epiciH,  жусау-  ын бузганга - айып. Kyfieyi кайтыс болса, эйел1  6ip

5Kecip эйел «ерден кетсе де елден кстпсвд». куйеушщ ага не­
месе iHiciHe турмыска шыгуы тшс. Егер эйел баска 6ipeyre кететш 
болса, бул «’/Kccip дауы» зацымен шешшедт
«Табалдырьщты басу» казак арасында жаман ырым рет1нде 
осы кунге дешн сакталган. Мыс алы: «Табалдырыкты баспа», 
«табанынды тартпа», секшд1 тиымды келт1руге болады.
Сонымен, 6i3 Бiл i к пен Жосыктьщ казак ел1 хандарыньщ 
жаргысына жэне ел1м1здщ эдет-гурып зандарына айналганын керш 
отырмыз. Шындыгында Бiл i к пен Жосьщ зандары халык журегшен 
орын алып, дуние таным сабагы рет1нде ¥ л ы далага кец жайылган. 
Алгашкы нускадагы Бiл i к пен Жосык аты умытылганымен, маз- 
муны OMip cypin келедт
Б1рнеше мьщ жыл бойы кордаланган кешпел1 ем1рдщ зац 
ережелер1 кешннен «Жет1 жаргыныц» мазмунына ещц, оныц 
н еп зп аркауы болды. Каз дауысты Казыбсктщ «Жет1 жаргыдагы» 
улагатты кызметт 1685 жылы басталды деп сссптсймп.
Казактьщ жакын Kepniici, б1рде жау, б1рде дос, тонныц iniKi ба- 
уындай жакын калмак ел1 озшщ билер кенеслн «Найман жаргы» 
(Найман зарго) деп атапты. Найман деген сез калмак тш н д е 
ceri3 деген санды керсетедт Жоцгар коцтэжшершщ жанындагы 
жогаргы бнлп< кенеciне калмактыц улкен руларыныц ец атакты де­
ген сепз басшысы катысып отырган.
1710 жылы Каз дауысты Казыбек барша казакка танымал 
гана емес, алты алаштыц баласынан абыройы аскан дана Кесем 
сссбшдс уштщ 6ipi санатына iniнд1. Соныц долслi «Ормандай 
кеп Орта жуздщ» орда бш атанды. KbIPbIIs жас адамныц кайраты 
шындалган, рухани к ем ец гер л т толыскан кезi. «Жет1 Жаргы» 
кабылданар туста Казыбек би 44 жаска караган шагы едт Оныц ел 
тагдыры шешшетш ipi кецесте, мэмлегерлш сапарда алмас кылыш 
болып, жаркырап кершетш1 де осы кез едт
Typni ацызга сай, Кецесте уш жуздщ и п жаксысы тугел бас 
коскан. Bip мэл1меттерде ец тацдаулы деген токсан би сез алып, 
казактьщ эдет-гурпы, кукьщтьщ кез-карасы, ел болашагы туралы 
шюрлерш б1лд1рген екен. Осыншама сезге, niKipre корытынды 
жасап, nicipin шыгару курметт уш жуздщ уш майталман ж у й р т .
217

ауызы дуалы Теле, Казыбек, Эйтекеге жуктелш-п. Осылардьщ 
корыткан бшпк жобасын казак «Ж ел жаргы» деп айтайды.
«Жет1 жаргы» - кешпел1 елдщ мындаган жыл бойы езш щ
eMipiH, турмыс-т1ршшгш, мемлекеттшш мен рухын камтамасыз 
еткен кукыктык угымдардыц жиынтыгы, мэш. 

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: