2. Формальды және формальды емес критерийлерді екі топқа бөлуге болады:
Бірінші топқа келесі критерийлер мен көрсеткіштер жатады:
негізігі өндірістік қызметтегі қайталана беретін үлкен шығындар;
қысқа мерзімді заемды қаржыларды ұзақ мерзімді салымдарды қаржыландыру көздері ретінде көп пайдалану;
мерзімі өткен кредиторлық қарыздың шекті дейгейінен артығы;
ликвидтілік коэффициентінің төмен көрсеткіші;
айналым қаржыларының жетіспеушілігі;
кредиторлар, акционерлер және инвесторлар алдында міндеттемелерді орындамау;
дебиторлық қарыздардың үлес салмағының жоғарлауы;
мөлшерден тыс және жатып қалған тауарлар мен өндірістік запастар;
банк жүйесінің құрылтайшыларымен қарым-қатынастың нашарлауы;
тиімсіз жағдайда қаржылық ресурстардың жаңа қайнарларын пайдалану;
өндірістік процесте мерзімі өткен жабдықтарды пайдалану.
Екінші топқа келесі критерийлер мен көрсеткіштер кіреді:
басқару аппаратының басты қызметкерлерін жоғалту;
өндірістік-техникалық процестің ырғақтылығының бұзылуы, амалсыз тоқтаулар;
кәсіпорынның жабдық түріне, актив түріне немесе бір нақты жобаға шектен тыс тәуелділігі;
басты контрагенттерді жоғалту;
тиімсіз ұзақ мерзімді шарттар.
3. Баланс құрылымының сәйкес келуін талдау мен бағалау келесі көрсеткіштер неізінде жүргізіледі:
1) ағымдағы өтімділік коэффициенті;
2) меншікті қаржылармен қамтамасыздану коэффициенті;
Баланс құрылымын қанағаттанарлықсыз, ал кәсіпорынды төлем қабілетінсіз деп келесі жағдайлады есептейді:
- есепті жыл аяғына 2,0-ден төмен;
- есепті жыл аяғына 0,1-ден төмен.
Баланстың қанағаттанарлықсыз құрылымы кезінде кәсіпорынның өз төлемқабілеттілігін қалпына келтіру мүмкіндіктерін тексеру үшін 6 айға төлемқабілеттілікті қалпына келтіру коэффициенті анықталады:
есепті жыл аяғындағы және басындағы ағымдағы өтімділік коэффициентінің нақты көрсеткіштері;
төлемқабілеттілікті қайта қалпына келтіру мерзімі (6 ай);
есепті жыл;
,2.
Егер <1, кәсіпорын 6 ай ішінде төлемқабілеттілігін қайта қалпына келтіре алмайды.
Егер де >1, баланс құрылымының қанағаттанарлықсыз деген шешімін 6 ай мерзімге дейін кейінге қалдыруға болады.
Баланстың қанағаттанарлықсыз құрылым жағдайында (>2, >0.1) кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын тексеру үшін ай мерзімге төлемқабеліттілкті жою (утрата) коэффициенті анықталады:
төлемқабілеттілікті жою мерзімі (3 ай);
>1 – 3 ай аралығында кәсіпорында төлемқабілетілікке жоғалту мүмкіндіктер жоқ;
<1 – кредиторлар алдында кәсіпорын міндеттемелерін орындай алмайды.
4. Қаржылық ағындарды талдау кезінде көрсеткіштердің келесі тобын қарастырамыз:
- келіп түсулер;
- шығындар (немесе төлемдер);
- олардың айырмашылығы («сальдо», «баланс»);
- шоттағы нақты қаржылар.
Қорытынды
Сонымен, Қазақстан Республикасының «банкроттық» туралы заңына сәйкес (2173 07.04.95 ж), қабілетсіз дегеніміз қарыздаушының, кредиторлардың ақшалай міндеттемелер бойынша талаптарын орындамауы, оның ішінде еңбекақы және бюджет пен бюджеттен тыс қорларға міндетті төлемдерді төлемеуі. Кәсіпорынның банкроттыққа ұшырау ықтималдылығына байланысты оның қаржылық жағдайын болжаудың келесі 4 әдісі қолданылады: несиеқабілеттілік индексін есептеу; формальдық және формальдық емес критерийлерді қолдану; төлемқабілеттілік көрсеткіштерін болжау; қаржылық ағымдарды талдау.
1>
Достарыңызбен бөлісу: |