Ббк 84 (5К;аз) б к азыбек Би Келд1бек лы
жүктеу/скачать 5,8 Mb. Pdf көрінісі
|
kazybek
§ 2. Менинк 1. Менппк угымы малга, жерге, адамга (кул не куц), пт пен куска, дуние-мулшке катысты колданылады. 2. Менппк - мемлекетпк, когамдык, рулык, жеке бастыц мен- miri т. б. болып белшедт 3. Мсншн< хакы - сатып алу, айырбастау мурагсрлнчкс калдыру, снплгс беру, арнау (кудайы, садака, сыйлау) аркылы пайда болады. 4. Мемлекетпк менппк жерге, малга, калалар мен коныстарга т. б. дунпеге катысты пайда болады. 5. Мемлекетпк менппктщ жауапкер1 мемлекеттщ саяси бшпк nenepi хандар мен улыс султандары болады. 6. Хандар мен султандар мемлекетпк менппктщ Heri3ri жауапкер1 сссбшдс Жаргыныц алдында есеп берш отырады. 245 7. Мемлекет карамагындагы кала мен коныстардан алым- сальщ жинауды хан мен улыс султандары icKe асырады. 8. Кала халкы мен отырьщшы егшшшер мемлекет пайдасына, казынасына, жыл сайын ез ешмшщ 1/10 белшн берш отыруга тиют1. 9. Даланьщ кешпслк мал баккан халкы мемлекет пайдасына, казынасына жыл сайын ез ешмшщ 1/20 белшн отыруга T n ic T i. 10. Хан мен улыс султанына эр ата баласы жылына “сотым” берш отыруы тшс (сотым эрюмнщ жагдайына карай бершед1). 11. Жол сапармен журген ел басшысына (хан, улыс султаны, Орда 6ni, улыс 6ni) эр отбасы арнайы сыбата 6epyi тшс. 12. Мемлекет муддса уппн ел басшылары (хан, султандар, билер) ел устшен зекет жинаута хакылы (елдщ 6ip белш жутка ушыраган жагдайда, жаугершЫк кезшде, елшшк аттандыру уппн, туткыннан ез кандастарын босатып алу уппн). Зекет туралы Зекет басы азат, шаруашылыгы бутш азаматтардьщ бэрше бiрдей м1ндет. Егер тапкан пайдасы не болмаса шаруашылыгыньщ еш\п езше, эйел1, бала-шагасына жетш артылатын болса, кысы- жазы к и с т ш к ш м ш , мшетш келшн, жейтш тамагын, аяк-табагын, тесек-орнын, уй-жайын актаса зекет беру парыз болады. Зекетп 6ipiHini кезекте жарлы-жакыбай, бейшараларга, наукас адамдарга, ел муддса уппн жумсалатын шыгындарга, кажы жолы- на барамын деген нашарларга, узак жолда журш мусэшрл1ктен жокшыльщ кешкен адамдарга беру парыз. Эр адам ез менштнен зекет берерде ец алдымен ез агайыны, не Kepininepi жокшылык керсе, соларга кемектескеш абзал. Жакын, Kepmi адамдарга карасу дэулетп казакка уэж1б болмак. Туйе малыныц бестен кемше зекет жок, бес туйеден тогыз туйеге дешн - 6ip кой, он туйеден он тертке дешн - ею кой. Он бестен жиырмага дешн - уш кой, жиырмадан жиырма беске шешн - терт кой, жиырма бестен отыз алтыга дешн - тайлак, яки 6ip тайлактыц басын телемек, отыз алтыдан кырьщ алтыга дешн - кунажын шген, кырык алтыдан алпыс беске дешн - 6ip беске 246 шыгар атан, алпыс бестен жетшс алты га дешн - бест1 туйе, жетшс алтыдан токсан 6ipre дешн - ею цунажын 1нгсн. токсан б1рден жуз жиырмага дешн - ею донсжш 1нгсн. жуз жиырмадан аскан соц эр бес туйеге - 1 кой косыла бередг Снырдыц отызынан кемше зекет парыз жок. отыздан кырыкка дешн сныры бар юсщен жүктеу/скачать 5,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|