III. Ақылмен танылатын ғылымдар (арифметика, геометрия, оптика, астрономия, музыка, салмақты өлшеу туралы ғылым, механика
IV. Жаратылыстану (физиканың 8 бөлімдері - прогностика, медицина, нигромантия, бейнелер туралы ғылым, агрикультура, навигация, алхимия, оптика) және метафизиканың 3 бөлімі – заттардың бар болу принцип- тері туралы; нақты теориялық ғылымдардың бастаулары мен қағидаттары туралы; денеден тыс тіршілік ететін тәнсіз денелер туралы
V. Азаматтық басқару ғылымы (юриспруденция және қалам)
Абу Насыр ибн Мухаммед әл-Фараби (870-950) «Ғылымдар энциклопедиясы»
Ф.Бэкон іліміндегі ғылымдар классификациясы
Ф. Бэкон адамның танымдық қабілеттеріне қарай (ес, пайым, қиял) ғылымдарды үш топқа бөлді) :
1) тарих (табиғи және азаматтық);
2) теориялық ғылымдар, немесе, сөздің кең мағынасында «фило-софия». Оның құрамында Бэкон «бірінші философияны» атап көрсетіп, оны «табиғи теологияға», «антропологияға» және «табиғат философисына» бөлді
3) поэзия, әдебиет, өнер
Френсис Бэкон 1561 -1626
Г.Гегельдің ілімігдегі ғылымдар классификациясы:
1) логика (үш ілімнен тұрады: болмыс туралы, мән туралы, ұғым туралы);
2) табиғат философиясы (механика, физика, органикалық физика);
3) рух философиясы (субъективті рух - антропология, феноменология, психология), объективті рух (мемлекет, құқық, азамат туралы әлеуметтік-саяси ғылымдар), абсолютті рух – өнер, дін, философия)