ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ Мұнай және мұнай өнімдерімен ластанған топырақты қалпына келтіру

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттерде:

• 
  топырақтың табиғаттағы орны мен маңызы;
  
• 
  «мұнай және мұнай өнімдері» түсініктері;
  
• 
  мұнай және мұнай өнімдерінің топырақта кездесу түрлері;
  
• 
  мұнай және мұнай өнімдерінің топырақтағы биодеградациясы;
  
• 
  топырақ көмірсутектотықтырғыш микробиотасы жөнінде түсінік болу;
  
• 
  мұнай және мұнай өнімдерінің топырақ экожүйелеріне әсерін:
  
• 
  топырақ ластануының шекті рауалы концентрациясын;
  
• 
  топырақтағы әртүрлі құрамды мұнай өнімдерінің өзгеруін;
  
• 
  топырақтың өзі-өзін қалпына келтіру және оның жылдамдыгын;
  
• 
  мұнай және мұнай өнімдерімен ластанған ландшафтардың қалпына келтіру шарттарын білу;
  
• 
  мұнай және мұнай өнімдерімен ластанған ландшафтардың мониторинг жүргізуін жоспарлауды;
  
• 
  икемді болу;
  
• 
  көмірсутектотықтыру микробиотаны топырақтан бөліп шығару және асырудың;
  
• 
  өзгерген ландшафттарда қалпына келтіру іс-шараларды жоспарлау және өткізудің практикалық машықтарды иемдену қажет;
  

4.1 Пәннің тақырыптық жоспары

Мұнайдың химиялық құрамы. Мұнай өнімдерінің жеңіл және ауыр фракциясының көмірсутектер құрамы. Олардың топырақта таралуы және тірі биотаға әсері.

Қазақстан республикасында топырақтың мұнаймен ластануының негізгі мәселесі. Мұнайгаз комплексті кәсіпорындарының қоршаған ортаға әсері. Каспий аймағы. Тенгиз кен орны.

Педобионттар. Мезо-және микрофаунаның сандық өзгерістері. Педобионттардың түрлі топтарының ластануға жауап беру әрекетінің типтері.

Топырақтағы мұнай көмірсуларының деградациялануының физико-химиялық механизмі. Мұнай тотықтырғыш микроағзалардың өсуіне қажетті топырақ жағдайлары: температура, ылғалдылық пен аэрацияның қолайлы жағдайлары, микроэлементтер, мұнай көмірсутектерінің ыдырауын стимульдеуші азоттың оптималды концентрациясы.

Топырақтағы микробтық бірлестіктерге, активті қызмет ететін топтарға, микроағзалар популяциясына мұнаймен ластанудың әсері.

Мұнай және мұнай өнімдерімен топырақтың ластануын нормалау. Бақылау әдістері.

Мұнай және мұнай өнімдерімен ластанған топырақтың рекультивация әдістерінің жіктемесі.

Мұнай және мұнай өнімдері түсініктері. Мұнайдың пайда болуы. Мұнай және мұнай өнімдерінің топырақта кездесу түрлері;

Өнеркәсіптің мұнай-газ саласындағы топырақтың негізгі ластаушы көздері. Мұнай өндіретін және мұнай өңдейтін өндіріс орындары-техногенді экожүйелер. Павлодар өңірінің негізгі мұнайлы ластаушы көздері.

Мұнайлы ластанудың топырақтағы микробиологиялық процестерге әсері.

Мұнай тотықтырғыш аэробты микроағзалар топтары.

Топырақтағы активті қызмет ететін топтардың жеткіліктілік градациясы.

Мұнайлы ластанудың саналық және сапалық анықтау әдістері.

Мұнай және мұнай өнімдерінің микроағзалар-деструкторлар.

№ 1 Зертханалық сабақ Кіріспе. Пәннің мақсаты мен міндеттері. Топырақ туралы түсінік.

№ 2 Зертханалық сабақ Мұнайдың пайда болуы. Мұнай және мұнай өнімдерінің көмірсутектері, олардың физикалық және химиялық қасиеттері.

Көмірсутектердің құрылысы. Улы көмірсутектер. Олардың топырақта бұзылу жолдары.

№ 3 Зертханалық сабақ Қазақстан республикасында топырақтың мұнаймен ластануының негізгі мәселесі.

№ 4 Зертханалық сабақ Топырақ биотасына мұнайлы ластанудың әсері.

Ароматты ксенобиотиктерді ыдыратушы аэробты микроағзалар қауымдастықтары.

№ 5 Зертханалық сабақ Топырақтағы мұнай көмірсутектерінің биодеграциясына әсер ететін факторлар.

№ 6 Зертханалық сабақ Топырақтың микробиологиялық қасиеттеріне мұнаймен ластанудың әсері.

Топырақтың микробиологиялық қасиеттері.

№ 7 Зертханалық сабақ Топырақтың мұнайлы ластанудың бағалау әдістері

Топырақты биоиндикациялау және биотестілеу әдістері.

8 Тақырып Мұнаймен ластанған экожүйелерді қалпына келтіру әдістері

Микробиологиялық препаратпен және жауын құртымен мүнайдың топырақта трансформациясы. Мұнаймен ластанған топырақтарды тазарту үшін өсімдік-фитомелиораттарды қолдану.

4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізімі

1. 
   Мұнаймен ластанған топырақтарды тазартудың қазіргі кездегі жағдайы
   
2. 
   Мұнай және мұнай өнімдерінің табиғи қоршаған ортаға әсері.
   
3. 
   Әртүрлі мұнай компонеттерінің биологиялық қасиеттері.
   
4. 
   Топырақ микроағзалардың негізгі экологиялық топтары.
   
5. 
   Мұнайдың әртүрлі фракциясының топыраққа әсері.
   
6. 
   Мұнай және мұнай өнімдерінің су қоймаларына әсері.
   
7. 
   Мұнай өнімдеріне қойылатын шектеулі концентрациясы.
   

5 Әдебиеттер тізімі

1. 
   Бондаренко, А. П., Базарбеков, К. У. Восстановление экосистем нарушенных нефтепродуктами. учеб. пособие для студ. естественных спец..- Павлодар:ПГУ им. С. Торайгырова.
      -2006.-195 с.
   
2. 
   Төлеубаев Б. Ә., А. Б. Тулеубаев, К. Т. Қалиева. Ертiс табиғи ортасының экологиялық күйiн бағалау. оқу құралы.- Павлодар: С. Торайғыров атындағы ПМУ.
      -2006.-153 б.
   
3. 
   Каспийский регион на современном этапе: проблемы, тенденции, перспективы. -Алматы.
   -2003.-243с.
   
4. 
   Состояние экосистем Прикаспийского региона: проблемы и перспективы. Центр новых информационных технологий Атырауского государственного университета им. Халела Досмухамедова.
      - Атырау:-2005.-219 с.
   
5. 
   Мерғалиева А. Мұнай және газды өңдеудің химиясы мен технологиясы. оқу құралы.-Алматы:Фолиант.  -2010.-152 б.
   

жоспарынан ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

көшірме

5В060800 Экология мамандығының

жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Оқу түрі	Пәннің көп еңбекті қажет етуі				Семестр бойынша бақылау нысандары				Семестр	Семестр бойынша студенттердің жұмыс көлемі
	кре-дит-тер	академиялық сағат								кре диттер	Аудиториялық сабақ (ак. сағат)				СӨЖ (ак. сағат)
		барлығы	ауд	СӨЖ	экз	сын	КП	КЖ			барлығы	дәр	тәж	зерт	бар-лығы	ОСӨЖ
күндізгі ЖОБ негізінде	2	90	37,5	52,5	6	-	-	-	6	2	90	15	7,5	15	52,5	15

Кафедра меңгерушісі _________________ Ш.М.Жумадина « 12 » 11 2012 ж.