ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМК құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК 042-18-35.1.88
/01-2015
|
ПОӘК
Мұғалімдерге арналған пәннің бағдарламасы
«Популяция генетикасы»
|
№ 2 басылым
2015 ж.
|
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
Популяция генетикасы
«6М011300» – «Биология» мамандығыүшін
МҰҒАЛІМДЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей 2015
1.ӘЗІРЛЕГЕН
Құрастырушы__________«____»_____ 20___ж., а/ш.ғ.к.
Садыкова Р.А.
« Биология» кафедрасының доценті
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Биология кафедрасының отырысында
«____»___________ 20___ж.№____хаттама
Кафедра менгерушісі_______Садыкова Р.А.
2.2. Жаратылыс-математика факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында
«____»___________ 20___ж. №____ хаттама
Төрайымы____________ Абдишева З.В.
3. БЕКІТІЛДІ
Университетінің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлданған және ұсынылған
«11» қыркуйек 2015ж. № 1 хаттама
ОӘК төрайымы____________ Искакова Г.К.
4. БІРІНШІ РЕТ КІРГІЗІЛГЕН
Мазмұны
Қолдану саласы
Нормативті сілтемелер
Жалпы ережелер
Пән мазмұны, пәннің модульдік бөлінуі
СӨЖ тақырыптары мен мазмұны
Әдебиет және қорлар
1.ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
«Популяция генетикасы»пәнінің оқу-әдістемелік кешені «6М011300» – «Биология» мамандығының магистранттарына арналған. ПОӘК студенттерді курс мазмұнымен, өзектілігімен, қажеттілігімен, саясатымен және студенттің оқу үдерісінде қандай дағдылар мен іскерлікті үйренетінімен таныстырады.
2. НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР
Осы «Популяция генетикасы» пәнінің оқу-әдістемелік кешені (ПОӘК) берілген пән бойынша ұйымдастыру ретін анықтайды және келесі құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес әзірленген:
- ҚР «Мемлекеттік жалпы міндетті жоғары білім беру стандарты»
23 тамыз 2012 ж. № 1080 қаулысымен іске қосылған және бекітілген;
«6М011300» – «Биология» мамандығының Типтік оқу жоспары, ___2013 ж. № ___ бұйрығымен іске қосылған және бекітілген;
- СТУ 042-СГУ-5-2012 «Пәндердің оқу- әдістемелік кешенін әзірлеуге және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
- ДП 042-1.07-2012 «Пәндердің оқу- әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.
3. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
Пәннің қысқаша мазмұны:
Популяциялық генетика пәні — тұқым қуалаушылық құбылысын топ дарақтарында, яғни популяцияда зерттейтін генетиканың бөлімі.Эволюция процесін зерттегенде, біз популяцияда жүретін генетикалық процестерді қарастырамыз. Генетикалық тұрғыдан эволюция дегеніміз - белгілі популяциядағы гендер жиілігінің өзгеруі. Сондықтан да популяциялық генетиканы эволюциялық генетиканың бір бөлігі ретінде де қарауға болады. Бірақ бұл екі бөлімді әйтсе де жеке бөлу қажет, өйткені популяциялар генетикасының зерттеу тақырыбы нақты түрдің популяциялары болса, ал эволюциялық генетиканың тақырыбы болып бір немесе әр алуан түрлерге жататын кез келген популяция саналады.Жеке алынған дарақ эволюциялық процестің бірлігі бола алмайды, себебі оның генотипі өмір бойы өзгермейді және де оның өмір сүру уақыты шектелген. Сонымен эволюциялық процестің қарапайым бірлігінің негізін жеке организм емес популяция құрайды. Популяция дегеніміз белгілі ареалды мекендейтін, өзара еркін будандаса алу қабілеті бар бір түр ішіндегі организмдер тобы болып саналады. Популяциялар үздіксіз ұрпақтардың қатары болып табылады. Бұдан басқа, популяцияның генетикалық құрылымы өзгеруі мүмкін яғни ұрпақтан ұрпакқа эволюция жолымен дами алады.
3.2 Пәннің оқыту мақсаты: Популяциялардың қалыптасуының эволюциялық негізі үш факторын, популяцияның қалыптасуы кезінде пайда болатын эволюциялық өзгерістерді, табиғи популяцияның генетикалық құрамын қарастыру.
Магистранттардың молекулалық биология облысындағы негізгі практикалық іскерліктері мен дағдыларынжетілдіру.
Пәнді оқытудың басты міндеттері:негізгі қолданатын әдістерімен таныстыру, жалпы биологиялық заңдылықтардың тірі материяға қолданбалы екендігін түсіндіру, популяциялық генетиканың негізін қалаған Харди-Вайнберг заңыноқып білу.
Оқып-білудің нәтижелелері:
Пәнді оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды:
Популяция генетикасының механизмдерін, тұқым қуалау материалының эволюциялық өзгеруін және ДНК молекуласының маңызын білуі;
Тірі материяның ұйымдасу деңгейлері мен тірі организмдердің эволюциясының негізгі кезеңдері жөніндегі ақпараттарға ие болу;
Генетикалық және молекулалық биология есептерді шешу әдістерінигеруі;
Тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтарын популяция деңгейінде меңгеруі;
Молекулалық биологиядан танымды есептерді құрастыра білу және алынған қорытынды деректер бойынша тұжырым жасауы, зерттеу қортындысы бойынша жазбаша және ауызша есеп беруді істей білуі;
Генетикалық эксперименттердің қорытындыларына баға беру кезіндегі статистика әдістерін қолдана білуді үйренуі тиіс.
3.6 Курстың пререквизиттері:
3.6.1 Цитология
3.6.2 Теориялық биология
3.6.3 Адам анатомиясы және морфологиясы
3.7 Курстың постреквизиттері:
3.7.1 Педагогикалық практика
3.7.2 Тіршіліктің генетикалық мәні
Пәннің мазмұны және сабақ түрлері бойынша сағаттарды бөлу
3.8 Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
1 кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредиттер
|
Аудиториялық жұмыс
|
БАӨЖ және БАОӨЖ
(сағ)
|
Барлығы
(сағ)
|
Қорытынды бақылау түрі
|
АС (сағ)
|
ҚК (сағ)
|
2
|
1
|
3
|
15
|
30
|
120
|
180
|
емтихан
|
4. ПӘН МАЗМҰНЫ, ПӘННІҢ МОДУЛЬДІК БӨЛІНУІ
2 кесте
Тақырып атауы және мазмұны
|
Сағат саны
|
1
|
1
|
Лекция сабақтары
|
Кіріспе.Популяция генетикасы пәні. Зерттеу әдістері.
|
1
|
Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздері.
|
1
|
Харди-Вайнберг заңы. Гендер дрейфі
|
1
|
Түрдің популяциялық құрылымы.
|
1
|
Популяция құрылымы.
|
1
|
Популяция динамикасы мен гомеостазы.
|
1
|
Популяция санының өзгеруіне әсер ететін иммиграция және эмиграция процестері.
|
1
|
Популяцияныңдемографиялыққұрылысы, популяция саны жәнеоныңтабиғаттағыайналымы.
|
1
|
Популяцияның жыныстық, жастық, кеңістік және этологиялық құрылымы.
|
1
|
Популяцияның өзгергіштігі.
|
1
|
Экологиялық жүйелердің, сонымен қатар популяцияның негізгі қасиеттері.
|
1
|
Өмір сүрудің популяциялық және экожүйелік деңгейлері.
|
1
|
Генетикалық өзергіштіктің жалпы мәні мен көптүрлілігі.
|
1
|
Генетикалық өзгергіштіктің сандық бағасы.
|
1
|
Генетикалық өзгергіштіктің өлшемдері.
|
1
|
Практикалық сабақтар
|
Тақырып: Кіріспе.Популяция генетикасы пәні. Зерттеу әдістері
Сабақтың мақсаты:Популяция ұғымын терең қарастыру. Зерттеу әдістерімен таныстыру.
Тапсырмалар: Популяция ұғымын терең қарастыру. Зерттеу әдістерін талдау.
Методикалық жоба:Популяция генетикасының зерттеу әдістерінажырата білуді үйрету.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
|
2
|
Тақырып: Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздері.
Сабақтың мақсаты: Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздерін қарастыру.
Тапсырмалар: Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздерін қарастыру.
Методикалық жоба: Популяциялардың генетикалық құрылымын талдай отырып, эволюцияның генетикалық негіздерін қарастыру.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Харди-Вайнберг заңы. Гендер дрейфі.
Сабақтың мақсаты: Харди-Вайнберг заңын талдау. Гендер дрейфі дегеніміз не?
Тапсырмалар: Харди-Вайнберг заңын қарастыра отырып, панмиксия, гендер ағымы немесе миграция ұғымдарына талдау.
Методикалық жоба: Эволюциялық факторлардың негізгі төрт түрін мутациялық процесс, миграция, сұрыптау және гендер дрейфін меңгеру.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: Харди-Вайнберг формуласын қолдана отырып есептер берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Түрдің популяциялық құрылымы.
Сабақтың мақсаты: Түрдің популяциялық құрылымын қарастыру.
Тапсырмалар: Түрдің популяциялық құрылымын қарастыра отырып, популяциялар жүйесін талдау.
Методикалық жоба: Генетикалық біртұтастығына және көбею түріне байланысты популяциялар түрлерін: панмиктикалық (айқас ұрықтану), клонды және клонды-панмиктикалық (мысалы, шіркейлерде партеногенетикалық ұрпақ жынысгы ұрпақпен алмасады) меңгеру.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Популяция құрылымы.
Сабақтың мақсаты: Популяцияның кеңістіктегі құрылымы, популяция особьтарының кеңістікте орналасу ерекшеліктерін қарастыру.
Тапсырмалар: Популяция құрылымын қарастыра отырып, генофонд, генотип және фенотип ұғымдарын терең меңгеру.
Методикалық жоба:Генотип және фенотип ұғымдарына сәйкес есептер шығару.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары, есептер берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Популяция динамикасы мен гомеостазы.
Сабақтың мақсаты: Популяция динамикасы мен гомеостазын тереңқарастыру.
Тапсырмалар:Популяция динамикасының негізгі белгілерін талдау.
Методикалық жоба:Демографиялық белгілерді, популяция тіршілігінің заңдылықтарын, сәйкесінше жалпы экожүйедегі тұрақтылық негіздерін талдау.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Популяция санының өзгеруіне әсер ететін иммиграция және эмиграция процестері.
Сабақтың мақсаты: Популяция санының өзгеруіне әсер ететін иммиграция және эмиграция процестерін меңгерту.
Тапсырмалар:Иммиграция және эммиграция ұғымдарын қарастыру.
Методикалық жоба:Популяция санының өзгеруіне әсер ететін иммиграция және эмиграция прцестерін талдау.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Популяцияныңдемографиялыққұрылысы, популяция саны жәнеоныңтабиғаттағыайналымы.
Сабақтың мақсаты: Популяцияның демографиялық құрылысы, популяция саны және оның табиғаттағы айналымын меңгеру.
Тапсырмалар:Популяцияныңдемографиялыққұрылысы, популяция санын қарастыру.
Методикалық жоба:Демографиялық белгілерді, популяция тіршілігінің заңдылықтарын, сәйкесінше жалпы экожүйедегі тұрақтылық негіздерін талдау
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Популяцияның жыныстық, жастық, кеңістік және этологиялық құрылымы.
Сабақтың мақсаты: Популяцияның жыныстық, жастық, кеңістік және этологиялық құрылым маңызын анықтау.
Тапсырмалар:Популяцияның жыныстық, жастық, кеңістік және этологиялық құрылымын талдау.
Методикалық жоба:Популяция құрылымын меңгеру.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Популяцияның өзгергіштігі.
Сабақтың мақсаты: Популяцияның өзгергіштігін қарастыру.
Тапсырмалар:Ч.Дарвиннің табиғи сұрыпталу ілімін меңгеру.
Методикалық жоба:Генетикалық өзгергіштіктің негізгі сапалық белгілері: түсі, морфологиясы, хромосомалар инверсиясы, қан топтарын талдау.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Экологиялық жүйелердің, сонымен қатар популяцияның негізгі қасиеттері.
Сабақтың мақсаты: Экологиялық жүйелердің, сонымен қатар популяцияның негізгі қасиеттерін қарастыру.
Тапсырмалар:Популяцияның негізгі қасиеттерін талдау.
Методикалық жоба:Экологиялық жүйелердің маңызын анықтау, меңгеру.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Өмір сүрудің популяциялық және экожүйелік деңгейлері.
Сабақтың мақсаты: Өмір сүрудің популяциялық және экожүйелік деңгейлерімен таныстыру.
Тапсырмалар:Популяциялық және экожүйелік деңгейлерді талдау, айырмашылықтары мен ұқсастықтарын анықтау.
Методикалық жоба::Популяциялық және экожүйелік деңгейлердің ерекшеліктерін талдау.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Генетикалық өзергіштіктің жалпы мәні мен көптүрлілігі.
Сабақтың мақсаты: Генетикалық өзергіштіктің жалпы мәні мен көптүрлілігімен танысу.
Тапсырмалар:Генетикалық өзергіштіктің жалпы мәнінің ерекшелігімен танысу және көптүрлілігін меңгеру.
Методикалық жоба:
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Генетикалық өзгергіштіктің сандық бағасы.
Сабақтың мақсаты: Генетикалық өзгергіштіктің сандық бағасымен танысу.
Тапсырмалар: іріктеу, инбридинг, генетикалық дрейф, гендер ағамы, мутация ұғымдарын терең қарастыру .
Методикалық жоба:Популяция және популяция аралық генетикалық өзгергіштіктермен танысу.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
Тақырып: Генетикалық өзгергіштіктің өлшемдері.
Сабақтың мақсаты: Генетикалық өзгергіштіктің өлшемдерімен танысу.
Тапсырмалар:Генетикалық полиморфизм ұғымын меңгеру.
Методикалық жоба:Популяция және популяция аралық генетикалық өзгергіштіктермен танысу.
Сабақта пайдаланылатын суреттер Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
Бақылау сұрақтары: тест сұрақтары берілген.
Қоданылатын әдебиеттер:
Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986
|
2
|
5. МАГИСТРАНТТАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ:
5.1 Популяция генетикасы ғылымы туралы жалпы түсінік.
5.2 Харди – Вайнберг заңы, ерекшеліктері.Жануарлардың бейімделушіліктеріне байланысты өзгерістерге ұшырауы.
5.3Гендер ағымы және популяция құрылымы
5.4. Рекомбинация және генетикалық өзгергіштік
6. ӘДЕБИЕТ
Негізгі әдебиет
7.1.1 Жимулев И.Ф.Общая и молекулярная генетика. - Новосибирск: Изд. Сиб. унив., 2002.
7.1.2Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. Молекулалық биология. - Новосибирск, 2003.
7.1.3Лобашев М.Е. Генетика. - Новосибирск, 2002.
7.1.4 Садыкова Р.А. Молекулярная биология. Семей.2008
7.2 Қосымша әдебиет
7.2.1 Албертс Б., Брей Д. Молекулярная биология клетки, М., 1986 г.
7.2.2 Алиханян С.И. Общая генетика. - М.: Высшая школа, 1985.
7.2.3 Инге-Вечтомов С.Г. Введение в молекулярную генетику.М., 1983 г.
7.2.4 Быков А.П. Генетика человека. – М., 1978.
7.2.5 Бриге Ф., Нолэ П. Научные основы селекции растений. - М.: Колос, 1972.
1970 г.
Достарыңызбен бөлісу: |
