Бақылау диктанттары

Күн жылы еді. Аспанда бұлт жоқ. Хамит бір ескілеу жолмен келеді. Айнала қалың орман. Қайың мен терек ағаштары сарғая бастаған.

Кей жерлерде қыстаулар көрінеді. Қыстау маңында малдар жайылып жүр. Ағаш араларында киіз үйлер көрінеді. Жаздағыдай орман іші де, дала да у-шу болып жатқан жоқ. (44 сөз)

(С. Сейфуллин)

Қарағанды – еліміздегі үлкен қалалардың бірі. Сарыарқаның белесті, жазық, орта тұсында орналасқан. Батысы бұйратты жазық, ұсақ шоқырлардан тұрады. Ал оңтүстүгі таулардан құралған.

Аппақ Байжанов суыр інінің жанынан қара тас тапқан. Оның таскөмір екендігі анықталды. Кейіннен осы маңнан қала көтерілді. (38 сөз)
«Қазақстан» ұлттық энцеклопедиясынан

1.Мәтіннен заттың сынын, сапасын білдіретін сөздерді тапқыздырып, астын сызғызу.

Абай Құнанбаев – қазақтың ұлы ақыны. Абай Семейдегі медреседе төрт жыл мұсылманша оқыды. Сонда жүргенде өз бетімен үш айдай оқып, орыс тілін үйренеді. Абай он екі жасынан бастап өлең жаза бастайды. Абайдың жиырмадан астам әндері бар.

Абай – халықтың қамын ойлаған ақын. (40 сөз)


Біздің мұғалім

Қысқы түн. Үйлердің оттары сөнген. Тек мектептің шамы сөнген жоқ. Бұл – ұйықтамай отырған біздің мұғалім. Мен терезе алдында отырмын. Мектептің терезесіндегі шам сөнгенше күткім келді. Шыдамай ұйықтауға жаттым. Таңертең ерте ояндым. Ауыл әлі ұйықтап жатыр. Тек мектептің терезесінде ғана от жанып тұр. (42 сөз)

В. А. Сухомлинский
Шахтада

Біз қалада тұрамыз. Әкем шахтада істейді. Шахтер болуды мен де ұнатамын. Бір күні шахтаны көргім келді. Оның қайда екенін білемін. Анау биік қара таудың қасында, тау етегінде үлкен үй тұр. Шахтаға кірер ауыз сол жерде. Ақыры шыдамадым. Әкем сыйлаған қол шамды алып, тура шахтаға тарттым. (45 сөз)

Тапсырмалар:

1. 
   Шахтер деген сөзге дыбыстық талдау жаса.
   
2. 
   Әке деген сөзді пайдаланып, қаратпа сөйлем құрастыр.
   
3. 
   Зат есімдердің астын бір сызықпен сыз.
   

Аяжанның апасы дәріханада қызмет істейді. Аяжан апасының дәріханасында талай болған. Ондағының бәрі оған ұнайды. Тап-таза, жинақы. Дәріханада дәрі көп. Апасы басына тақия киеді. Үстінде ақ халат. Дәрігер оқушыларға, жұмысшыларға, құрылысшыларға, ауырған адамдардың бәріне дәрі жазып береді. Апасы жазып берген дәрілерді оларға тауып береді. Анасының жұмысы Аяжанды қызықтырады. (47 сөз)

Б. Соқпақбаев

Мәтіннен зат есімдерді тапқызып, астын сызғызу. Кім? Сұрағына жауап беретін сөздерге дыбыстық талдау жасату.

Нан астықтан алынады. Астықты өсіретін адам – диқан. Ол жыл бойы тыным таппайды. Көктемде жер жыртады. Жерге дән себеді. Дәннен егін көктейді. Диқан жаз бойы егінді баптайды. Күзде піскен егінді комбайнмен орады. Масақ толы дән қырманға тасылады. Егінді жинауға оқушылар да көмектеседі. Диқанның еңбегі бағаланады. (44 сөз)

Бір шыршалы тоғай ішінде серуендеп жүрген болатынбыз. Бір мезетте қараңғы тоғайға келіп кірдік. Тарлау соқпақ көрінеді. Осы кішкентай соқпаққа түсіп жүріп кеттік. Соқпақ бізді қалың шөбі бар алаңға алып шықты. Біз шүйгін жасыл шөп үстінде демалмақ болып жата қалдық. Иттің үрген даусы естілді. Ит қып-қызыл түлкіні қуып жүр екен. (49 сөз)

И. Корнеев