Білім беру бағдарламасы Телібеков Б. А. «ҚР Қылмыстық құқығы»
Қасақаналық және оның түрлері
жүктеу/скачать 403,76 Kb.
|
УМКД ҚР Қылмыстық құқығы (Жалпы бөлімі) Телибеков Б.А. 2
| Қасақаналық және оның түрлері.
Заңның 20 бабында қасақаналықтың 2 түрі белгіленген (тікелей және жанама) және оларды құрайтын белгілері анықталған. Қай саланың сипатталған белгілеріне байланысты олар 2 топқа бөлінген. Тікелей және жанама қасақаналықтың 1-ші тобын адамның интеллектуалдық элементтері құрады, ал екінші тобын еріктілік элементтері құрады. Тікелей және жанама қасақаналықтың екеуінің жалпы белгісі болып тек адамның іс-әрекетінің қоғамға қауіптілігін сезіну болып табылады. Өзінің іс-әрекетінің қоғамға қауіптілігін сезіну деп адамның өз әрекетімен қылмыстық заңмен қорғалатын қоғамдық қатынастарға зардап келтіретіндігін түсіну. Мысалыға ұрлық жасау барысында адам біреудің жеке меншігіндегі затты алу арқылы жеке меншік құқығы бұзып отырғандығын біледі және ол заттың егесі бұдан былай ол затпен өз еркі бойынша қолдана алмайды, өйткені ол зат одан алынды. Бұл белгі 14 жастан жауакершілік белгіленген қылмыстардың шеңберін заңды анықтауда негізгі критерисі болып табылады. 14 жастағы жас өспірімнің психофизиялық дамуы әлеуметтік тәжірибесі ҚК 15 б 2 б көрсетілген іс әрекеттердің қоғамға қауіптілігін түсінуге мүмкіндік береді. Қасақаналық түсінігіне заң шығаруша адамның іс-әрекетінің құқыққа қарсылығы түсінгендігін жатқызбайды, өйткені құқыққа қарсылық қоғамға қауіптілік заңды көрінісі. Интеллектуалдық қасақаналықтың келесі белгісі болып қылмыстық іс-әрекеттің зардабын білу болып табылады. Іс-әрекеттің зардабын білу деп тұлғаның жасаған әрекетенің нәтижесін көре білуді айтамыз. Бір әрекет жасау барысында кейбір әрекеттен бас тарту арқылы ол адам болатын зардап нәтижелерін болжамдайды. Тікелей қасақанада қоғамға зиянды зардапты болжау сөзсіз болатын түрде емес болуы мүмкін ретінде алдын ала болжанады. Зардаптардың болу мүмкіндігі тікелей қасақаналықты жанама қасақаналыққа қарағанда үлкен. Қоғамға қауіпті зардаптың мүмкіндігі немесе болмай қоймайтындығы қасақаналықтың еркіне байланысты. Тікелей қасақаналықта зардаптың болуын тілейді, жанама қасақаналықта зардаптың болуына біле тұра жол беру. Зардартың болуы тікелей қасақаналықта үлкен өйткені оны тілейді және оған жетуге талпынады (мысалы, адамды өлтіремін деп оған жақын жерден оқ ату немесе жүрегіне пышық салу, бұл адамның өз нәтижелеріне жетуге талпынуын көрсетеді, яғни адамды өлтіруге тырысады.). жүктеу/скачать 403,76 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|