Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Павлодар

Жұмыс оқу бағдарламасы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.4/16

_________ Г.Ғ.Ахметова 2017 ж. ___ _________

Қазақ филология кафедрасы

2017 ж. ___ _______ №_____ хаттама

Кафедра меңгерушісі ___________ Н.Қ.Жүсіпов 2017 ж. __ ________

ОӘК төрайымы __________ Г.К.Шахажанова 2017 ж. __ _________

Таңдау компоненті пәні

Курс: 2

Жалпы еңбек сыйымдылығы – 180 сағат

Бақылау түрі:

Емтихан ( жазбаша) – 3 семестр
2. Нысан, мақсат пен міндет

Пән нысаны: «Қазақ тілінің морфологиясы мен сөзжасамы» жоғары филолоиялық білімнің оқу жоспары бойынша міндетті пәндер қатарына кіреді. Пән қазақ тілінің сөз таптарын, категорияларын зерттеуге ерекше көңіл бөледі.

Пәннің мақсаты – студенттерге морфология саласы бойынша теориялық білім беріп, сол теориялық түсінікті пайдаланып, тілдік элементтердің құрылымдық ерекшеліктерін талдаулар жасау арқылы ерікін пайымдай алатындай дәрежеде білім беру.

Пәннің міндеттері – болашақ мамандардың қазіргі қазақ тілінің морфологиялық құрылысының теориялық негіздерімен таныстыру; практикалық, лабораториялық сабақтар мен СОБЖ, СӨЖ арқылы студенттердің морфолгиядан бағдарламалық материалдарды меңгертіндей шеберліктерін қалыптастыру;студенттердің морфологияға қатысты ғылыми еңбектерді ғылыми тұрғыдан зерттеп тану қабілеттерін дамыту және морфология саласы бойынша ғылыми жұмыстарды (реферат, баяндама т.б.) жазу барысында қолдана білуге төселдіру.
3 Пререквизиттер мен постреквизиттер
3.1 Пререквизиттер

-Тіл біліміне кіріспе

- Қазіргі қазақ/орыс тілі

-Тіл білімінің негіздері

• 
  Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы;
  
• 
  Қазіргі қазақ тілінің синтаксисі;
  
• 
  Жалпы тіл білімі.
  

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттер

- сөздердің морфологиялық құрылымы, негізгі грамматикалық ұғымдар (грамматикалық мағына, граммтикалық форма, грамматикалық категория); сөздің құрамы және морфемалардың түрлері; сөз формалары және оалрдың жасалу тәсілдері, түрлерін біліп, морфологиялық талдау жасай алуы керек;

- сөз таптары, олардың жіктелуі; зат есім, оның лексика-грамматикалық сипаты, түрлену жүйесін, синтаксистік сипатын; сын есім, оның семантикалық топтары, шырай категориясы, синтаксистік қызметі; сан есім, оның лексика-семантикалық, морфологиялық, семантикалық өзгешелігін, семантика-морфологиялық топтары; есімдіктер және олардың мағыналық топтарын; етістіктің лексика-семантикалық, морфологиялық сипатын, етістік формаларының жүйесін; үстеудің морфологиялық белгілері, түрлері, мағыналық түрлері, сөйлемдегі қызметі; еліктеу сөздердің семантикалық, фонетика-морфолгиялық, синтаксистік сипатын; одағайлардың түрлері, қызметі; модаль сөздер, олардың ерекшеліктерін біліп, практикада қолдана алуы керек.

- өзінің, сонымен қатар кәсіби қызметін зерттеу тәсілінің әдістерін меңгеруі, келелі жағдайларда кәсіби біліктілікті азаматтық жауапкершілікпен үйлестіре отырып, сындарлы жұмыс істей алуы керек.

- отандық тарих, философия, қазақ және шет тілдері, ақпараттық технологиялар, экология бойынша теориялық білім мен практикалық дағдыны меңгеруі керек.

- лингвистикалық және әдебиеттану ғылымдарының жалпы теориялық базасын, сонымен қатар арнайы дайындық негізін қалайтын бағдарлық теориялық білімін білуі керек.

Істей білуі тиіс:

• 
  Сөз таптарын ажырата білуі тиіс;
  
• 
  әр сөз табының ерекшеліктеріне қарай талдау жасай білуі тиіс;
  
• 
  морфологиялық талдау жасай білуі тиіс;
  
• 
  лингвистикалық әдебиетті түсініп, талдай білу;
  
• 
  теориялық және эксперименталды лингвистика саласындағы өзіндік жұмысқа қажетті және жеткілікті нақты тілдік материалды лингвистикалық талдауды меңгеру керек;
  
• 
  педагогикалық қызметте өзінің шығармашылық, зерттеу тәсілін қолдана алуы керек.
  

- лингвистикалық мәселені әртүрлі көзқарастармен салыстыра білу;

- теориялық негіздемені саналы түрде саралай білу;

- қазіргі қазақ тілі морфологиясына қатысты ғылыми терминологияны қарым-қатынаста қолдана білу;

- морфолгиядан бағдарламалық материалдарды меңгертіндей шеберліктері мен талдау жасау дағдысын қалыптастыру.
5 Пәнді оқудың тақырыптық жоспары

Академиялық сағаттарды сабақ түрлері бойынша бөлу

№ р/с	Тақырып атауы	Сабақ түрлері бойынша дәрісханалық сағаттар саны
		оnline			Аудитор (лаб, студ)	offline
		дәріс	Прак	СОӨЖ
						СӨЖ
1	Грамматика және оның салалары. Негізі грамматикалық ұғымдар. Сөзжасам жеке ғылым саласы	1	1	1	-	12
2	Сөз таптары. Зат есім. Көмекші есімдер. Сөз жасамдық тәсілдер	1			-	10
3	Зат есімнің құрылымы. Зат есімнің грамматикалық категориялары және түрлену жүйесі. Зат есімнің тәуелділік категориясы. Зат есімнің сөзжасамы	1		1	-	12
4	Септік категориясы. Септік жалғауларының мағыналары мен қызметі. Зат есімнің жіктелуі	1				12
5	Сын есім. Шырай категориясы Сын есімнің сөзжасамы	1	1		-	10
6	Сан есім. Сан есімнің синтаксистік қызметі. Сан есімнің мағыналық топтары Сан есімнің сөзжаамы	1	1		-	10
7	Есімдік және сөзжасамдық сипаты	1			-	10
8	Етістік. Етістіктің лексика-грамматикалық және грамматикалық категориялар. Салт және сабақты категориясы. Етістіктің болымды-болымсыздық категориясы. Есімше. Көсемше. Тұйық етістік.		1		-	10
9	Рай категориясы. Шақ категориясы.					12
10	Үстеу. Еліктеу сөздер. Шылау. Одағай	1	1			10
11	Сөзжасам тіл білімінің жеке саласы. Сөзжасамның тілдің басқа салаларымен байланысы.	1	1	1		10
12	Қазақ тілінің сөзжасам жүйесі. Сөзжасамдық тәсілдер. Сөзжасамдық мағына. Туынды сөздер.	1				12
13	Сөзжасамдық талдау. Сөзжасамдық ұя. Сөз таптарының сөзжасамы. Есім сөздердің сөзжасамы.	2				10
14	Сөзжасамдық ұғымдар мен тәсілдер, сөз тудырушы жұрнақтар.	1	1	1		10
15	Есімдіктің сөзжасамы. Үстеудің сөзжасамы. Етістіктің сөзжасамы.	1				10
	Барлығы:180 (4 кредит)	16	6	4	-	160

6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1 Қасым. Б.Қазіргі қазақ тілінің теориялық және қолданбалы аспектілері . Алматы, 2014ж

2 Оралбаева Н. Қазіргі қазақ тіліндегі сан есімнің сөзжасам жүйесі/Н. Оралбаева.-Павлодар:С. Торайғыров атындағы ПМУ, 2010.-113 б.-(Қазақ тіл білімінің.-антологиясы/ бас ред. Е. М. Арын; құраст.,жауапты ред. А. Ж. Құдабаев).

3 Оралбай Н. Сөзжасамның жалпы теориялық мәселелері. Павлодар,2011.

1 Оразахынова, Ж. Т. Қазақ тiлi:Сөзжасам. Морфология/Н. Алматы:Арыс, 2004. - 176 б.

2 Бектұров Ш. К. - Қазақ тiлi:лексика, фонетика, морфология,
синтаксис. Алматы:Атамұра, 2006.-336 б

3 Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. Алматы, Мектеп, 1997

4 Әбдіғалиева Т. Қазіргі қазақ тіліндегі болымдылық-болымсыздықтың мағынасы мен қызметі. Алматы, 1996

5 Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. Алматы, Ана тілі, 1992

6 Балақаев М. Қазіргі қазақ тіл. Алматы, 1992

7 Жұбанов Қ. Қазақ тілінің жоғарғы курсы. Алматы,1999

8 Ибатов А. Сөздердің морфологиялық құрамы. Алматы,1983

9 Исаев С.Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. Алматы,1998

10 Исаев С.Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар. Алматы,1992

11 Қайдаров А. Структура односложных корней и основ в казахском языке. А., 1986

12 Қазақ грамматикасы. Астана, 2002

13 Қасабек Қ., Мұхамади Қ. Қазіргі қазақ тілі. Морфология. Алматы, 2004

14 Қасымова Б. Қазіргі қазақ тіліндегі күрделі етістіктер. Алматы,1996

15 Төлеуов Ә. Сөз таптары. Алматы,1982

16 Ысқақов А. Қазіргі қазқ тілі. Алматы,1991

17 Хасенова А. Етістіктің лексика-грамматикалық сипаты. Алматы,1971

18 Шақаман Ы. Демеулік шылаулардың функционалды сипаты. Павлодар, 2002

19 Шаһарман Г. Қазақ тіліндегі сан есім сөздерден жасалған туындылардың мағыналық ерекшеліктері. Алматы, 1998