8. Алюминийдің қолданылуы ассоциация әдісі бойынша түсіндіру
9. “Кім жылдам?” есептерді орындау
10. Сәйкестікті тап
11. Тест тапсырмалары
Қазақстан жерінде ежелден металдан жасалған бұйымдар?
Ең қиын, ең оңай балқитын металдар?
Ең жеңіл және ең ауыр металдар?
Түсті металдар?
Сирек кездесетін металдар.
Қазақстанның қазба байлықтарының металогендік картасын жасаған ғалым.
7. Мыс пен мырыштың балқу температуралары қандай?
8. Елімізде хромның бай кен орындарын ата
9. Темірдің биологиялық маңызы қандай?
10. р-элементтерге қандай элементтер жатады?
Болмасам да айтарлықтай салмағым,
Мен көбіңмен ардақтымын, алдамын,
Ұшақ болып аспанға ұшып қалықтап
Жердің жүзін , көк аспанды шарладым ,
Дюралюминий дейтін менің қоспамды,
Әспеттейді химияның достары.
Осыларға төсек, үстел, ыдыс пен,
Бағандардың бұйдаларын қос тағы.
Қағаз да мен қант-шайды сәндеген,
Тоққа балқып, келіп тұрған ән де мен.
“Қанатты металл”
Атом құрылысы
Аl ІІІ периодта, ІІІ топта, негізгі топшасында
Аl 1s2 2 s2 2 p6 3 s2 3 p1
Al /13протон, 14 нейтрон / 13 электрон Ar = 27
Валентілігі ІІІ
Тотығу дәрежесі +3
Аl2O3·хН2О боксит
рубин
сапфир
ортоклаз KA1Si3OlO
альбит NaA1Si3О1О
анортит Са(AlSiO4)2
нефелин KNa3[AlSiO4]4
криолит Nа3AlF6
1827 жылы неміс химигі Ф.Вёлер.
1827 жылы неміс химигі Ф.Вёлер.
Француз ғалымы Берцелиус латынша аІumеn – ашудас
950 С, Nа3 [АІF6]
2АІ2О3 4АІ + 3О2↑
электр тогы
Қазақстанның қазба байлықтары
Күмістей ақ түсті
Жеңіл металл
Бүйірлі орталынған торы бар
d -2,7г/см3
t – 660,24 С
t – 2500 С
Иілгіштік қасиеті жоғары
Электрөткіздігіштігі ,
жылуөткіздігіштігі жоғары
АІ
Жай заттар
+3О2 АІ2О3
+3S АІ2S3
+3СІ2 2АІСІ3
2АІ 0
+3С 2000 С АІ4С3
+3Вr2 2АІВr3 (тәжірибе)
+3І2 2АІІ3
Күрделі заттар
Сr2О3 t АІ2О2+2Сr
+6Н2О 2АІ(ОН)3↓+3Н2↑
+3СuСІ2 2АІСІ3+3Сu↓
2АІ
+6НСІ(с) 2АІСІ3+3Н2↑
(тәжірибе)
+NаОН+2Н2О t 2NаАІО2+3Н2↑
Алюминий оксиді - Al2O3 – қиын балқитын, қатты зат.
Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2О
Al2O3 +6NaOH→ 2Na3AlO3 + 3H2О
Al2O3 +2NaOH→ 2NaAlO2 + H2О
Алюминий гидроксиді Al(OH)3 – ақ түсті суда ерімейтін зат.
2AlCl3 + 3NaOH → Al(OH)3 + 3NaCl
2Al(OH)3 = Al2O3 + 3H2О
Құйманыңаты
Химиялық құрамы, %
Қолданатын орны
Дюралюмин
Магналий
Силумин
Al-93-96%;Cu-3,5-5%;
Mg-0,3-1 %;Mn-0,3-1%
Al-91-94%; Mg-5-8%;
Mn-0,5-1%
Al-85-90%;Si -10-15%
Машина, авио,авто,прибор құрылысында
Ракета техникасында, химиялық аппараттарда,үй және темір жол құрылысында
Машина жасау
Жұқа фолга конденсатор жасау
Авиациялық өнеркәсіпте электр
Кабель, айна, қаңылтыр, өндірісіне пайдаланады
Электртехникада
Ыдыс-аяқ
1. Айналуларды жүзеге асырыңдар:
Al→Al2O3→AlCl3→Al(NO3)3→ Al(OH)3→Al2O3→Al
2. Алюминтермия процесінде 80г темір (ІІІ) оксидін тотықсыздандырғанда 42,5г темір алынды. Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы өнім шығымын (%) анықтаңдар.
3. 10г алюминий мен мыс қоспасы тұз қышқылымен өңделді. Бөлінген газдың алатын көлемі 6,72л (қ.ж). Қоспадағы әрбір металдың массалық үлесін анықтаңдар.
№
Формулалар
Аты
1
Na3AlF6
Корунд
2
Al2O3
Нефелин
4
KNaAlSiO4
Альбит
5
KAlSi3O10
Криолит
1.Алюминий қосылыстарда неше валентті?
а) 2; ә) 3; б) 4; в) 5
2.Алюминиймен барлығы әрекеттесетін заттар тобы:
а) HNO3, NаСl, KOH
ә) H2О, СuСl2¸NаOH
б) HСl, SO2¸KOH
3. Қазақстанда алюминий зауыты қай жылдан
бастап жұмыс жасайды?
А) 2000; ә) 1998; б) 2007; в) 1992
4. Алюминийді өнеркәсіпте алу әдісі:
а) бокситтерден электрохимиялық әдіспен
ә) алюминий тұздарының ерітіндісін бейтараптау
б) Al2O3сутегімен тотықсыздандыру
5. Алюминотермия әдісімен алуға болатын металдар тобы:
