Kici  атшым жок, атты тарата алмаймын,  6ip

Сонда ханым турып. аты Карабас екен:
- Хан, ол дурыс болмас. Казак деген кабыргалы калын ел 
гой. «Елппге ел1м жок» деген. Жат елдщ слипа келгенде, хандьщ 
касиет
1
щц сактап, сезш тындау керек. Сен жуз icicim enripin жай- 
лана алмассьщ, жуз атты жылкыга косып бай бола алмассьщ. Жас 
ат дегешц тулпар болып журмесш, жас бала дегешц суцкар болып 
журмесш, байкау керек, - деген екен.
Сонда хан турып:
- Олай болса аттарын жылкыга косындар, елшшерд1 ертец 
ордага жинандар, ез1ме 03i, сез1ме сез1 сай келетш адамы болса 
оны керешн, сай келмейтш болса жазасын сол арада берешн, - деп 
уоз1рлсрш таратыпты.
Ерте Hi не ко нто ж i езш щ 6ip данышпан сыншы карнясын 
шакыртып алып:
- Мынау казак enniinepi келш жатыр, олардьщ сезi не есе бер- 
сек, субем1зд1 суырып кетет1ш бар ма екен, сен барып осыларды 
сынап келш1, - дейд1.
Кария:
- «Жарайды», - деп колына таягын алып, кепш1л1кке кел1п 
эркайсысымен ею-уш ауыз сезге кел1п, булардьщ inimeH ештеце 
таба алмагандай болады.
- «Алыстан келген ел гой, ат-тоны кандай, сайлы ма екен»,
- деп аттьщ iniiH аралайды. Аттьщ iniiHe барса, Казыбек аттьщ 
ш ш д е шалкасынан 
Tycin 
уйыктап жатыр екен. Ею колы ею жакта, 
ею аягы ею жакта, аузынан жалын аткылап жатыр. Карпя баланы 
ары-бер1 айналып турып калады.
Осыны ханга айтып барады:
- Мен мынау кепш ш ктщ iniiHeH сен шошптындай адам таба 
алмадым, 
6ipaK 
мен баска 6ip нэрседен шошып келд1м, - депп.
- Хан «неден шошыдьщ?» - дейд1.
Сонда Карпя:
- Жылкыньщ 1ш1нде 6ip жас ж т т жатыр, ею аягы ею жакта, 
ею колы ею жакта, кулаш урып жатыр екен. Аузынан жалы- 
ны аткылап тур. «Аузым жеткенше сейлеймш, колым жеткенше 
сермейм1н, аягым жеткенше журем1н, тещрект1ц терт бурышына
65

болса да сейлесуге жараймын, хальщты кара шыбындай аузыма 
уймелетемш», - дсйдк
Сонда хан турып:
- Сен де аузынды басып, акылыннан шатасып жур екенсщ. Ол 
03i жас болса, 03i аттьщ 1ппнде жатса, бул жолы атына не болып 
кайтар. Ол ер жетш субем1зд1 суырганша талай OMip отер. Олай 
болса, буларды камап. кантармайык, - дейдк
Содан соц олардыц ыцгайлы атка мшгендей, ыкшам кшм ки- 
гендей жшттер1 келш:
- «Сезге дэмелщ калмандар», - деп шакырып келедг
Жас Казыбек те аттыц ш ш д с калмай, улкен жш ттермен 6ipre 
хан ордасына 
Kipin 
келедг Сонда хан ашулы жузбен, тусш суытып, 
муртын тЫ рейтш:
- Иэ, казак, неге келдшдер, айтатындарыц болса, айтындар, - депп.
Булардыц басшысы Тэйгелтср би жаратылысында асып айт-
пайтын Kici екен, «о» дегеннен шаркылдасып, шацкылдасып кай- 
теъиз деген Kicinie:
- Ozisdi влецге байладъщ,
0pлiкmi твменге байладъщ.
Алдияр тацсыр, алдыца келдт.
Берсец алдъщ, бермесец цалдъщ,
Ce3di езще салдъщ! -
деп, уш-торт ауыз такпакпен созш сыпайы кайырган екен.
Сонда асып турган тэкаппар Конто ж 
i 
хан Тойгелт1р бидщ те- 
мендеп сойлеген созi не мереш устем болып:
- Олай болса, кешке дешн 6ip жауап кайтарармын, жауап 
кайтпай калатын кун болса, ат-тонныц амандыгында елд1 тапкан 
да 
Tepic 
болмас, - деп-п.
Сойтш, Тэйгеллр уш-торт ауыз такпакпен сезд1 бастап 6epin 
ед1. оны хан ею ауыз созбен y3in тастады. Yз1лген сезд1 жалгап 
казак жагынан ешюм ештеце дей алмайды. Казак-калмак таразыга 
тускендей болды. Казак слиплср1 тыгырыкка тыгылды. Сонда 
Казыбек eciK жакта оз1шц ж1пт!шц жанында суйешп отыр ед1, ай-
66

нала 6ip карап. еш им ештеце демеген соц, орнынан атып т^рып, 
хан Бертюке жетш барып:
Ерден ердщ neci артъщ.
Enmecmipzen свзг артъщ.
М алдан - малдыц neci артъщ,
Eip-ац асым emi артъщ.
Ж ерден - жердщ m c i артъщ,
Eip-ац уыс iuo6i артыц.
М тдетт е алган свзден,
Ш егтген ж тттен,
Олген аюдыц emi артыц, -  
дсйдк
Содан кешн, Конто ж ire жетш келш, карсы т^ра калып:
- Ел ебелек емес, ер кебенек емес, дат таксыр! - дсдк 
Сонда хан:
- «Ой, езщ жешщц айтшы, атыц и м ?» - депп.
- Атым Казыбек, экем Келд1бек, халкым казак, руым Каракесек.
- депп.
- Ал датынды айтшы! - д еп п хан.
Сонда Казыбек:
- 
«Ei3 цазац деген, мал баццан eлмiз,
Ешюмге соцтыцпай, жай жатцан eлмiз.
Eлiмiздeн цут-береке цашпасын деп,
Жepiмiздiц шетт жау, баспасын деп,
Найзага yKi таццан eлмiз.
Eiu6ip душпан басынбаган eлмiз,
Басымыздан ce3di асырмаган eлмiз.
Досымызды сацтай быген eлмiз,
flaMi тузын ацтай быген eлмiз.
Асцацтаган хан болса,
Хан ордасын таптай быген eлмiз.
Атадан ул туса, цул боламын, деп тумайды,
Анадан цыз туса, куц боламын, деп тумайды,
67

¥л мен цызды цаматып отыра алмайтын eлмiз.
Сен цалмац та, 6i3 цазац,
Царпысцалы кeлгeнбiз.
Сен 

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: