Жағымсыз мінез-қүлық: шиеленіс теориясы Девианттылықтың классикалық құрылымдық-функциялық
теориясы - Роберт Мертонның (1957)
шиеленіс теориясы. Шиеленіс
теориясы бойынша көпшілігіміз конформистпіз, яғни біз Америка
қоғамының мәдениеті қабылдаған мақсаттарына мәдениетке сәйкес
құралдардың көмегімен жетуге болатынын түсінеміз. Шиеленіс гео-
риясыныңтұжырымы бойынша, осылайша адамдар осы мәдени тұр-
ғыдан мақұлданған мақсаттарға дәл солай (мәселен, университетте
оқу немесе жалақысы жоғары жұмысқа тұру) мақұлданған құралдар-
дың көмегімен (мәселен, сабақты жақсы оқу, жұмысқа уақытында
бару деген сияқты) жете алмағаида девианттылық туындайды.
Шиеленіс теориясы көбінесе төменгі әлеуметтік сатыдағы қыл-
мысты түсіндіру үшін қолданылады. Бұл теорияда америкалықтар-
дың экономикалық габысқа қол жеткізу мақсатын көздейтіндері
жайлы айтылады. Дегенмен төменгі таптағы америкалықтардың
арасында осы мақсаттарға мәдениет мақұлдайтын әдістермен - мы-
салы, заңгер болу үшін білім алу жолымен, кәсіби спортшы болу
үшін күнделікті жаттығу жасау жолымен - қол жеткізетіндер жоқ-
тың қасы. Мертонның пікірінше, төменгі әлеуметтік сатыдағы адам
дар америкалық құндылықтарды жоққа шығарғандықтан емес,
Шиеленіс теориясы бойынша
мәдени тұрғыдан мақұлданған
мақсаттарға дәл солай мақұл-
данған құралдар арқылы
жете алмаудан девианттылық
туындайды.
166
6-ТА РА У Үғы м д а р д ы ң қоры ты нды сы Девианттылың теориялары Н е г ізг і с у р а қ Н е г із г і т у ж ы р ы м Д е в и а н т т ы л ы қ т ы ң с е б е б і Д е в и а н т т ы л ы қ осы т о п т а р д а б о л а т ы н ы н т ү с ін д ір у о ң а й Алғашқы
әлеуметтену
Ерте бала кездегі
әлеуметтену
Анасы Тиффаниді
қушақтан, онымен жиі
сөйлесу арқылы оның
бойына тілдік және
әлеуметтік қарым-
қатынастарды сіңіреді
Ерте бала кездегі
әлеуметтену
Ерте бала кездегі
әлеуметтену
