Еуразиялық экономикалық одақ

Еуразиялық экономикалық одақ

​

, ​ЕЭО

​

—​

Қазақстан​

,​

Ресей​

,​

Беларусь

​

мемлекет басшылары арасында ​

2014

 

 

 

 

 

 

 

 

жылдың

​

29 мамырында

​

қол қойылған келісім негізінде құрылған экономикалық одақ. Мүше елдердің

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

парламенттері бекітіп, Одақ 2015 жылдың 1 қаңтарына бастап күшіне енеді. 

 

Мүшелері: 

Беларусь​

- (1.01.2015 жылдан), (9 481 000 адам. 01.01.2015 жыл).

 

Қазақста​н​

(1.01.2015 жылдан), (17 417 447 адам. 01.01.2015 жыл).

 

Ресей​

(1.01.2015 жылдан), (146 270 033 адам. 1.01.2015 жылдан)).

 

Армения​(​

2.02.2015 жылдан), (3 010 600 адам. 31.12.2014 жыл).

 

Қырғызстан​

(8.05.2015 жылдан)​

[2]​

, (5 874 100 адам. 1.11.2014 жыл).

 

Үміткерлер: 

Тəжікстан

 

Тарихы 

Еуропалық Одақ​

 интегрцациясына сүйенген идея Ресейдің сол кездегі премьер-министрі ​

Владимир

 

 

 

 

 

 

 

 

Путин​

 тарапынан 2011 жылдың қазан айында көпшіліктің назарына ұсынылған, бірақ тұжырымдама

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ретінде

Қазақстан президенті ​

Нұрсұлтан Назарбаев​

 тарапынан 1994 жылы ​

Мəскеу Мемлекеттік

 

 

 

 

 

 

 

Университетінде​

 тұңғыш таныстырылған болатын.

 

 

  

2011 жылдың 18 қарашасында Беларусь, Қазақстан, Ресей президенттері Еуразиялық Экономикалық

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Одақ 2015 жылға қарай құрылады деген келісімге қол қойған.​

[7]​

 Бұл келісім болашақ интеграцияның жол

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

картасын қамти отырып, Еуразиялық Экономикалық Комиссияның жəне 2012 жылдың 1 қаңтарынан

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

жұмыс істей бастаған Еуразиялық Экономикалық Кеңістік негізін қалады.​

[7]​[8]​

ЕЭО саяси блок емес, тек

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

экономикалық одақ ретінде құрылады деп жоспарланған.

 

 Еуразиялық

жоба

-

1990-шы

жылдардың

бірінші

жартысындағы

мемлекет

басшысының

 

 

 

 

 

 

 

 

 

тұжырымдамалық ілімі, егеменді Қазақстанның ұлттық-мемлекеттік стратегиясының маңызды бөлігі.

 

 

 

 

 

 

 

 

Президент «халықаралық бірлестіктер тəжірибесін ұзақ зерттеп, ТМД елдеріндегі жағдайды жете талдап» 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«ықпалдасу үдерісін жылдамдату керек»  деген қорытынды жасады. Алғаш рет Еуразиялық бастама

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

елбасының 1994 жылы 22 наурызда Ұлыбританияға ресми түрде барған сапары кезінде тезистік түрде

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

айтылды. Президент Н.Ə. Назарбаев «Chatһam House» аталатын Королеваның  халықаралық қатынастар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

институтында сөз сөйлеп бұрынғы кеңестік   кеңістіктің дамуында екі баста бой көрсетіп отырғанын

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

көрсетті: бір жағынан – ұлттық мемлекеттілікті қалыптастыру, екінші жағынан – ықпалдасудың қажеттілігі.

 

 

   

 

 

 

 

   

 

 

Мемлекет мүддесін, аймақтың тұрақтылығын жəне қауіпсіздігін қамтамасыз ету басты мақсат болды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Лондонда бірінші рет мемлекетаралық бірлестік – «Еуро-Азиаттық одақтың» аты ұсынылды.​

1994 жылы

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

наурызда Н.Ə. Назарбаевтың еуропалық аудиторияға өз елінің өркениеттік жəне геосаяси ерекшелігін

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

түсіндіргенінің ерекше мəні болды: «Қазақстан – еуропалық жəне азиаттық тамырлар қабысқан Азиядағы

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

бірегей мемлекет. Əр түрлі халықтардың өкілдері əр алуан бірлікті құрайды. Əр түрлі мəдениеттер мен

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

дəстүрлердің үйлесімділігі бізге еуропалық жəне азиаттық мəдениеттердің, Шығыс пен Батыстың ең үздік

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

жетістіктерін сіңіруге мүмкіншілік береді. Қазақстанның орны ерекше – ел, «еуро-азиаттық құрылықтың

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

жүрегінде» орналасқан, тағдыр еркімен Ресей мен Қытайдың арасында «аралық орынды» алады. «Біздің

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

республикамыздың феномені сонда, біз бір уақытта еуропалықта жəне азиаттықта аймақтық халықаралық

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ұйымдардың мүшесіміз, біз өзіміздің геосаяси жағдайымыздың мəнін түсінеміз жəне оған қоса қауіпсіздікті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

нығайту бойынша орталық болуға да дайынбыз». Бұл тезистерде Қазақстанның еуразиялық жағдайының

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ерекшелігін түсінудің болашағы мен жетістігі мазмұндалды жəне қазіргі қазақстандық еуразиялықтың үш

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

деңгейі көрсетілген: біріншіден, ұлттық-мемлекеттік деңгей, мұнда Қазақстан азиаттық та, еуропалық та

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

ел ретінде түсініледі; екіншіден, аймақтық деңгей, мұнда өзара тиімді еуразиялық бірігуге көңіл бөлінеді;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

үшіншіден, ғаламдық деңгей, мұнда Қазақстан Батыс пен Шығыстың қатынасында «ортадағы» жағдайды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

алатын ел ретінде қарастырылады. Н.Ə. Назарбаев  Лондондағы сөйлеген сөзінде 1994 жылы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Еуразиялық жобаға көзқарастың қалай қалыптасқанын көрсетеді. 22 наурызда Ұлыбританиядағы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

сөйлеген сөзі жобаны Мəскеуде ашық ұсынуға  негізгі дайындық  болды.Бір аптадан кейін, 1994 жылдың

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

29 наурызында, Ресей Федерациясына ресми сапары шеңберінде Н.Ə.Назарбаев М.В. Ломоносов

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

атындағы ММУ-де сөз сөйлеп, онда Қазақстан басшысы жаңа аймақтық бірлестік – «Еуразиялық Одақ»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

құру жөніндегі идеяны дамытты. Аймақтық бағыттарды талдау негізінде бірігудің қажеттілігі жөнінде

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

қорытынды жасады. Өйткені тіпті «көп ғасырлық мемлекеттілігі бар Еуропа елдері бірігуге келе жатыр»,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

себебі «əлемдік нарықтың қатаң қарама-қарсылығын» түсінуде Президенттің реализмі «Еуразия Одағын»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

құру «Қазақстан мен Ресей» ядросынан басталуы мүмкін екендігін түсіндірумен айқындалды. Н.Ə.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Назарбаевтың бастамасы ғылыми ортаның үлкен қызығушылығын тудырды. 1994 жылы 22 жəне 29

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

наурызда Мəскеу жəне Лондон қалаларындағы сөйлеген сөзінің тарихи мəні аймақтық үдерістердің

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

болашағын, əсіресе Қазақстан мен Ресейдің құрлықтағы «аралық жағдайын​» 

​

түсіндірумен де маңызды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Əлем елдері еуразиялық жобаны талқылауда Қазақстанды посткеңестік республика ретінде емес, қазіргі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

халықаралық дамуда өзіндік жеке орны бар мемлекет ретінде қарастырады. Қазіргі əлемдегі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстанның Еуразиялық мемлекет ретінде ұстанған бағыты Президент Н.Ə. Назарбаевтың 1994 жылы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

жасалған негізгі тұжырымдарының дұрыс екендігін дəлелдеді.​

Н.Ə. Назарбаевтың жаңа тұжырымдамалық

 

 

 

 

 

 

 

 

 

көзқарастары бірте-бірте іс-жүзіне асырыла бастады. Соның мысалы, 1996 жылдың наурыз айының 29

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

күні жасалған Экономикалық жəне гуманитарлық салалардағы ықпалдастықты тереңдету туралы шарты

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

бола алады. Бірақ, ықпалдастық үдерісі тура жолда, бір мəнділікте болмады жəне бұл болашақта

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ықпалдастық іс-əрекетін дамыту мен қоса, еуразиялық ғылымды да дамыту қажеттілігінің куəсі іспетті еді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1996 жылдың мамырында Қазақстан Президенті Еуразия университетін құру туралы шешім қабылдады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бұл аяқ астынан қабылданған шешім емес, яғни 1994 жылдың қыркүйек айының 20 күні «Еуразиялық

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

кеңістік: ықпалдастықтың əлеуеті, жəне оны іске асыру» атты халықаралық конференцияда Н.Ə.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Назарбаев Еуразия университетінің идеясын ұсынды. Ол тек қана білім беру емес, «əдіснамалық»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

мақсаттарды да шешуі тиіс болатын.​

Қазақстан Президенті жаңа үлгідегі университетті Астана (ол кезде

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

əлі Ақмола) қаласында құруды дұрыс деп тапты. Ол кезде қала əлі астаналық мəртебеге ие болмаса да,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

болашақ астананың тəуелсіз Қазақстанның болашақ аймақтық стратегиясында алар орны зор екенін

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

байқатқандай еді. Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия университетінің құрылуы туралы Жарлыққа 1996 жылы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

мамырдың 23 күні қол қойылды. Бұл бірегей шешім олқылықтың орнын толтырды (ТМД елдерінің ғылыми

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

қауымдастығында көпшілік үшін тосын жағдай еді) жəне Қазақстанға келген шет елдік оқымыстыларға

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

үлкен əсер етті. Шындап келгенде Еуразия университеті Астананың рухани зияткерлік қара шаңырағына,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ғылым мен білімнің ордасына айналды.Еуразиялық ұлттық университеттің құрылуы көп салалы мəнге ие.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Біріншіден, жаңа астанада аса ірі университет құрылды, мұның өзі өсу үстіндегі мемлекет үшін төтенше

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

маңызы бар. Екіншіден, жаңа университет тұжырымдамалық атауға ие болды. «Еуразиялық» - XX

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

ғасырдағы аса көрнекті еуразия тарихшысы Лев Николаевич Гумилевтің есімі берілді. Ғалымның 90 –

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

жылдығына орай, 2002 жылы ЕҰУ – де Л.Н. Гумилевтің мұражай кабинеті ашылды, оған əйелі Наталья

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Викторовна Гумилева Лев Николаевичтің Мəскеудегі түпнұсқа жұмыс кабинетін түгелдей əкеп берді​.

​

 Атап

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

айту керек, мұндай университетті құру абсолюттік жаңашылдық болды жəне ТМД кеңістігінде теңдесі  жоқ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Үшіншіден, Қазақстан университеттік дəрежеде қазіргі заманғы еуразияшылдықтың ғылыми талдамасына

 

 

 

 

 

 

 

 

 

негіз қаланды (2002–2007 жылдары ЕҰУ–нің қабырғасында алты рет халықаралық «Еуразиялық ғылыми

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

форумдар» өткізілді, оларды əртүрлі елдердің ғалымдары қазіргі заманғы еуразияшылдықтың өзекті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

мəселелерін талқылады). Төртіншіден, ЕҰУ – нің құрылуы еуразиялық идеяны білім беру саласына

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

енгізудің, қолданудың іс – жүзіндегі қадамы болды. Бесіншіден, тек ЕҰУ-нің негізінде М.В. Ломоносов

 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

атындағы ММУ-нің Қазақстандық бөлімшесі табысты жұмыс атқаруда.

 

67.Қазіргі кездегі Қазақстанның экономикалық дамуы: жаңа инвестициялар мен бүкілдүниежүзілік

 

 

 

 

 

 

 

 

 

сауда ұйымына кіру мəселесі.

 

ДСҰ басты міндеті – іркіліссіз халықаралық сауда-саттықа мүмкіндіктер жасау. Дамыған елдердің

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

бастамасымен құрылған аталған ұйым халықаралық саудада экономикалық өсім мен адамдардың тұрмыс

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

тіршілігін көтеруге ықпал етеді деп есептеледі. 

 

 

Қазақстанның ДСҰ-ға кіру жөніндегі жұмысшы топқа осы ұйымның 38 мемлекеті кіреді, сонымен бірге

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

рынокке тауарларды шығару жөніндегі келіссөздерге 14 ел, ал қызмет рыногіне қатысты 10 ел қатысады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

Жеке елдермен өткізілген екіжақты келіссөздердің 14 раундының қорытындылары бойынша Қазақстан

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

тауарлар рыногіне шығу жөнінде келіссөздердің соңғы мəресіне жетті. Бүгінгі таңда тарифтік

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

міндеттемелерді егжей-тегжейлі талқылап, АҚШ, Еуропалық Одақ, Канада сияқты елдермен диалог құруға

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

қол жеткіздік. Сонымен қатар қызметтер рыногіне шығу жөніндегі келіссөздер процесін одан əрі қарқынды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

жүргізуге негіз қаланды.

 

Бүгінгі таңда, Грузия, Пəкістан, Түркия, Оман Сұлтанаты, Корея, Жапония, Куба, Мексика Қырғыз

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Республикасымен екіжақты келіссөздердің аяқталуы туралы Хаттамаларға жəне ҚР Индустрия жəне

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

сауда министрлігі мен Египет Араб Республикасының Индустрия жəне технологиялық даму министрлігі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

арасында

өзара

түсіністік

туралы

меморандумға

қол

қойылды.

ҚР

мен ДСҰ арасындағы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ынтымақтастықтағы

маңызды

оқиғалардың

бірі

2004

жылғы тамыздағы ДСҰ Бас хатшысы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

С.Паничпакдидің Қазақстанға сапары болды. Осы тұста айта кетер бір жай ДСҰ басшылығы əдетте бір

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

елге арнайы сапар ұйымдастырмайды, қалыптасқан тəжірибе бойынша бірнеше мемлекетті аралап

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

шығады. Осы сапардың барысында ұйым басшысы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевпен, елдің бірқатар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

министрлерімен кездесіп, ДСҰ келісімдерінің міндеттемелерін қабылдау жөніндегі Қазақстанның ортақ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ұстанымын түсінісуге қол жеткізілді.

 

Бүгінгі таңда Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру процесі маңызды сатыда тұр. Келіссөздер

 

жүргізу тұрғысында Қазақстан үшін бес мемлекет, атап айтқанда, АҚШ, Еуропалық Одақ, Канада,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Австралаия жəне Болгария ең маңызды болып табылады. 

Əлемдік экономика мен əлемдік сауданың даму тендециялары бір ортақ ғаламдық еркін нарық болуын

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

талап етеді. Əрине бұл бағыттағы Дүниежүзілік сауда ұйымының əрекеті ең маңызды болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ғаламдастыру жағдайында тауарлардың көпшілігіне сыртқы сауда немесе əлемдік нарық арқылы қол

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

жеткізілетіндіктен, кез келген ұйымның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі, уақыт мəселесі болып,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

табылады. Осындай жағдайда бұл тақырыптың Қазақстан үшін актуальдылығы өсе түседі. ДСҰ-на кіру

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан үшін несімен жағымды болады? Біріншіден, басты Қазақстандық өндірушілердің əлемдік

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

нарықтардың кеңеюіне байланысты болашақтағы өсу перспективалары өсе түседі. Екіншіден, республика

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

əлемдік нарыққа өз кіруін жеңілдетіп, ДСҰ-ның мүшелерінің артықшылықтарын қолдану мүмкіндігіне ие

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

болады. Қазақстан өндірушілері Уругвай раундында қабылданған міндеттемелер деңгейінде өз

 

 

 

 

 

 

 

 

 

қызметтері мен тауарларын экспорттауға мүмкіндік алады. Бірақ ДСҰ-на кіруде Қазақстандағы тауарлар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

халықаралық стандарттарға сəйкес болуын қамтамасыз ету керек. Бұл мəселе отандық тауарлардың ішкі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

жəне сыртқы нарықтарда бəсекелестігі жайындағы мəселені өте қиын етеді. Бұл курыстық жұмыстың

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

мақсаты: Дүниежүзілік сауда ұйымының əрекетін қарастырумен қатар, қазіргі кезде ең көкейкесті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

мəселелердің біріне айналып келе жатқан Қазақстанның ДСҰ-на кірудің қиындықтары мен болашағын

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

қарастыру. Курыстық жұмыстың бірінші бөлімінде ДСҰ-ның пайда болу тарихы мен оның пайда болуына

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

əкелген негізгі келісім сөздер раундтары қарастырылған. Екінші бөлімде Дүниежүзілік сауда ұйымының

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

жалпы қағидаларына, оның құрылымына, СТЖК мен ДСҰ-ның айырмашылығы мен оған кірудің

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

артықшылықтарына көңіл бөлінген. Сонымен қатар басқа елдердің осы ұйымға кіру тəжірибелері, оның

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ішінде Қытай, постоциалистік мемлекеттердің мысалдары келтірілген. Үшінші бөлімде Қазақстанның

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДСҰ-на кірудің ерекшеліктері мен тенденциялары талданған. Мұнда ДСҰ-на кірудің мақсаттары, жалпы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

артықшылықтары, өзіне алатын міндеттемелері, нəтижелері, жəне əр түрлі салаларға əсерлері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

қарастырылған.

 

Инвестиция

​

 (латынша ​іnvestіre

​

 – киіндіру) – табыс алу, меншікті капиталын молайту, елдің материалдық

 

   

 

 

 

 

 

 

 

байлығы мен материалдық емес сипаттағы қоғамдық құндылықтарын еселей түсу үшін шаруашылық

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

жүргізуші субъектілер салатын инвестициялық қаражат.

 

Республикаға тартылған   инвестициялардың көлемі  туралы мəліметтер əрқашан елімізде жүргізіліп

 

 

 

 

 

 

 

 

 

жатқан   реформалардың   нəтижелігінің  ең  негізгі көрсеткіші ретінде  қарастырылатын. Қазақстан

 

 

 

 

 

 

 

 

 

инвестициялық  келешегі   жоғары  индустриялық   ірі жобаларды  іске асыруға   біртіндеп  кірісті.  Екінші

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

жағынан,  заңнамалық базаны   жаңартып,  əлеуетті инвесторларға   кепілдіктер   бере отырып,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

инвестициялар  салуға  сенімді серіктес ретінде имидж  қалыптастырды.