Білім беру бағдарламасы «Биоалуантүрлілік»

«Биоалуантүрлілік» түсінігі. Биоалуантүрлілікке табиғи факторлардың әсері. Геологиялық даму процесі кезіндегі жердегі фауна мен флораның өзгеруі. Жер бетіндегі тіршіліктің үзіліссіз жалғасуы кепілдігі ретінде түрдің алуантүрлілігі. Генетикалық алуантүрлілік түрлердің тіршілік кепілдігі ретінде. Экожүйелер әртүрлілігі, олардың динамикасы мен өзара әрекеттесуі. Биоалуантүрлілік биологиялық ресурстар көзі ретінде. Табиғаттың өзара әрекеттесуі және бірлестік. Биоалуантүрлілікке адам әсері. Генетикалық ресурстарға қол жеткізуді реттеу. Репрезентативті тіршілік орындарының заңнамалық қорғалуы: табиғатты қолдануды жоспарлау заңдары. Түрлерді сақтаудың құқықтық шаралары. Биоалуантүрлілікті сақтаудың халықаралық заңдылықтары. Биоалуантүрлілікті сақтаудың ұлттық заңдылықтары. Реттеуші және дәстүрлі сақтау шаралары. Табиғи парктер мен қорғалатын ландшафтар. Олардың биоалуантүрлілікті сақтаудағы маңызы.

Тірі дүниедегі жануарлар патшалығының жағдайы. Жануарлардың көптүрлілігі: біржасушалылар, көпжасушалылар, омыртқасыздар, хордалылар. Жануарлардың көптүрлілікке бөлінуі; таксондардың жағдайы: тип, класс, отряд, тұқымдас, туыс, түр. Зоология құрылымы: морфология, онтогенез, тіршілік кезеңі, экология, түрдің құрылымы. Жануарлардың ұйымдасу деңгейлері және жануарлардың құрылысы, жануарлар патшалығының эволюциясындағы негізгі бағыттар, жануарлардың әрбір кластарының құрылысындағы нақтылы ерекшеліктер, таксондардық категориялардың систематикасы. Қазақстанның жануарлар әлемі. Қазақстан территориясындағы омыртқалы жануарлардың негізгі таксономдық топ өнімдерінің биологиясы, систематикасы және таралуы. Қазақстандағы жануарлар дүниесін қорғау және қалпына келтіру.

Жасуша теориясы. Жасуша – тіршіліктің негізгі бірлігі. Жасуша – біріккен функционалды бірліктердің ортақ жүйесі. Жасушалардың гомологиясы. Жасушалардың тотипотенттілігі. Жасуша биологиясының әдістері. Жарықтық микроскопия. Жасушаларды тірі түрінде зерттеу. Фиксацияланған жасушалардың зерттеуі. Электрондық микроскопия. Жасушалардың фракциялануы. Жасуша компонеттерін зерттеудің иммунохимиялық әдістері. Жасуша құрылысы мен қызметі. Про-және эукариоттар жасушаларының құрылысы мен қызметіндегі ұқсастықтары және айырмашылықтарының ерекшеліктері. Жасуша ядросының құрылысы мен химиясы. Ядролық құрылымының морфологиясы. Жасуша дифференциациясындағы ядро мен цитоплазманың ролі. Хромосомалық цикл. Кариотип. Хроматин құрылымы мен химиясы. Хроматин ДНҚ-сы . Хроматиннің негізгі ақуыздары. Гистондрдың қызметтік қасиеті. ДНҚ компактизация деңгейлері. Нуклеосомалардың құрылымдық ролі. Репликация және транскрипциядағы нуклеосомалар. Гистондық емес ақуыздар. Ядролық ақуыз матриксі. Ядролық матрикстың жалпы құрамы. Ядролық ақуыздық матрикстың ДНҚ-сы. Ядрошық құрылымы. Фибриллярлық орталық және ядрошықтық ұйымдастырушы. Ядрошықтың құрылымдық түрлері. Ядрошық ақуыздары. Ядрошық – рибосомалық РНҚ-ның синтезделу орны. Про- және эукариот рибосомаларының құрылысы. Ядролық қабықшаның компонеттері. Ядро-цитоплазмалық алмасудағы ядролық қабықшаның ролі. Гиалоплазма және органеллалар. Биологиялық мембраналардың жалпы құрамы. Липидтер және мембараналар ақуыздары. Гольджи аппараты. Тонкое строение аппарата Гольджи аппаратының . Гольджи аппаратының бөліп шығарушы қызметі. Гольджи аппаратындағы ақуыздардың модификациясы. Гольджи аппаратындағы ақуыздардың сұрыпталуы. Лизосомалар. Лизосомалардың жалпы сипататамасы. Лизосомалардың морфологиялық түрлілігі. Лизосомалық патологиялар. Тегіс бетті ретикулум және басқа мембраналы вакуолдар. Тегіс бетті эндоплазматикалық ретикулум. Өсімдік жасушасының вакуолі. Сферосомалар. Митохондриялар. Жалпы морфология. Митохондрияның ультрақұрылымы. Митохондрияның қызметі. Бактериялардағы тотықтық фосфорлануы. Пластидтер. Хлоропласт. Хлоропластар қызметі. Онтогенез және пластидтердің функционалды өзгерісі.Төменгі сатыдағы эукариоттық және прокариоттық жасушалардың фотосинтездеуші құрылымдары. Пластидтер геномы. Жасуша бөлінуінің механизмдері. Митоз. Мейоз. Жасуша циклінің реттелуі. Жасушалар өлімі. Жасушаның зақымдалуы кезіндегі органоид құрылыстарының өзгерісі. Некроз. Апоптоз.

Тұқым қуалаушылықтың молекулалық негіздері. Молекулалық генетиканың шығу тарихы. ДНК және РНК элементтерінің құрылымдық негіздері. Нуклеин қышқылдарының бірінші реттік құрылымы. Уотсон-Крик моделі. Прокариоттар геномының ұйымдасуы. Бактериалды жасушалардың нуклеоидтары. Геномдарды зерттеудің заманауи әдістері мен тәсілдері. Бактериалды геном. Плазмидалар. Прокариотар геномының репликациясы. Репликация типтері (Q-формасы және D-ілмегі, модель катящегося кольца) Бактериофагтардың ДНК репликациясындағы ерекшеліктер. Жасушалық цикл және хромосома сегрегациясы. Плазмида репликациясының механизмдері. Плазмидалардың сәйкес емес топтары. Транскрипция инициациясының жүйелік қайта қосылуы: жаңа РНҚ-полимеразалардың синтезі (Т7-тәрізді фагтардың мысалымен) және альтернативті s-факторларын қолдануы (Bacillus subtilis споралар түзілу мысалымен) Прокариоттар геномының модификациясы. ДНК рекомбинациясы. Жалпы рекомбинацияға қатысушы ферменттер. RecB,C нуклеазалардың рөлі. Рекомбинация жағдайлары және RecA белогы. RuvA,B,C белогының қызметі. Рекомбинацияның ыстық нүктелері. “Нoming” (үйге қайту) процесінің молекулярлық механизмі. Сайт-спецификалық рекомбинация (лямбда фагының хромосомасының интеграциясының моделі негізінде). Қожайын-жасушасы тудыратын рестрикциялық жүйелердің және модификациялық ДНК-ның рөлі. Бактерия және фаг ДНК-сының метилденуі. Метилденбеген ДНК-молекуласының рестрикциясы. Рестрикция жүйесінің классификациясы-модификациясы. Рестрикция және модификация ферменттері. Олардың құрылымының генетикалық және биохимиялық мәліметтері. Рестриктаза және метилаза ферменттерінің срнайылығы. Әсер ету механизмі. Бактериофагтардың антирестриктазалық механизмдері. Бактериялардың жынысы және конъюгациясы. Жыныстық фактор. trр-оперон құрылымы. Конъюгация үрдісінің кезеңдері. Трансформация. Әртүрлі типті бактериялар үрдісінің ерекшеліктері. Трансдукцияның молекулалық механизмдері. Трансдуцирлеуші фагтар. Трансформация, трансдукция және конъюгация жүйесін пайдаланып, бактерия хромосомасының картасын құрастыру. Молекулалық-генетика анализінің әдістері. Геномның мобильды элементтері. Мобильды элементтердің ашылуы және классификациясы.

Биохимия ілімінің биология, медицина, ауылшарушылығы, өндірістік технологиядағы маңызы. Белок қызметі және маңызы. Белоктардың химиялық құрамы. Аминқышқылы- белоктардың құрылымдық бірлігі, олардың құрамы, құрылымы және классификациясы. Бірінші, екінші, үшінші және төртінші реттік белок құрылымы және оларды зерттеу әдістері. Белоктардың физико-химиялық қасиеттері. Белоктар классификациясы және олардың топтарына сипаттама. Ферменттердің химиялық құрылымы. Жәй және күрделі ферменттер. Коферменттер, олардың құрылымы және қызметтері. Ферменттердің әсер ету механизмдері. Ферменттер әсерінің арнайылығы. Ферменттер активтілігінің бірліктері. Ферментативті реакциялардың кинетикасы. Михаэлис-Ментен теңдеуі. Фермент ингибиторлары. Бәсекелес және бәсекелес емес ингибиторлар. Фермент активаторлары. Фермент активтілігінің аллостерикалық реттелуі. Пуринді және пиримидинді негіздер. Нуклеин қышқылдарының құрылымы және құрамы. Аденозинтрифосфат, құрамы, құрылымы және биологиялық рөлі. Көмірсулардың тотығуы. Анаэробты тотығу- гликолиз және гликогенолиздің реттелуі, маңызы және механизмі. Көмірсулардың аэробты тотығуы. Адам және жануарлар азығында көмірсулардың биологиялық рөлі. Липидті алмасу және оның реттелуі. Зат алмасуды реттеудегі гормондардың рөлі. Гормондар әсерінің механизмі және химиялық сипаты.