Білім беру бағдарламасы 6В01510 «География-Тарих»
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
|
Жаратылыстануды оқытудың теориялық негіздері
- Бұл бет үшін навигация:
- Галактикалық жыл
| Бүкіл әлем (Ғалам) – уақыты және ке ңістігі шексізбізді қоршап тұрған материалды дүние. Же рге жақын (жер атмосферасынан тысқары жатқан кеңістік), планета, жұлдыз, галактика аралық, жеке аспан денелері бар (жұлдыздар, планета, астеройдтар, газ және шаң-тозаңдар) кеңістік.
Жарық жыл – жарықтың бір жылда кес іп өтетінарақашықтығы. Біздің әлеміміз санс ыз жұлдыздар мен плане талардан және шаң-тозаңдар мен газдан тұрады. Аспандағы көптеген жұлдыздардың жиынтығы – галактиканы құрайды. Біздің галактикамызды Құс жолы деп атайды. Біздің галактикамыздың құрамында миллиондаған жұлдыз бар. Әрбір жұлдыздың біздің Күн сияқты өзінің жүйес і бар. Күн де басқа жұлдыздар сияқты Құс Жолы галактикасының орталық нүктесінен айналады. Орташа жылдамдығы 828 000км/сағ. Шамамен 230 миллион жылда бір рет айналып өтеді. Құс жолы спиральды галактика. Бұл уақытты Галактикалық жыл деп атайды. Күн жүйесі. Адам және оның айналасындағы тіршіліктер күнн ің жарығының арқасында тіршілік етуде. Күн – жер бе тіндегі жарықтыңжәне эне ргияның көзі. Сондықтан да адамдар және оны қоршаған дүниен ің барлығы күнн ің жарығы нәтижес інде өмір сүруде. Егерде Күн болмаса жер бе тінде жарық болмас еді, себебі Жердің жарық бөліп шығару қабілеті жоқ. Күн сәулес інің қуаты болмаса жануарлар мен өсімдіктер өмір сүре алмаған болар еді. Күн – балқыған ыстық газды жарқырап тұрған өте үлкен шар. Күн жүйес індегі ең үлкен аспан денесі. Галактика шеңберінде күннің өлшемі орташа деп есеп теледі. Күнненде үлкен жұлдыздар бар, алайда, олар өте ұзақта орналасқандықтан жарқырап тұрған нүкте сияқты көрінеді. Күн мен Жердің орташа арақашықтығы 150 млн шақырым. Күн жүйес і Күннен және оны айнала қозғалып жүрген планеталардан тұрады. Күн жүйес іне се гіз плане та кіреді: Меркурий, Шолпан, Же р, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Неп тун (12-сурет). Бұлардан басқа бұл жүйеге ғаламшарлардың серіктері, астероидтар, кометалар және метеорлар да жатады. Күн жүйес інің орталығы – Күн. Планеталардың өздерінен жарық шығару қасиеті жоқ. Күннен түскен сәулені шағылыстырып жарқырап тұрады. Сондықтан да аспанда жұлдыздар сияқты жарқырап тұрады. Плане талар ерек ше жол – орбита арқылы Күндіайнала қозғалады. Орбита деген іміз – Күнді айнала қозғалатын плане талардың жолы.Күн айналасындағы плане талары және аспан денелерін қосып – Күн жүйесін құрайды. жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|