6ip
кун,
6ip
тун жатып цайтцан екен сонда. Бул кезде
Алшынбайдьщ жиырмага жетпеген уыз жас куш екен. Шоц
6
ид
1
шыгарып салу уппн
epin
шыгып Айыркезец деген таудыц туб1нде
аттан тусе цалып улыцеат сурап: - «Кеше бссщдс барып тускеннен
6yriH бссшдс аттандыцыз. Ci3 тускеннен бастап аттанганыцызга
шешн алдыцызда жулдыздай агып сейлед1м де отырдым.
Bip
цацпадыцыз, сгздсй
Kici
цацпайтугын мешц сез1м сонша мултпчхп
болып
Kerri
ме, болмаса меш де ацымак
Kepin,
эуешлешп кстсрсщ
д ед щ з бе?», - депп.
Сонда Шоц би айтыпты:
- Сенщ ана 6ip сезщ нщ анадай 6ip солсюгп бар едк мына 6ip
созщ пдщ мынадай 6ip селскст1 бар сд1 деп журт алдында, топ
ортасында пэлен-пэсуан демегешм царадан хан болды деген Шоц
да буган 6ip ауыз 6ip нэрсе айтуга жарамады деп ел in цатыцтай
цатып, суттей уйып цалтия царап цалсын дегешм гой», - дегенде
Алшынбай жылап жлберген екен.
390
Сонда Шоц би: - «Айыр кезещц умытпассыц, 6ip карауын кай-
тарарсьщ, балам», - деп журе берген екен.
Алшынбайга к с л т Каз дауысты Казыбек басына конган дуа
таусылды. Бепмысьщ эулие бЫ п айтты ма, элде елдщ езш щ туйген
ойы ма казактын бацуат заманы Казыбсктщ уппнпп урпагыньщ
заманында бгтп. Орта жуздщ накты магынасындагы соцгы Орда
бш
Ti.iCHmi
ед1, оныц заманында алты улыс ел - аргын, найман,
ксрсй-уак. конырат-кыпшак болып
6ip oipiMCH
аралас-цудандас,
таныс-бЫ с едг Орта жуз алты канат ац ордадай болды, сол орда-
ныц тебе бш
Ti.iCHmi
едь
Алшынбай заманында цазац б1ржолата орысца бодандыцца мойын-
сунды. Жердц алды дегенше, c.%ii алды. 1822 жылдан 6epi «Жаргы»
тэрпбше сэйкес Орта жуз эимпплж округтерге белщщ. Терелерден
ага султан сайлады, цара суйектщ элдюше болыстыц та тшп цалды.
Осьщан жуз жыл бурын Yш жуздщ баласына бишс айтцан Каз дауысты
Казыбек заманы оныц ш еберелертц тусында цисьшсыз ертек кер1цщ,
ол тугш Бекболат пен Тшенпп дэу1р1 де ацыз сияцты ед1.
Орта жуз же pi ндс 1824 ж. ашылган алгашцы о к р у т ц 6ipi
Каркаралы. Осы жерде баягыда Нуралы биге epin келетш Бекейд1ц
балаларын ага султан сайлап, хан деп марапаттап цойып Алшекец
царакесек баласын ацылга салып багып отырды. BipaK отырыц-
шылыцца бет алган, эр жерде терелер мен билер ез-ара жан-
жалдасцан цазац же pi ндс дэстурл1 саяси цундылыцтар, мемлекет
деген мудде еше бастап сдк
Жайлауы салцын, цысы жылы,
Бес Цазылъщ Сарыарца.
Шыцгыс, Машан тутасцан,
Edipeit, Мыржык, нуды ойла.
М алга myuzin ой Тундт,
Мацырап жатцан цой тундт
Ж ер
K i n d i z i
Ушцара
Ыцыранган тол, Ш уды ойла
Берекеге эрекет,
Жemiм ж еар басына,
391
Цара кун туды оны ойла.
Боцты, Кент, Талдывзен,
К,арацуыс, Жарлы взен
Мал Kin d m жepлepдi,
Одан да цутты Куды ойла.
(Буцар жырау толгауы)
Каз дауысты Казыбек урпагы ел мен жердщ тарихын ойламайын
деген жок. ойдагысын icKe асыруга заман мумющцк берд1 ме?! XX
гасырдыц басында азаттыцтыц тацы атып келе жатыр деп, дабыл
кагып. уран салып Алаш азаматтары осы Бес Казылык-Сарыаркада
ту KOTepin шыцты. Олар тоуслспдпчкс конституциялыц жолмен,
бсйб1т. занды турде жетем1з деп ел жлгсрш азаттыц куресшщ жаца
сарабына салды. Казац же pi ндс тыц когамдык акуал. курестщ жаца
эдю-тэсшдер1 калыптасты. Каркаралыда жазылган петициялар,
ел талкысына тускен мэселелер Алаш Орда багдарламасыныц
нег1зш салды. Б1з цазац халцына тэуслспдп< жолын нусцаган осы
улгшердщ цайнар кез1 Каз дауысты Казыбектщ енегел1 OMipi, цасца
жолы, рухани мурасы деп бшем1з.
Ацтанберд1 жырау:
-
Уай, К,азыбек, К,азыбек,
Ел сыйлаган агасыц.
К,ызыл тымен кeлmipдiц,
Ойрат-цалмац тэубэст.
Басын цостыц цазацтыц,
Болсын деп эр-кез азат кун!
Буцар жырау:
-
К,аз дауысты К,азыбек,
Шацшацулы Жэтбек,
К,ара керей К,абанбай,
К,анжыгалы Богенбай,
Орманнан коп Орта жуз,
Содан шыццан торт mipeK, -
дсйдк
392
Каз ы мост Казыбскулы
1685-17?? ж.
Казыбек бабаньщ
бэйбш ссш сн туган туцгыш баласы.
Орта жуз
Достарыңызбен бөлісу: |