89
Белгілі бір оқиғаның жарақаттық сипаты адамға тән, яғни, «жеке мағынадан» стимулға
әсер ететін мағынаға байланысты.
Жасөспірімнің девиантты мінез-құлқы дағдарыс жағдайынан шығуы нәтижесінде оған
белгілі бір мағына беруі мүмкін. Ерекше жағдайларда адамның болуы бұрынғыға сәйкес
келмейтін, бірақ оны босатпайтын жаңа мағыналы орталықты қалыптастырады. Сонымен
қатар, екі мағыналы орталықтар бір-бірімен қиылысқан кезде өзара мағынасыздыққа қарама-
қарсы қарым-қатынастар жасай отырып, өздерінің мағыналық мазмұндарын
поляризациялайды (М.Ш. Магомед-Эминов). Сондықтан жасөспірімдер өздерін жасанды
түрде ынталандыруда мағынаны іздеуі мүмкін; оппозицияның, наразылықтың, босатудың
және т.б. реакцияларын көрсетіп түрлі топтарға қосылуы немесе «тәуелсіз және дербес»
болуы мүмкін.
Осылайша, дағдарысты жағдаят жасөспірімдердегі девиантты мінез-құлықты дамытуға
ықпал ететін келесі қайшылықтарды тудырады:
1) «Мен» бейнесінің қайшылықтары – адам «өзін жоғалтқан» және «өзін табу» сезінген
сәтте, мағынасы мен оның құрамының қайшылықтары туындайды; нәтижесінде, өмір мәнін
жоғалту сезімі пайда болады;
2) дағдарысты жағдаятта туындайтын ішкі жеке қарама-қайшылықтар – өзін және тұтас
алғанда, жағдайды басынан өткізу-еңсерумен бірге жүреді; бұл тұлғаның өзгеруіне әкеледі;
3) жасөспірімнің психологиялық коллозиясы мен оның девиантты мінез-құлқы өмір
сүруінің дағдарыстық жағдаятына негізделген өзгеріспен анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: