Бағдарламасы аясында іске асырылды Karen Armstrong
жүктеу/скачать 28,29 Mb. Pdf көрінісі
|
Karen Armstrong. A History of God
| (гойим)
артық боп тұрғаны шамалы; бірақ Яхвенің олардан айырмашылығы, кедейлердің жапа шегуіне төзбейді. Ол бірде-бір алдау, зорлық-зомбылық және шектен шыққан қатыгездікті көзінен таса қылмай - ды: «Жаратушы Йақұб атымен уәде берді: шынымен де ешқашан олардың бірде-бір ісін ұмытпаймын!» 56 Осыдан кейін де Яхве Израилды көкке кө - теріп, гойимді төменшік қылатын Жаза Күнін күтуге олардың дәті шыдай ма ? Опасыздарды үлкен қасірет күтіп тұр: «Сендерге Жаза Күні не үшін керек? Ол – жарық емес, қараңғы қапас» 57 . Сендер өздеріңді Құдайдың таңдаулы халқымыз деп ойлайсыңдар ма? Сендер сол күйі өсиеттің мәнін түсінбедің - дер: ол – артықшылық емес, жауапкершілік. «Мысыр жерінен Өзім алып шыққан барлық тайпалар үшін былай деймін: Жердегі барлық тайпалардан Мен сендерді таңдадым, сондықтан сендердің жасаған барлық озбырлықтарыңның жауабын сендерден аламын», - деп, сендер үшін, Израил ұлдары үшін айтқан Жаратушының сөзін тыңдаңдар 58 . Өсиет Израил ұлдарының барлығын Құдай таңдағанын, яғни олардың әр - біріне Құдайдың мейірімді болатындығын білдірді. Құдай тарих барысына 56 Ам . 8:7. 57 Ам . 5:18. 58 Ам . 3:1–2. 75 Израилды мадақтау үшін емес, қоғамдық әділеттілікті сақтау үшін де ара - ласады. Міне, бұл – Оның басты мақсаты; тіпті қажет десе, Ол Өз жерінде шындықты ассириялық әскердің күшімен болса да орнатады. Израилдықтардың көпшілігінің пайғамбар ұсынған Яхвемен байланыс жасаудан бас тартып, мұншалық жауапкершілік артпайтын Иерусалимдік ғибадатханада құрбандық шалу ғұрыптары бар дінді немесе көне ханаан - дық құнарлылық культтерін таңдағандары тегін емес. Мұндай құбылысты қазіргі таңда да байқауға болады: діни ізгілікті ұстанатындардың қатары өте аз, басқалар өз-өздерін синагога, шіркеу немесе мешіттегі жария ғиба - датпен алдарқатады. Амос дәуірінде Израилда байырғыша Көне Ханаанның сенімдері өріс жайды. Б.д.д. Х ғасырда І Иеровоам патша Дана мен Вефиль киелі орын - дарына екі культтік бұзауды орнатады. Амостың замандасы Осия пайғам - бардың куәландыруы бойынша, екі ғасыр өткен соң да израилдықтар осы ғибадатханаларда құнарлылық пен жыныстық қосылу салттарын өткізіп отырған 59 . Қарапайым халық арасында, басқа құдайлар секілді, Яхвенің де жұбайы бар деп сенгендер болған сияқты: жуықтағы археологиялық қаз - балар кезінде «Яхве мен оның Асираты» деген жазба табылған болатын. Осияны мазаландырғаны осы, өйткені басқа құдайларға, мәселен, Ваалға, сыйынғандар да болды; сөйтіп, израилдықтар өсиет шарттарын бұзды. Осы пайғамбардың аузымен Яхве былай дейді: «Себебі мен құрбандықтарды емес, мейірімділікті ( хесед – «махаббат») және құдайтанымды ( даат элохим – «құдайды тану») қалаймын» 60 . Меңзеліп тұрғаны теологиялық білімдер емес, өйткені даат көне еврейлік йяда – «тану» етістігінен келіп шығып, сексуалды реңкке ие (мәселен, J былай дейді: “Адам өз әйелін, Хауаны таны - ды” 61 ). Көне ханаандық түсінік бойынша, Ваал құнарлы топыраққа үйленген болып, адамдар осы одақтың құрметіне ғұрыптық оргиялар ұйымдастырған. Өсиет дәуірінен бастап Яхве Израил халқымен некелесті, осылайша Ваал - 59 Қараңыз . Ос . 8:5. 60 Ос . 6:6. 61 Бол . 4:1. 76 дың орнынан ығыстырды деп дәлелдеген Осия сол себепті де бұдан былай құнарлы жердің иесі – Ваал емес, Яхве екендігін түсінетін уақыт жеткенді - гін айтады 62 . Осияның Құдайы бұрынғысынша Израилды сүйіктісі ретінде жоқтайды, оны азғырушы Ваалдан қайтарып алуға белін бекем буған: Сол күн туғанда, деді Жаратушы, сен Мені «жұбайым» деп атарсың, ендігі жерде Мені «Ваал» деп атамайсың. Оның (Израилдың – ауд.) көкейінен Ваал есімін өшіріп, оны ендігәрі еске алынбайтын етемін 63 . Егер Амос ең алдымен қоғам кемшіліктерін байқаған болса, Осия изра - илдықтардың дініне терең мән жетіспейтіндігі хақында ой қозғайды. Оның «Құдайды тануы» жүктеу/скачать 28,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|