Болатын теориялық және методологиялық мәселелер қарастырылды
жүктеу/скачать 1,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Karzhylyk-esep-2-Baiboltaeva
|
Үлестік қатысу әдісі. Егер компания басқа кәсіпорынның барлық шығарған акцияларының 20%- нан 50% - на дейін сатып алса, онда инвестор инвнстиция алынған кәсіпорынның қызметіне елеулі ықпал ету мүмкіндігіне ие болады. Мұндай жағдайда инвестициялардың есебі үлестік қатысу әдісінің көмегімен жүргізіледі. Үлестік қатысу әдісін пайдалану кезінде компания – инвестор дивиденд төленсе де, төленбесе де инвестиция салынған компанияның таза табысындағы өзінің үлесін анықтауға тиісті. Себебі компания – инвестор дивиденд төлеу туралы мәселені шешуге қатыса алады және де сөйте отырып инвестиция салынған кәсіпорынның бұл мәселені шешуі , не ықпал ету жолымен өзінің таза табысын реттей алады. Үлестік қатысу әдісі төмендегі белгілерімен сипатталады: 1. Сатып алу сәтінде инвестиция сатып алу құны бойынша еспке алынады; 2. Инвестиция салынған кәсіпорынның таза табысындағы инвестордың үлесін инвестициялардың баланстық құнының өсуіне, ал зиянындағы үлесін – инвестицияның баланстық құнының төмендеуіне жатқызады. 3. Алынатын дивидендтердің сомасын инвестор инвестицияның баланстық құнының төмендеуіне жатқызады. Мысалы: «Арман» АҚ 2010 жылғы 1 қаңтарында «Бөбек» АҚ- ның айналымдағы акцияларының 25 пайызын, яғни 1800 акцияның 450- н 67,5 мың теңгеге сатып алды. Бұл операцияға төмендегі бухгалтерлік жазу орындалады: Дт Кт 2210 1030 67 500 теңге Жылдың аяғында «Бөбек» акционерлік қоғамы 40 мың теңге мөлшерінде таза табыс алды және 15 мың теңге мөлшерінде дивиденд есептелінді. Дт Кт 2210 6410 10 000 теңге 1030 2 210 3750 теңге Инвестицияны сатып алу сәтінде олар бухгалтерлік есепте сатып алу құнымен көрсетіледі (67 500 теңге). «Бөбек» акционерлік қоғамының таза 83 табысындағы инвестордың үлестік қатысуы 10 000 теңгені құрайды (40 000 * 25% : 100). Осы сомаға «Арман» акционерлік қоғамы инвестицияларының баланстық құны өседі және үлестік қатысудан алынған табыс ретінде танылады. Дивидендтің хабарланған сомасы 3750 теңге (15 000 * 25% : 100) инвестицияның баланстық құнын төмендетеді. Сөйтіп, 2007 жылдың 1 қаңтарына инвестициялардың құны 73 750 теңгені құрайды (67 500 теңге + 10 000 теңге – 3750 теңге). Егер инвестиция салынған компания шаруашылық қызметінің нәтижесін есепті жылы зиянмен аяқтаған болса, онда инвестор ол компанияның зиянындағы өзінің үлестік қатысуын мойындайды, яғни есепке алады. Мұндай кезде инвестиция салынған компанияның зиянындағы инвестордың үлесіне инвестицияның баланстық құны төмендейді. Мысалы: «Бөбек» АҚ 20111жылғы 1 қаңтарға 20 000 теңгеге зиянды көрсетті. Дивиденд есептелінген жоқ. «Арман» акционерлік қоғамы «Бөбек» акционерлік қоғамының зиянындағы үлесінің сомасына 5 000 теңгеге инвестицияның баланстық құнын азайтады және оны үлестік қатысудан шеккен зиян ретінде мойындайды (есепке алады). Сөйтіп, 2011 жылғы 1 қаңтардағы инвестицияның құны 68 750 теңгені (73 750 теңге – 5 000 теңге) құрайды. Егер тәуелді серіктестіктің зиянындағы инвестордың үлесі инвестицияның баланстық құнына тең немесе одан жоғары болса, онда зияндағы үлес инвестицияның баланстық құнын төмендетеді, ал инвестицияның құнынан асып кеткен сома баланстан тыс көрсетіледі. инвестор тәуелді серіктестіктің таза табысындағы өзінің үлестік қатысуын тек таза табыстағы оның үлесі таза зияндағы үлесіне тең болғанда ғана қайта көрсете алады. жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|