Білім беру бағдарламасы 6В017 «Қазақ тілі мен әдебиеті», В37 «Филология:қазақ тілі»

Баяндау, анализ, синтез, сұрақ-жауап, интерактивті, көрнекілік (суреттер, кестелер, әлем тілдері картасы, дүние жүзі және тілдік семьялар карталары), ТОҚ, оқытудың жаңа әдістері.

5. 
   Негізгі әдебиеттер тізімі
   

1. 
   Бахтин М.М. Эстетика словесного творчества. М., 1979.
   
2. 
   Бахтин М.М. Вопросы литературы и эстетики. М., 1975.
   
3. 
   История эстетики. Памятники мировой эстетической мысли. М., 1967.
   
4. 
   Гегель Г.В. Эстетика. 1-4 Т. М., 1968.
   
5. 
   Поспелов Г.Н. Искусство и эстетика. М., 1984.
   
6. 
   Молдабеков Ж., Қасабек А. Шығыс философиясы: Оқу құралы. А., 2001.
   
7. 
   Ислам. Энциклопедиялық сөздік. А., 1991.
   
8. 
   Асқарова Л., Исмағамбетова З. Ежелгі шығыстың рухани қайнарлары. А., 1998.
   
9. 
   Егеубаев А. Кісілік кітабы. А., 1998.
   
10. 
    Борев Ю. Эстетика. Ростов на Дону. 2004.
    
11. 
    Қазақ әдебиеттану ғылымының тарихы. 2 томдық. 1-том. – Алматы. –ҚазАқпарат, 2018. – 646 бет.
    
12. 
    Қазақ әдебиеттану ғылымының тарихы. 2 томдық. 2-том. – Алматы. –ҚазАқпарат, 2019. – 658 бет.
    
13. 
    Потебня А. Теоретическая поэтика. – Москва: Высшая школа, 1990.
    
14. 
    Винокур Г.О. Филологические исследования. – Москва: Наука, 1990
    
15. 
    Жирмунский В.М. Теория литературы. Поэтика. Стилистика. –Ленинград: Наука, 1977.
    
16. 
    Виноградов В.В. 21. Стилистика. Теория поэтической речи. Поэтика. Москва: АН СССР. 1963.
    
17. 
    Нұрғали Р. Телағыс. Әдеби дәстүр мен әдеби даму. – Алматы: Жазушы, 1986.
    
18. 
    Хамзин М. Қазіргі қазақ романы. – Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2001.
    
19. 
    Крупчанов Л.М. Теория литературы: учебник. – Москва. Флинта: Наука, 2012. – 360 стр.
    
20. 
    Плешкова О.И. Теория литературы и практика читательской деятельности. Учебн. Пособие. 2-изд. – Москва. Флинта: Наука, 2016.
    
21. 
    Жұмалиев Қ. Әдебиет теориясы. А., 1969.
    
22. 
    Нұрғали Р. Әдебиет теориясы. Нұсқалық. Астана, 2004
    
23. 
    Ванслов В.В. Содержание и форма в искусстве. Москва, 1956
    
24. 
    Кәрібаева Б. Қазіргі қазақ әдебиетінің көркемдік арналары. Астана, 2001.
    
25. 
    Уәлиханов Ш. Таңдамалы шығармалар жинағы. А., Жазушы, 1985
    
26. 
    Бөкейханов Ә. Таңдамалы. А., Қазақ энциклопедиясы. 1995.
    
27. 
    Кәкішев Т. Оңаша отау. А., Жазушы, 1982.
    
28. 
    Дала уалаятының газеті. Әдеби нұсқалар. А., Ғылым , 1989.
    
29. 
    Мырзахметов М. Мұхтар Әуезов және абайтану проблемалары. А., Ғылым, 1982.
    
30. 
    Смағұлов Ж. Ұлттық әдебиеттану әлемі (Қазақ әдебиеттану ғылымының туу кезеңі. 1900-1940, 88-159-б). Қ., 2005
    
31. 
    Белинский В. Разделение поэзии на роды и виды. М., 1978. т.3
    
32. 
    Хализев В. Теория литературы. М., 2002
    
33. 
    Нұрғалиев Р. Прозадағы драматизм \\Өнердің эстетикалық нысанасы. А., 1979;
    
34. 
    Нургали Р. Движение жанров \\Вопросы литературы. М., 1980.
    
35. 
    Базарбаев М. Казахская поэзия: художественные искания. А., 1995.
    
36. 
    Есембеков Т. Драматизм и казахская проза. А., 1997.
    
37. 
    Белинский В.Г. Полн. собр. соч.: В 13т. М., 1954.Т.5.
    
38. 
    Атымов М. Қазақ романдарының поэтикасы. Алматы: Ғылым, 1976.
    
39. 
    Лизунова Е.В. Роман және замандас бейнесі \\ Кітапта: Жанр және шеберлік. Алматы: Ғылым, 1968.
    
40. 
    Зелькина О.С. Математические аналоги как выражение одной из форм развития в неживой природе\\ Проблемы структуры в научном познании. Саратов, 1965.
    
41. 
    Чичерин А.В. Возникновение романа-эпопея. Москва: Гослитиздат, 1958.
    
42. 
    Бабенко Л.Г. Филологический анализ текста. Основы теории, принципы и аспекты анализа. Москва: Академический проект, 2004.
    
43. 
    Нұрғалиев Р. Өнердің эстетикалық нысанасы. А., 1979.
    
44. 
    Майтанов Б. Қазақ романы және психологиялық талдау. А., 1996.
    
45. 
    Рақымжанов Т. Романның көркемдік әлемі. А., 1997.
    
46. 
    Майтанов Б. Тәуелсіздік – күрес мұраты. Алматы, 2012.
    
47. 
    Волков И.Ф. Творческие методы и художественные системы. М., 1989.
    
48. 
    Уэллек Р., Уоррен О. Теория литературы. М., 1978.
    
49. 
    Базарбаев М. Замана тудырған әдебиет. А., 1997.
    
50. 
    Қабдолов З. Әдебиет теориясының негіздері. А., 1992
    
51. 
    Әуезов М. Қазақ әдебиетінің қазіргі дәуірі \\ Әлем альманағы. Алматы, 1991.
    
52. 
    Аймауытов Ж. Мағжанның ақындығы туралы \\ Бес арыс. Алматы, 1992.
    
53. 
    Тәжібаев Ә. Өмір және поэзия. Алматы, 1960.
    
54. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 3 том, 1 т. Алматы, 1967.
    
55. 
    Базарбаев М. Казахская поэзия: художественные искания. Алматы, 1995.
    
56. 
    Кәрібаева Б. Қазақ лирикасының қайнары \\ «Қазақ әдебиеті» газеті, 7.05.1993.
    
57. 
    Бушмин А. Преемственность в развитии литературы. Ленинград, 1978.
    
58. 
    История всемирной литературы в 8-и томах. Т.6. Москва, 1989.
    
59. 
    Тілешев Е. Суреткер және көркемдік әдіс. Алматы, 2005.
    
60. 
    Чудаков А.П. Повествование \\ Краткая литературная энциклопедия. М., 1968.
    
61. 
    Лотман Ю. Структура художественного текста. М., 1970.
    
62. 
    Есембеков Т. Әдеби талдауға кіріспе. Қ., 1991.
    
63. 
    Нұрғали Р. Әдебиеттану мен сын. Кітапта: Қазақ әдебиетінің тарихы. Он томдық. 9-том. А., Қазақпарат, 2005.
    
64. 
    Бердибаев Р. Проблемы казахского литературоведения \\ Советкая тюркология. 1983.№4. с. 39-43.
    
65. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987.
    
66. 
    Байтұрсынов А. Әдебиет танытқыш. А., 2003.
    
67. 
    Өмірәлиев Қ. Қазақ поэзиясының жанры мен стилі. А., 1983.
    
68. 
    Ахметов З. Поэзия шыңы – даналық. Астана, 2002.
    
69. 
    Ісімақова А. Асыл сөздің теориясы. А., 2009.
    
70. 
    Крупчанов Л.М. Теория литературы: учебник. – Москва. Флинта: Наука, 2012. – 360 стр.
    
71. 
    Плешкова О.И. Теория литературы и практика читательской деятельности. Учебн. Пособие. 2-изд. – Москва. Флинта: Наука, 2016.
    
72. 
    Головко В.М. Герменевтика литературного жанра: учебн.пособие. 2-изд. – Москва. Флинта: Наука, 2013. – 184 стр
    
73. 
    Кәкішев Т: Қазақ әдеби сынының тарихы. – Алматы, 1994ж.
    
74. 
    Нұрғалиев Р. Әдебиет теориясы, - Астана, 2003ж
    
75. 
    Гуляев Н.А. Теория литературы. – Москва, 1978г.
    
76. 
    Тюпа В.И. Аналитика художественного: Введение в литературоведческий анализ. М., 2001
    
77. 
    Эсалнек А.Я. Основы литературоведения. Анализ художественного произведения: уч. Пос., 2-е изд. М., 2003.
    
78. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. – Алматы, 1998.
    

№1. Тақырып: Әдебиеттану ғылымына кіріспе

1. Әдебиет дегеніміз не?

2. Әдебиет туралы ғылым және оның салалары.

3. Суреткер табиғаты

4. Әдебиет – қоғамдық сана (Әдебиеттің халықтығы)

Әдебиет жоқ жерде әдебиет туралы ғылым болуы да мүмкін емес. Әдебиеттануға кіріспе пән арқыл әдебиеттің табиғатына тән ең бір қарапайым қағидалар, алғашқы түсініктер талданып, тексеріледі. Одан арғы күрделі мәселелердің бәрі әдебиеттанудың өзге салаларының үлесіне қалады. Әдебиет туралы ғылым негізгі үш түрлі салаға бөлінеді: әдебиет тарихы, әдебиет теоиясы, әдебиет сыны. Әдебиеттің өзіне тән ерекшелігін оның қоғамдық қызметін, көркем шығарманы талдаудың прициптері мен методикасын, әдеби жанрлар мен оның түрлерін, өлең жүйелерін, тіл мен стиль, әдеби ағым мен көркемдік әдіс меселелерін түп-түгел тек әдебиет теориясыан ғана танып-біле алады.

Көркем әдебиет өзінің қандай күйде екенін сыны арқылы ғана көре алады. «Сын - әдебиеттің өзін-өзі тану құралы» (Белинский). Әдеби сын көркем әдебиет пен бірге пайда болып, онымен бірге дамиды. Әдебиеттің ілгерілеуіне алғышарттар, жағдайлар жасап, жақсысын асырып, жаманына шырылдап, ылғи да басы-қасында бәйек болып жүретін» де осы сын.

Әдебиет туралы ғылымның жоғарыда аталған негізгі үш саласы (теориясы, тарихы, сыны) өзара тығыз бірлікте болады.

Әдебиет деген сөздің түп төркіні арапша атаудан шыққан – сөз, асыл сөз деген мағынаны білдіреді. Әдебит дегеніміз не? Әдебиет - өнер. Өнердің түрі көп, кескін өнері, мүсін өнері, сәулет өнері т.б. Ал әдебиет қандай өнер? Әдебиет – сөз өнері. Әдебиетшінің құралы – тіл. «Сөз әдебиеттің құрлылыс материалы» (Федин).

№2. Тақырыбы: Көркем шығарма

1. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні туралы түінік

2. Тақырып пен идея

Мазмұн мен пішін – күрделі мәселе, іргелі философиялық ұғым. Мазмұн мен пішін – тек өнер ғана емес, өмірдегі ақиқат шындықтағы кезкелген затқа және құбылысқа тән нәрсе. Мазмұн мен пішін бір-бірімен тығыз бірлікте. Мазмұнсыз пішін, пішінсіз мазмұн жоқ. Пішін дегеніміз – бір нәрсенің сыртқы қасиеті, осының ішкі қасиеті, анықтамасы, ол пішін.

Әдеби шығарманың мазмұны - өз эстетикалық идеалының тұрғысынан суреткер таныған ақиқат өмір де, пішін – осы шындық тұтастырыла жинақталған көркем образдар жүйесі, яғни әдеби қаһармандар өмірі.

Сонымен әдебиттегі шығарманың мазмұны – оның ақиқат шындыққа негізделген тақырыбы мен идеясы да, пішіні - әдеби қаһармандардың өзара қарым-қатынасына , тағдыр тартысына негізделген сюжеті, композициясы және жазушының өмірді өнерге айналдырған ең негізгі құралы суретті сөзі, яғни көркм шығарманың тілі. Тақырып - өнер туындысының іргетасы. Көркем шығарманың туу процесі тақырыптан басталады. Суреткердің өмірден ең алдымен іздеп табары - өз шығармасының тақырыбы. Ал тақырып табу – бір күннің әрекеті емес, творчестволық процестің (материал жинау, жиналған материалды қорыту, қорытылған мат-да жазу) барлық кезеңдеріне бірдей ортақ жұмыс. Сонымен жазушының шындық болмыстан таңдап, талғап, өзінің көркем шығармасына негіз арқау еткен өмір құбылыстарының тобын тақырып дейміз.

Жазушы өз шығармасына тақырып етіп өмір құбылыстарын таңдап алғанда, оларға өзінің бағасын, көзқарасын білдіреді.

Сонда, тақырып-жазушы суреттеп отырған өмір құбылысы болса, идея – жазушының сол өзі суреттеп отырған өмір құбылысы туралы айтқысы келген ойы, сол өмір құбылысына берген бағасы деуге болады.

№3. Тақырыбы: Көркем шығарманың сюжеті мен композициясы

1. Көркем шығарманың сюжеті мен композициясы

2. Сюжеттік элеметтер немесесюжетке арқау болған оқиғалардың даму кезеңдері.