртінші құрылым
E) С-сурет, екінші құрылым
4. Денатурацияға қарама-қарсы үдеріс
A) дегенерация
B) регенерация
C) ренатурация
D) репликация
E) биосинтез
5. Қозғалыс қызметін атқаратын, жасушаның бөлінуіне қатысатын нәруыз
A) кератин
B) гемоглобин
C) коллаген
D) меланин
E) ахроматин
&&&
Энергетикалық алмасу кезеңдері
Кезеңдер атауы
|
Жүретін орыны
|
Химиялық айналуы
|
Энергетикалық нәтиже
|
Дайындық
|
Асқорыту жүйесі, лизосомалар
|
Тағамдық заттардың мономерлерге дейін (глюкоза, аминқышқылдар, глицерин, май қышқылдары) ыдырауы
|
АТФ-0 молекула
|
Оттексіз (гликолиз)
|
Жасуша цитоплазма
|
Глюкозаның пирожүзім және сүт қышқылына дейін ыдырауы
|
АТФ-2 молекула
|
Оттекті
|
Митохондриялар
|
Пирожүзім мен сүт қышқылының СО2 мен Н2О-ға дейін ыдырауы
|
АТФ-36 молекула
|
1. Дайындық кезеңде полимерлерді мономерлерге дейін ыдырататын нәруызтекті зат
A) бауыр
B) фермент
C) муцин
D) лизоцим
E) химус
2. Крахмал глюкозаға дейін ыдырайтын кезең
A) оттекті
B) оттексіз
C) дайындық
D) гликолиз
E) ассимиляция
3. Оттексіз кезеңде глюкозаның молекуласы ыдырайтын қышқыл формуласы
A) С6Н12О6
B) С3Н6О3
C) С3Н5О4
D) С3Н4О3
E) С6Н10О6
4. 2С3Н6О3+36Н3РО4+36АДФ+6О2→36АТФ+42Н2О+СО2 реакциясы жүретін кезең
A) оттекті
B) оттексіз
C) дайындық
D) гликолиз
E) ассимиляция
5. Энергетикалық алмасу кезеңдерін толық көрсететін реакция теңдеуі
A) 2С3Н4О3+2НАД(Н)++2Н+→2С3Н6О3+2НАД+
B) 2С3Н6О3+36Н3РО4+36АДФ+6О2→36АТФ+42Н2О+СО2
C) С6Н12О6→2С3Н4О3+4Н+2АТФ
D) С6Н12О6+38Н3РО4+38АДФ+6О2→38АТФ+44Н2О+6СО2
E) С3Н6О3+36АДФ+6О2→Н2О+СО2
&&&
Моногибридті будандастыру
1. Суретте берілген АА генотипі бар бұршақ түсі
A) жасыл
B) сары
C) ақ
D) қызыл
E) қызғылт
2. Фенотип бойынша 3:1 арақатынасы бейнеленген 1- суретке сай Мендель заңы
A) ажырау
B) біркелкілік
C) тәуелсіз тұқым қуалау
D) басымдылық
E) доминантылық
3. 2- суретте бейнеленген толымсыз доминанттылықта көрсетілген қызғылт түстің пайда болуын түсіндіріңіз
A) рецессивті геннің көрініс беруі
B) көпаллельдердің бірігіп жаңа түс беруі
C) аллельді гендердің өзара әрекеттесуінен туындайды
D) аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуінен туындайды
E) супрессор ген ингибитор генді басқаннан пайда болады
4. 2- суреттің генотипінің арақатынасы
A) 3:1
B) 1:1:1
C) 1:2:1
D) 9:3:3:1
E) 9:6:1
5. 2- суретте бейнеленген қызғылт және ақ намазшамгүлді будандастырғанда пайда болатын ұрпақтың фенотипі
A) 3 қызғылт, 1 ақ
B) 2 қызғылт, 2 ақ
C) 1 қызыл, 3 қызғылт
D) 3 ақ, 1 қызыл
E) 2 қызыл, 2 қызғылт
&&&
Нуклеин қышқылы
1. РНҚ-ға ғана тән азотты негіз
A) тимин
B) аденин
C) цитозин
D) урацил
E) гуанин
2. РНҚ-ға жататын моносахарид
A) галактоза
B) рибоза
C) сахароха
D) глюкоза
E) фруктоза
3. РНҚ-ның ДНҚ-дан құрылымдық ерекшелігі
A) шиыршықты
B) сутекті
C) екі тізбекті
D) бір тізбекті
E) оралымды
4. ДНҚ-ның құрамына кіретін пентозаның формуласы
A) С4Н8О4
B) С5Н10О4
C) С5Н10О5
D) С6Н12О6
E) С3Н6О3
5. АТААГЦЦТГ тізбегінің комплементарлы принципке сәйкес қарама-қарсы тізбегі
A) ГЦТТААГЦА
B) ТАТТГЦФТГ
C) ТАТТЦГТАЦ
D) ТАТТГЦАГГ
E) ТАТТЦГГАЦ
&&&
Адам ағзасындағы су
Адам денесі 100 000 000 000 000 (жүз триллион) жасушадан тұрады. Дене 60% судан, қалған 40%-ы органикалық және бейорганикалық заттар. Диаграммада адам мүшелеріндегі судың үлесі көрсетілген. Адам денесі негізгі төрт ұлпадан тұратыны белгілі: эпителий, дәнекер, бұлшықет, жүйке.
1. Диаграмма бойынша судың мөлшері ең көп ұлпа
A) жабын
B) жүйке
C) бұлшықет
D) эпителий
E) дәнекер
2. Диаграмма бойынша судың мөлшері ең аз ұлпа
A) жабын
B) жүйке
C) бұлшықет
D) эпителий
E) дәнекер
3. Ағзадағы судың қызметі
A) қозғалыс
B) қоректік
C) энергетикалық
D) еріткіш
E) тітіргенгіштік
4. Қан құрамының көп бөлігін алады
A) су
B) минералды тұз
C) нәруыз
D) май
E) глюкоза
5. Адам ағзасы шөлді сезіне бастайды
A) денедегі су мөлшері 2%-ға артқанда
B) денедегі су мөлшері 20%-ға кемігенде
C) денедегі су мөлшері 12%-ға кемігенде
D) денедегі су мөлшері 20%-ға артқанда
E) денедегі су мөлшері 2%-ға кемігенде
&&&
Жасушаның құрамбөліктері
1. Эукариот жасушасының негізгі органоиды
A) ЭПТ
B) митохондрия
C) ядро
D) лизосома
E) цитоқаңқа
2. Жасушаның сұйық ортасының түпнегізі
A) протоплазма
B) кариоплазма
C) вакуоль
D) гиалоплазма
E) везикула
3. Өсімдікке ғана тән екі мембраналы органоид
A) ядро
B) вакуоль
C) митохондрия
D) хлоропласт
E) қабықша
4. АТФ синтезіне қатысатын органоидтар
A) вакуоль, ЭПТ
B) Гольджи аппараты
C) ЭПТ, лизосома
D) митохондрия, пластид
E) митохондрия, вакуоль
5. Геном орналасқан органоидтар
A) ядро, лизосома
B) ЭПТ, митохондрия
C) ядро, вакуоль
D) хлоропласт, ЭПТ
E) митохондрия, ядро
&&&
Гемофилия
Гемофилия тудыратын гендер жыныстық X хромосомасымен байланысты, сондықтан ауру жыныс хромосомасы арқылы рецессивтік сипатқа ие болады. Әйелдер бұл аурудың тасымалдаушылары болып табылады, көп жағдайда ер адам ауырады. Гемофилия тұқым қуалайды. Аурудың негізгі себебі қан ұюына қатысты факторлардың жетіспеушілігі, ұдайы қан ағып, тоқтату қиынға соғады. Соғылған кезде тері асты, ет арасы т. б. жерлерден қан кетеді. Тісті жұлғанда адам өміріне қауіп туарлықтай қан тоқтамай ағуы мүмкін. Гемофилияның белгілері балалық шақта анықталғанымен, есейе келе бәсеңсиді.
1. ХHХH генотипінің сипаты
A) сау қыз
B) сау ұл
C) тасымалдаушы қыз
D) тасымалдаушы ұл
E) ауру қыз
2. Гемофилия гені тіркесетін хромосома
A) аутосомалы
B) жыныс
C) гомологты
D) аллельді
E) гамета
3. Гемофилияны тасымалдаушы генотип
A) ХHХH
B) XHY
C) XHXh
D) XhY
E) XHYh
4. Қан ұюына қатысатын нәруыз
A) миозин
B) альбумин
C) мелонин
D) фибрин
E) актин
5. Генді тасымалдаушы әйел мен гемофилиямен ауыратын ер адамның некесінен ХHХh, XHY, XhXh, XhY генотипты балалар дүниеге келді. Балалардың сипаты
A) сау қыз, сау ұл, ауру қыз, ауру ұл
B) тасымалдаушы қыз, сау ұл, сау қыз, ауру ұл
C) тасымалдаушы қыз, сау ұл, ауру қыз, сау ұл
D) сау қыз, тасымалдаушы ұл, тасымалдаушы қыз
E) тасымалдаушы қыз, сау ұл, ауру қыз, ауру ұл
&&&
Жүйке жүйесі
Нәресте туылған соң да, тіршілік барысында да нейрондар бұзылады. Адам миы ядросы, аксоны, бірнеше дендриті, нейроглиясы бар 100 миллиард нейроннан тұрады. Нейрон арқылы жүйке импульстері барлық мүшеге таралады. Импульстың жүру жылдамдығы адамда 100-200 м/с, бақада-26 м/с, балықта-4,5 м/с. Неғұрлым жылдамдық жоғары болған сайын, сыртқы тітіркендіргішке тез жауап береді.
Жүйке жүйесінде барлық нейрон емес, оның 10% ғана жұмыс істейді. Нейрондар нәруызды және жүйке импульсін түзеді және тасымалдайды. 1960 жылға дейін нейрондар қалыптаспайды деген ұғым болған. 1962 жылы америкалық экспериментаторлар егеуқұйрыққа жасалған тәжірибе жүзінде бұл ұғымның қателігін дәлелдеді. 1998 жылғы зерттеулер адамның миында жаңа жасушалардың дамитынын анықтады. Бұл құбылысты-нейрогенез деп атады. Неміс нейробиологы, профессор Гарольд Хютер «нейрондар барлық жаста қалыптасады», деп жариялады. «20 жаста нейрогенез қарқынды, 70 жаста баяу жүреді. Жүйке жасушасын жоюшы-стресс, мидың регенерациясын төмендетеді». Сондықтан да профессор өмірді дұрыс ұйымдастыруды, адамдармен дұрыс қарым-қатынас құруды, өз-өзімен үйлесімде болуды насихаттайды. «Әрдайым оқу, ой еңбегін жасау қажет, әсіресе қарттық шақта»,-деп баяндамасын қорытындылады.
1. Мидың белсенді нейрондар мөлшері
A) 1%
B) 30%
C) 100%
Достарыңызбен бөлісу: |
