Бастауыш сыныптардағы ойын түрлерінің жүйесі. Қазақстан Республикасының «Білім туралы»
жүктеу/скачать 475,69 Kb.
|
2.Өлең шумағынан санды тауып ,оның құрамын анықта. Мінгені Исатайдың Ақтабан-ай Сүт беріп,сұлы беріп баптаған-ай, Зеңбірек үш атқанда дарымады, Құдайдың міне қара оңдағаны-ай. 3.Наурыз көжеге қосылатын тағамдарды белгіле,Олар нешеу болды?Сол санға байланысты не білесің? 4.Шоқан Уалиханоы Қазақстан мен Орта Азия халықтарының тарихына ,гео-графиясына әдебиетіне ,қоғамдық құрылысына қатысты еңбектер жазды. Олардың ішінде : «Қазақтың шежіресі», «Шона батыр», «Абылай», «18 ғасырдың батырлары»туралы тарихи аңыздары бар. Еңбектерінің атындағы дауысты,дауыссыз дыбыстарды санап ,сол сандармен теңдеу құрастыр. 5.Халықаралық әйелдер күні болған соң неше күннен кейін наурыз мерекесі жаңа жыл болады? 6.68бен 75 арасындағы жасырынып тұрған санды тапсаң Жаяу Мұса шығарған әндерінің санын білесің. 68,74,69,72,73,71,75. Ауызша есептерді есептегенде жаттықтыру үшін «Қай қолымда?» , «Үш әділ», «Сөз мәнісін байқайық», «Торғай мен бұтақ» т.б. Ұлттық ойындардың математика сабағында барлық түрін келтіруге бола-ды.Мысалы: «Теңге ілу», «Орамал тастау», «Арқан тартыс», «Көкпар тарту», «Бәйге», «Ақсүйек», «Алтын сақа», «Ханталапай» «Киіз үй жабдықтары»т.б. Мысалы «Алтын сақа »ойынында заттарды санай отырып,салыстыруды оқып үйренеді.Қайсысы көп? Қайсысы аз? Нешеуі артық ? Нешеуі кем?Есеп құрастыру,белгісіз қосылғыш,азайтқыш,азайғыштарды табуды білетін бола-ды. 1.«Ақ сүйек » ойынын ойнату үшін ,қағаздан сүйектің формасын кесіп алып,артқы жағына тапсырманы жазып қоюға болады.Оқушыларға бұл тап- сырманы таратып беріп,кім дұрыс орындаса сол бала ақ сүйектің иесі бола-ды. 2.Немесе ойынға сынып оқушылары түгел қатысады.Кестеде белгісіз сандардың орнында ақсүйек тығылып жатады.Кім дұрыс шығарса сол ақсүйекті алады. 3.Кім ақсүйекті көп жинаса сол ұтады.Ақсүйекті көп жинаған бала ма-дақталады. «Орамал тастау»ойыны теңдеу шешуге әріпті өрнектердің мәнін табуға болады.Сыныптағы оқушылар екі топқа бөлініп,бір-біріне қарама-қарсы отырады.Жүргізуші орамалды шеткі отырған балаға береді.Ол ойыншыға немесе қарама-қарсы отырған балаға теңдеу немесе әріпті өрнек жасыра-ды.Қарсы топтағы отырған бала орамалды қағып алып жауабын алады.Егер жауап дұрыс болса ол ойынды әрі қарай жалғастырады.Енді ол теңдеу жа- сырады.Жауапты тек орамал ұстаған,аты аталған бала ғана айтады.Мұғалім ойынды өзінің қалауынша күрделендіре береді. «Теңге ілу»ойынын мысалы көбейту кестесін өткен кезде пайдалануға болады.Сынып оқушылары екі ,үш топқа бөлінеді.Әр топтан бір бала «шыбық ат» мінеді.Сызылған шұңқырдың ортасына ыдыс қойып , шауып барып теңгенің артындағы мысалдарды шығарып ,оны ыдысқа салады.Қай топ теңгені көп әрі дұрыс шешсе сол топ жеңіске жетеді.Сондай ақ «Кім бұрын?», «Қаздар мен қасқыр», «Доп орталығы», «Доп үшін күрес», «Тартыспақ», «Ортаны тап», «Қоян мен қасқыр», «Мерген мен үйрек», «Көмбеге кім бұрын жетеді?», «Кім жылдам?», «Допты көршіңе бер» ойындарын өз іс –тәжірибемде қолданып жүрмін.Осындай жеңіл командалық ойындар оқушыларды тек дене жағынан ғана ширатып қана қоймайды,олардың білімдерін де шыңдап,басқа сабақтан алған білімдерін ширата түседі. “Бәйге” ойыны. Бәйге ойыны ат жарысы. Оған жүйрік, бапталған атпен шабандоздар қатысады. “Қазақша күрес ойыны”. Бұл ойында «Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар» дегендей білімдерін есеп шығару арқылы көрсетеді. “Сақина салу ойыны”. Бұл ойынға қатысушылар екі-екіден қатар отырады. Ойын бастаушы адамның қолында сақина болады. Ол сақинаны қолдан қолға, жүгіртіп отырғандардың біреуінің қолына салу керек. Алақанына сақина түскен адам мұны қасындағы көршісіне білдірмей орнынан шапшаң тұру керек. Егер ол тұра алмай қалса айып төлейді. Ал біз ойын ретінде білім және еңбек туралы мақал-мәтелдер айтамыз. “Қыз қуу” ойыны. Тақтаға бір ұл мен бір қыз шығып, тездетіп есеп шығарады.Егер ұл бала бұрын шығарса, қызды қуып жеткен болып есептеледі, ал қыздан қалып қойған жағдайда айып төлеу ретінде қыздың қойған сұрағына жауап береді. “Арқан тарту”. Оқушылар парта бойынша екі топқа бөлініп, тақтада жіпке ілінген тапсырмаларды кезек-кезек шығып орындайды. Әр шығарған есепке сәйкес жіпті өз тобы жағына қарай тартып отырады. Қай топқа жіптің көп бөлігі жетсе сол топ жеңімпаз аталады. Бала ойынмен өседі. Осыны жақсы түсінген бабаларымыз ұлттық ойынның небір түрлерін ойлап тапқан. Ана тілі ,қазақ тілі сабақтарында сабақтың тақырыбына байланысты мақал-мәтелдерімізді де қолдануға болады. КІМ ТАПҚЫР? Ойынның мақсаты: Оқушылардың ойлау қабілетін сөздік қорын, дүниетанымын кеңейту. Жігіт сегіз қырлы (бір сырлы).
19. Бермегенге бесеу де көп, (алғанға он болса да аз) 20. Бір құмалақ, (бір қарын майды шірітеді) Жұмбақтар: (математикалық атаулар мен ұғымдарға байланысты) 1. Доп емес, дөңгелек емес, Ұқсас бірақ достарым. Фигура ол ең негізгі, Дәл жауапты қостадым. (Шеңбер) 2. Бүтін сан, бөлшек сандар, Барлығы да бар онда. Бұл қандай сан айтыңдаршы Оң, теріс сан бәрі осында (Рационал сандар) 3. Нәрселерді санағанда, Керек ол бізге ауадай. Айтыңдаршы бұл қандай сан Жан-жағыңа қарамай. (Натурал сан) 4. Жоқ өзінде бас та, қас та, мойын да, Ұзындығы жазулы тұр бойында. (Сызғыш) 5. Санасаң сан жетпейтін нүктелерден, Құралған фигура бар қарапайым. Салу үшін сен оны сызғыш ізде, Бұл не өзі, бар ма, сірә, дара пайым. (Түзу) 6. Егіз туған қос жүйрік, Жарыса шауып терлейді, Бірін-бірі көрмейді. Дамылсыз қанша шапсада, Бір мәреге келмейді. (Паралель түзулер) 7. Нүктеден 2 сәуледен құралған Айтшы бұл не екенін? (Бұрыш) 8. Айқасқан екі таяқ, тұрады жоқты сұрап. (х) Санға қатысты жұмбақтар: 1. Бір, үш, бес, он, Жиырма, елу, Жүз, екі жүз, мың бар. Әрқайсысының құны бар. (Теңгелер) 2. 100 мүйізі бар Үстінде киізі бар. (Киіз үй) 3. Қос құлақты 100 тісті, Жүзінен бірақ іс түсті. (Ара) 4. Бұлбұлдың 2 құлақ, 1 басы бар Салдыраған 8 жерден таңбасы бар. Бұлбұлды жолға салып айдағанда, Салатын неше түрлі жорғасы бар. (Домбыра) 5. 64 бөлмеде 32 тұрғын бар. Ақ, қара қып бөлгенде Бірін-бірі қуғындар Ханы үшін де, жаны үшін де Бермейді олар намысын. (Шахмат) 6. 1 ағаштың 12 бұтағы бар Әр бұтағында 30-дан жапырағы бар. Жапырақтың бір жағы ақ, Бір жағы қара кәнеки ойлан тап? (жыл, ай, тәулік, күн мен түн) 7. Өзі 4 қанатты және 6 аяқты, Сөйтсе де тікұшақтың көшірмесі сияқты. (Инелік) 8. Екі айнасы бар, екі найзасы бар, Төрт сылдырмағы бар, Бір шыбыртқысы бар. (Сиыр) 9. Аяғы біреу, қолы жоқ, Шиыр-шиыр жолы көп. (Қалам) 10. Екі ағайынды екеуі де бір үйде, Бірін-бірі көрмейді. (Көз) 11. Таңертең 4 аяқты, Түсте 2 аяқты, Кешке 3 аяқты. (Адамның қартаю кезеңі) 12. Бес ін, бес іннің аузы бір ін. (қолғап) 13. Екі желім – күйдің көрігі, әннің көлігі (домбыра) 14. Тоғыз белбеу, қос жібек, Екі мұрын бір шүмек. (домбыра) 15. Қарнында бір көлдің балығы бар, Немесе жандының алыбы бар. (Кит) 16. Жүз төрт түйме, он бір ине. (Есепшот) 17. Торы тай, табанында төрт ай. (Таға) 18. Басында таяғы бар, Төрт аяғы бар, Сегіз тұяғы бар, Иегінде сақалы бар. (Ешкі) 19. Ақ шапан үсінен, Алты ай бойы шешпейді, Қара шапан үстінен, Алты ай бойы түспейді. (Қыс пен жаз) 20. Математикалық сыныптан тыс жұмыстарды біріншіден оқушылардың сабақ үлгерімін көтерсе, екіншіден олардың шығармашылық қабілетін дамытып, ой-өрісін кеңейтеді. Жаңылтпаштар: 1. Айқыш бұрыш, айқыш бұрыш Тең-тең бұрыш, тұтас бұрыш Тұтас бұрыш, тұтас бұрыш Сәйкес бұрыш құрған бұрыш Жазыңқы бұрыш құрған бұрыш. 2. Бес түп алма, «бестік» алғандікі Төрт түп алма «төрттік» алғандікі «Төрттік» алған бес түп алма алмайды, «Бестік» алған төрт түп алма алмайды. Санамақ: 1. Бір-бірімен жарысқа Төрт аю, бір арыстан Екі қой мен бір түлкі Бәрі нешеу кім білді? (8) 2. Түйе, бота маң басқан, Төрт аяғын тең басқан Шұнақ құлақ бес ешкі Қос лақты қос ешкі Төрт қозылы екі қой Бәрін бірге санап қой. (6) 3. Дүкеннен мен сабын алдым, Оның және қабын алдым. Екі дәптер, бір қарындаш, Тіс ысқышты тағы алдым. Есептеші сонда бәрі (6) 4. Мынау да бір санамақ Өздерің көр саралап: Төбеден төрт бөктердегі, Андытып қос бөктергі, Шаңқылдаса көп қарға, Үн қоспапты көп қарға, Сәкем ап бір дауыстан, Безектеп бес сауысқан. Алты белден асыпты Тым-тырақай қашыпты. Үш үкі үркіп ұшыпты, Тасқа құлап түсіпті. Жарда жеті жапалақ Отырғанда қаталап Топ – топ тоғыз тоқылдақ Қарғып кеткен топырлап Сөйтіп қызық іс болды Бәрі қанша құс болды ? 31 құс[14, 22] 5. Бақшаға Сегіз саулық, Жақсы аға Тоғыз тауық, Көп-көп Он торпақ. Ойыншық Болма есепке сен шорқақ! Келді алып: Ауызша, Бір балық, Жазбаша Екі есек, Қосып шық. Үш үйрек, Бақшаға Төрт түлкі, Жақсы аға Бес бүркіт, Қаншама Алты арғымақ, Әкелді Жеті жарқанат, Ойыншық? (Жауабы: 55 ойыншық) [14, 23] 1.Ұлттық ойын бала денесінің дұрыс қалыптасуына мүмкіндік туғызады. 2.Ұлттық ойын баланы тек денесін ширатып,денсаулықтарын жақсартып қана қоймайды,сонымен қатар пәндерден алған білімдерін толықтырады. 3.Ойын арқылы баланың ойлау қабілеті дамиды. 4.Ойын шыдамдылыққа , төзімділікке үйретеді. 5.Қазақ халқының ұлттық ойындарын,тапсырмалар жүйесін барлық пәндерде ұтымды пайдалану негізінде ұлттық ойындарды қолдану білім деңгейлерін көтеріп қана қоймай ,өзін-өзі тәрбиелеуде, өзін-өзі дамытуда көмек береді,бастауыш білім беру процесінде тұлғаның тәрбиелік кеңістікте рухани даму мүмкіндігіне жол ашады. Қорытынды Ойын- баланың алдынан өмірдің есігін ашып,шығармашылық қабілетін оятып,бүкіл өміріне ұштаса береді.Сонымен қатар ойын тынысы кең алысқа меңзейтін,ойдан –ойға жетелейтін ақыл-ой жетекшісі,денсаулық кепілі,өмір тынысы. Олай болса, бүгінгі таңда өздеріміз тәлім-тәрбие беріп жатқан бүлдіршіндер ертеңгі күні тек білімді кадр ғана емес, Отанын жанындай сүйетін, ұлттық тарихы мен мәдениетін қастерлейтін, рухани кемелденген азамат болып өсіп жетілуі қажет. Өзінің қазақстандық екенін, Қазақстанда туғаннан әрбір бала мақтаныш ете алса ғана-біздің бұл ісіміздің нәтижелі болғаны. Сонда ғана біз, ұстаздар, бүгінгі заман алдымызға қойып отырған күрделі міндетті абыроймен атқарып, еліміздің болашақ азаматтарын тәрбиелеп өсірдік деп сеніммен айта аламыз. Ынтымақ, бірлік, сыйластыққа қазақ жастарын бала күннен баулысақ, ел іргесі сөгілмек емес деген ойдамыз.
1. Бастауыш сыныптардағы ойын түрлерінің жүйесі.......................3- 7 бет 2.Дамытушы ойындар..............................................................................8-18 бет 3.Ұлттық ойындар....................................................................................19-28 бет 4.Қорытынды..............................................................................................29 бет 5.Пайдаланылған әдебиеттер....................................................................30 бет Қолданылған әдебиеттер:
1. Крупская Н.К. Таңдамалы педагогикалық шығармалары. Алматы. 1973. 2. Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения. Москва, 1986. 3. Щукина Г.И. Проблемы познавательного интереса в педагогике.Москва. 1971 4. Выготский А.С. Игра и ее роль в психическом развитие ребенка. //Вопросы психологии. 1966. 5. Качество знаний учащихся и пути его совершенствования // Под ред. Скатника М.Н.,Краевского В.В.Москва. 1978. 6. Ушинский К.Д. Избранные педагогические сочинения. Москва. 1969 7. М.Жұмабаев. Педагогика. - Алматы: Ана тілі, 1992. -160 б. 8. Г.Қ.Нұрғалиева. Педагогиканық логикалық-құрылымдық курсы, - Алматы, 1996. 9. Оконь В. Введение в общую дидактику. - Москва: Высшая наука, 1990. 10. Бабанский Ю.К.. Методы обучения в современной общеобразовательной школе. - Москва: Просвещение, 1985. - 208 с. 11. Педагогика. Учебное пособие для студентов педагогических вузов и педагогических колледжей / Под. Ред. П.И. Пидкасистого. - М: Педаг. Общество, 1998. - 640 с. 12. М.Жұмабаев. Педагогика. - Алматы: Ана тілі, 1992. -160 б. 13. Оконь В. Введение в общую дидактику. - Москва: Высшая наука, 1990. 14 . Бастауыш мектеп,2006-2010жыл №5,6,8,7,2,1.
Бұл құралда бастауыш сынып буыны бойынша барлық пәндерден оқушылардың зейінін шоғырландыру, есте сақтау қабілетін, кеңістікте дұрыс және дәл бағдар ұстай білу қабілеттерін, икемділігін дамыту мақса-тында ойын түрлері берілген. Бұл ұсынылып отырған көмекші құрал бастауыш сынып мұғалімдеріне, даярлық тобының тәрбиешілеріне,әдіскерлерге арналған. жүктеу/скачать 475,69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
